Definitie van de doelgroep
Ongeveer 30% van de studenten heeft een of meer functiebeperkingen. 1/3 van deze groep voelt zich daardoor belemmerd bij het volgen van onderwijs, dat is dus 10% van het totaal aantal studenten. Op het onderwijs is de Wet gelijke behandeling gehandicapten en chronisch zieken (WGBHcz) van toepassing. Op grond van deze wet moet de instelling doeltreffende aanpassingen verrichten voor deze studenten, tenzij dit een onevenredige belasting vormt voor de instelling.
In de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) staat dat bij de accreditatie onder andere gekeken moet worden naar de toegankelijkheid en studeerbaaarheid van het onderwijs voor studenten met een beperking. Bovendien is in de WHW vastgelegd dat studenten met een functiebeperking redelijkerwijs in de gelegenheid worden gesteld de tentamens af te leggen. De student moet wel zelf aangeven dat hij/zij een beperking heeft. In overleg met de onderwijsinstelling (meestal een studieadviseur of studentendecaan) wordt bekeken welke aanpassingen de student nodig heeft en wat de opleiding kan bieden. Komen zij daar niet uit, dan kunnen ze naar het College voor de rechten van de mens voor een oordeel, mediation of een advies.
In de OER (onderwijs- en examenregeling) van elke opleiding is vastgelegd hoe studenten met een beperking in staat worden gesteld tentamens te maken.
Hetexpertisecentrum handicap+studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij hun beleid voor het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. Als expertisecentrum voor onderwijs en handicap stimuleert handicap + studie dat jongeren met een functiebeperking succesvol kunnen studeren aan een opleiding van hun keuze in het hoger onderwijs. Op de website is allerlei informatie te vinden over wet- en regelgeving, studietips en andere informatie voor studenten met een functiebeperking.
Verder staat in de Wet op Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek dat universiteiten en hogescholen bijzondere zorg aan de begeleiding van studenten moeten besteden die behoren tot een culturele of etnische minderheid waarvan de deelname aan het hoger onderwijs in betekenende mate achterblijft bij de deelname van Nederlanders die niet behoren tot een dergelijke minderheid.
Speciale ondersteuningsmaatregelen
Studenten met een handicap kunnen aanspraak maken op diverse wetten.
Toelating opleiding
Studenten die aan de wettelijke toelatingseisen voldoen, mogen in principe niet op grond van hun handicap ontmoedigd worden om zich in te schrijven voor een studie. De rechten van studenten zijn vastgelegd in de WGBHcz en WHW.
Hulpmiddelen en ondersteuning
Diverse soorten hulpmiddelen, vervoer en begeleiding worden door verschillende instanties geregeld.
Onderwijs en tentamens
In de OER (onderwijs- en examenregeling) van elke opleiding is vastgelegd hoe studenten met een beperking in staat worden gesteld tentamens te maken. In sommige gevallen is het mogelijk een aanpassing in een bepaalde onderwijsvorm aan te vragen zodat een student toch de juiste studiedoelen kan behalen.
Verlenging studiefinanciering en studietermijn
Studenten met een functiebeperking die vertraging oplopen als gevolg van hun beperking hebben recht op extra studiefinanciering en verlenging van hun studietermijn.
Gestopt met studie
Studenten die door hun functiebeperking niet in staat zijn hun studie te vervolgen of af te ronden, kunnen soms hun studiefinanciering om laten zetten in een gift. Bij het bindend studieadvies moeten instellingen rekening houden met de functiebeperkingen van de studenten.
Wet Gelijke Behandeling
Een deel van de bovenstaande voorzieningen worden geregeld via de Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. Het College voor de rechten van de mens treedt op als bemiddelaar of doet uitspraak in geschillen tussen onderwijsinstellingen en studenten.
Het onderzoek Studeren met een functiebeperking noemt verschillende vormen van ondersteuningsmaatregelen voor studenten met een functiebeperking:
- Aanpassing in het onderwijs
- Begeleiding
- Materiële voorzieningen
- Voorzieningen bij examens
Zie voor een toelichting de tabel hieronder.
Tabel. Indeling van voorzieningen in categorieën
| Categorie | Voorziening |
| Aanpassing in het onderwijs | • Persoonlijk tijd- en examenschema (bijvoorbeeld aanwezigheidsplicht, op tijd aanwezig zijn, individueel rooster) |
| • Extra studieloopbaanbegeleiding (voor studenten met een functiebeperking) | |
| • Beschikbaarheid van aangepaste onderwijsmaterialen | |
| • Opgeknipte stages (stage met kortere dagen, over een langere tijd verspreid) | |
| • Andere inhoud van curriculumonderdelen (bijvoorbeeld aangepaste opdrachten) | |
| Begeleiding, advies en ondersteuning | • Medewerkers van de hogeschool of universiteit die helpen bij het volgen van de colleges/lessen |
| • Medewerkers van de hogeschool of universiteit die helpen bij het maken van opdrachten | |
| • Begeleiding bij psychische belemmeringen | |
| • Begeleiding bij dyslexie | |
| • Lotgenotengroep | |
| • Voorlezers, notitiemakers of schrijfassistenten | |
| • Studententolken | |
| • Persoonlijke begeleiders (bijvoorbeeld student-buddy systeem of assistenten) | |
| • Advies en ondersteuning in contact met of doorverwijzing naar integratie-instanties (zoals UWV) | |
| • Advies en ondersteuning van belgeiders naar werk (bijvoorbeeld trainingen om zelfbeel te versterken, sollicitatietraining, beroepentest) | |
| • Handboek of literatuur over functiebeperkingen | |
| Materiële voorzieningen | • Aangepaste apparatuur en technologie |
| • Voorzieningen voor goede toegankelijkheid | |
| • Aangepaste liften | |
| • Aangepast vervoer binnen de instelling | |
| • Gesproken leerboeken | |
| • Rustruimte | |
| • Digitale helpdesk, speciaal voor studenten met een functiebeperking | |
| • Fysieke helpdesk, speciaal voor studenten met een functiebeperking | |
| • Digitale aanvraagprocedure voor voorzieningen | |
| • Papieren aanvraagprocedure voor voorzieningen | |
| • Test om dyslexie vast te stellen | |
| Aanpassing in tentamens/examens | • Extra tijd bij tentamens/examens |
| • Alternatieve toetsvormen | |
| • Vergrote letters | |
| • Aangepaste opdrachten | |
| • Op individuele mogelijkheden aangepaste tentamenplanning | |
| • Bijzondere tentamen/examenvoorzieningen (bijvoorbeeld aparte ruimte, afwijkingen van orgnaisatorische regels bijvoorbeeld met betrekking tot toiletgang) |
Begeleiding
De inschrijving als student geeft het recht op studiebegeleiding. Het instellingsbestuur is verplicht bijzondere aandacht te besteden aan de begeleiding van studenten die behoren tot een etnische of culturele minderheid waarvan de deelname aan het hoger onderwijs in betekenende mate achterblijft bij de deelname van Nederlanders die niet behoren tot een dergelijke minderheid. Het Expertise Centrum Allochtonen Hoger Onderwijs (ECHO) ondersteunt hogere onderwijsinstellingen in een betere opvang en begeleiding van allochtone studenten, zodat in- en doorstroom van allochtone studenten in het hoger onderwijs worden bevorderd. ECHO werkt aan de implementatie en uitvoering van het diversiteitsbeleid van onder andere onderwijsinstellingen. ECHO bevordert de succesvolle deelname van allochtonen aan de samenleving en in het bijzonder aan het hoger onderwijs. ECHO werkt samen met het Ministerie van OCW, het bedrijfsleven en het hoger onderwijs.