Dit hoofdstuk heeft tot doel om een thematisch en chronologisch overzicht te geven van de lopende hervormingen en beleidsontwikkelingen in het onderwijs. De lopende hervormingen en beleidsontwikkelingen zijn verdeeld in verschillende thema’s, namelijk:
- Voor- en vroegschoolse educatie
- Primair onderwijs, voortgezet onderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs
- Middelbaar beroepsonderwijs en volwassenenonderwijs
- Hoger onderwijs
- Transversale vaardigheden en werkgelegenheid
Nationale onderwijsstrategieën en doelstellingen
Nederland wil op het gebied van onderwijs tot de top vijf van de wereld behoren. Nederland heeft zich ten doel gesteld dat in 2020 maximaal 8 procent van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar niet beschikt over een startkwalificatie. Het percentage voortijdige schoolverlaters is inmiddels flink teruggebracht, van 15,5 procent in 2000, tot 8,8 procent in 2012. Het totale percentage hoger opgeleiden is in Nederland reeds gestegen tot boven de Europa 2020-doelstelling van ten minste 40 procent in 2020. In 2012 was het percentage hoger opgeleiden 42,3 procent. Het kabinet zet beleidsmatig in op het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs.
Beleid gericht op het bereiken van de doelen
Nederland voert beleid gericht op het vergroten van de kennis en kunde van leraren, het versterken van kernvakken, intensivering van onderwijstijd, kennis en vakmanschap, ruimte voor excellente leerlingen en studenten, verbetering van de studiekeuze en transparantie van onderwijsprestaties. Met deze doelen voor ogen is op 19 september 2013 het Nationaal Onderwijsakkoord gesloten. Hierin heeft het kabinet met de sociale partners afspraken gemaakt over onder andere betere samenwerking tussen onderwijssectoren en het aantrekkelijker maken van het beroep van leraar.
Nederland investeert extra in het onderwijs. In 2013 is een bedrag van 650 miljoen euro toegevoegd aan de lumpsum van de scholen. Voor 2015 en verder gaat het om 600 miljoen euro voor onderwijs en onderzoek. De extra gelden zijn onder andere bedoeld voor meer en betere handen in de klas, het voorkomen van zittenblijven, passend onderwijs, en praktijk en techniek in het middelbaar beroepsonderwijs. De maatregelen zijn additioneel ten opzichte van het Nationaal Onderwijsakkoord.
Aandeel hoger opgeleiden, verbreding van toegankelijkheid en kwaliteit
Het aandeel hoger opgeleiden onder 30-34-jarigen is sinds 2000 gestegen van 26,5 naar 42,3 procent in 2012. De toename is bereikt door autonome groei en door het sneller en daadwerkelijk afstuderen bij studenten te bevorderen. Voorbeelden ten behoeve van dit laatste punt zijn betere hulp bij de studiekeuze en het formuleren van nadere vooropleidingseisen voor mbo-ers die door willen stromen naar het hbo. Ook selectie bij een aantal bachelor- of masteropleidingen (met een numerus fixus of een specifiek onderwijsconcept) kan bijdragen aan het sneller afstuderen van studenten.
Voortijdig schoolverlaters
Sinds 2005 werkt Nederland intensief aan de reductie van het aantal voortijdig schoolverlaters. Gekozen is voor een integrale resultaatgerichte aanpak op regionaal niveau. De Nederlandse aanpak om schooluitval te verminderen is primair gericht op preventie en op de leeftijdsgroep van 12-23 jaar: voorkomen dat een jongere het onderwijs verlaat zonder een startkwalificatie. De aanpak met prestatieafspraken, sturen op cijfers en een actief verzuimbeleid heeft effect. Deze aanpak leidt uiteindelijk ook tot een forse daling van het aantal 18-24 jarigen dat niet meer school zit en daarmee niet over een startkwalificatie zal beschikken.
In 2014 wordt het huidige beleid gecontinueerd en wordt extra ingezet op de volgende punten:
- Voor schooljaar 2014-2015 wordt 2 miljoen euro extra geïnvesteerd in de begeleiding van (dreigende) uitvallers van 18 en 19 jaar.
- Met de pilot ‘Voortijdige schoolverlaters en de arbeidsmarkt’ worden jongeren gevolgd die in 2011-2012 zonder startkwalificatie zijn vertrokken uit het onderwijs. Onderzocht wordt waar ze terecht zijn gekomen; terug in het onderwijs, wellicht aan het werk of geen van beide. Indien deze voortijdig schoolverlaters aan het werk zijn, worden in enkele regio’s hun werkgevers benaderd met de vraag of de jongere minimaal een dag per week naar school terug kan zodat alsnog een startkwalificatie kan worden behaald.
Overzicht van het hervormingsproces en de belangrijkste actoren
Het traject van wetsvoorstel tot wet ziet er als volgt uit:
- Wetsvoorstel tijdens ambtelijke voorbereiding
Tijdens de ambtelijke voorbereiding op een ministerie is het wetsvoorstel nog niet openbaar. Wel kan er informatie over het voorstel staan op Internetconsultatie.nl als het ministerie belangstellenden wil laten meedenken over het nieuwe wetsvoorstel.
- Wetsvoorstel in ministerraad
Ook tijdens bespreking van het wetsvoorstel in de ministerraad is de inhoud van het voorstel nog niet openbaar. Dit komt omdat de besluiten van de ministerraad niet openbaar zijn. Na afloop van een ministerraad volgt vaak wel een persbericht. Hierin staat dan bijvoorbeeld dat de ministerraad het wetsvoorstel heeft aanvaard en wat de hoofdlijnen van het voorstel zijn.
- Wetsvoorstel bij Raad van State
Na de ministerraad gaat een wetsvoorstel naar de Raad van State voor advies. De Raad van State maakt onderscheid tussen de adviesverzoeken en de inhoudelijke adviezen zelf.
- Adviesverzoeken: Hier staan zowel de adviesverzoeken die nog beoordeeld moeten worden (aanhangige adviezen) als de beoordeelde adviezen. Ze staan gesorteerd op ministerie. Iedere maandag krijgt dit overzicht een update.
- Inhoudelijke adviezen: Het gaat hier om de inhoudelijke adviezen van de Raad van State, dus het oordeel van de Raad over een wetsvoorstel. Deze adviezen worden openbaar als het betreffende ministerie het wetsvoorstel indient bij de Tweede Kamer.
- Wetsvoorstel bij Tweede Kamer
Wetsvoorstellen die bij de Tweede Kamer in behandeling zijn, zijn te vinden op de website van de Tweede Kamer. Op Officielebekendmakingen.nl kan gezocht worden naar alle Kamerstukken die horen bij een wetsvoorstel.
- Wetsvoorstel bij Eerste Kamer
Wetsvoorstellen die bij de Eerste Kamer liggen, zijn te vinden op website van de Eerste Kamer.
- Wet gepubliceerd in Staatsblad
Als de Eerste Kamer een wetsvoorstel heeft aangenomen, wordt de wet gepubliceerd in het Staatsblad. Hierbij staat dan ook wanneer de wet in werking treedt.