Definicja grup docelowych
Przedszkola specjalne organizowane są dla dzieci niepełnosprawnych:
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym
- niesłyszących
- słabosłyszących
- niewidomych
- słabowidzących
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
W roku szkolnym 2023/2024 funkcjonuje 340 przedszkoli specjalnych (2,5% wszystkich przedszkoli), do których uczęszcza 7692 dzieci (0,6% dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym).
Szkoły specjalne organizowane są dla dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego:
- niepełnosprawnych:
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym
- niesłyszących i słabosłyszących
- niewidomych i słabowidzących
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi
- niedostosowanych społecznie, przy czym większość tych szkół funkcjonuje w strukturze młodzieżowego ośrodka socjoterapii
- zagrożonych niedostosowaniem społecznym – wszystkie szkoły funkcjonują w strukturze młodzieżowego ośrodka wychowawczego.
W roku szkolnym 2023/2024 funkcjonują 1973 szkoły specjalne (9% wszystkich szkół), do których uczęszcza 79 280 (1,5%) uczniów.
W roku szkolnym 2023/2024 łącznie do przedszkoli i szkół specjalnych uczęszcza 89 223 (71,1%) uczniów objętych kształceniem specjalnym.
(źródło: System Informacji Oświatowej)
W przedszkolach i szkołach specjalnych mogą być organizowane zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim.
W placówkach specjalnych może być organizowane wczesne wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych.
W systemie oświaty funkcjonują również ośrodki specjalne:
- młodzieżowe ośrodki wychowawcze – dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie
- młodzieżowe ośrodki socjoterapii - dla dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym
- specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze - dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
- specjalne ośrodki wychowawcze - dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
- ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze
- dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim
- dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna.
Wymagania dotyczące przyjęcia i wybór szkoły
Podstawą przyjęcia do przedszkola, szkoły specjalnej lub ośrodka jest posiadanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Wymóg ten nie dotyczy:
- przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych oraz szkół specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych oraz jednostkach pomocy społecznej
- nieletnich wobec których sąd rodzinny orzekł zastosowanie środka wychowawczego w postaci umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
(art. 177‒185 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich; Dz. U. poz. 1700, z późn. zm.)
W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, zaleca najkorzystniejsze formy kształcenia dziecka.
Decyzję o wyborze formy kształcenia (ogólnodostępnej, integracyjnej lub specjalnej) podejmują jednak rodzice (opiekunowie prawni dziecka), którzy − zgodnie z Konstytucją RP − mają wyłączne prawo do decydowania o swoim dziecku, jeśli prawo to nie zostanie im ograniczone przez sąd lub nie zostaną go pozbawieni.
Jeśli rodzic (opiekun prawny) dziecka zdecyduje o wyborze przedszkola lub szkoły specjalnej lub ośrodka jako miejsca realizacji kształcenia specjalnego dziecka, zwraca się z wnioskiem do jednostki samorządu terytorialnego właściwej do zapewnienia kształcenia specjalnego w danym typie i rodzaju jednostki systemu oświaty, którą jest:
- gmina - w przypadku ubiegania się o przyjęcie dziecka do przedszkola specjalnego
- powiat - w przypadku ubiegania się o przyjęcie ucznia do szkoły specjalnej , specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii lub ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego.
Jeżeli powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka nie prowadzi szkoły specjalnej lub ośrodka (nie dotyczy to młodzieżowego ośrodka wychowawczego), odpowiednich ze względu na rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień niepełnosprawności intelektualnej, starosta tego powiatu kieruje dziecko do najbliższego powiatu prowadzącego taką szkołę lub ośrodek. Starosta najbliższego powiatu prowadzącego taką szkołę lub ośrodek, który dysponuje wolnymi miejscami, nie może odmówić przyjęcia dziecka do szkoły lub ośrodka.
Dziecko może realizować kształcenie także w innej placówce niż wskazana przez jednostkę samorządu terytorialnego, jeśli zostanie do niej przyjęte. Nie wymaga to zgody jednostki samorządu terytorialnego właściwej do zapewnienia realizacji kształcenia specjalnego.
Podstawą do objęcia dziecka kształceniem specjalnym w:
- przedszkolu specjalnym
- szkole specjalnej
- młodzieżowym ośrodku socjoterapii
- specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym
- specjalnym ośrodku wychowawczym
jest:
- orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
- wniosek rodzica (opiekuna prawnego) dziecka.
Do młodzieżowych ośrodków wychowawczych przyjmowani są wyłącznie nieletni wobec których sąd rodzinny orzekł o zastosowaniu środka wychowawczego w postaci umieszczenia w takim ośrodku.
Placówkę dla nich wskazuje komisja do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego powołana przez Ministra Sprawiedliwości, przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego (https://www.ore.edu.pl/2017/10/system-kierowania-mlodziezowe-osrodki-wychowawcze/).
Do ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych przyjmowane są na wniosek rodziców (opiekunów prawnych), dzieci i młodzież:
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, posiadające orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna (w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym), posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dyrektor szkoły specjalnej lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia lub wychowanka z listy uczniów lub wychowanków w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Nie dotyczy to ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnionych przypadkach uczeń ten, na wniosek dyrektora szkoły, może zostać przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły.
Odrębnie uregulowano możliwość przeniesienia wychowanka młodzieżowego ośrodka wychowawczego.
Przeniesienie nieletniego do innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego może nastąpić w uzasadnionych przypadkach mających znaczenie dla skuteczności procesu wychowawczego oraz na wniosek dyrektora młodzieżowego ośrodka wychowawczego, nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego. Przeniesienie do domu dla matki i dziecka następuje na wniosek nieletniej.
(art. 181 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich; Dz. U. poz. 1700, z późn. zm.)
W systemie oświaty działają również przedszkola i szkoły specjalne zorganizowane w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej.
Przedszkola specjalne i szkoły specjalne zorganizowane w podmiotach leczniczych zapewniają dzieciom i młodzieży kształcenie oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, organizowane w czasie uzgodnionym z kierownikiem podmiotu lub ordynatorem oddziału szpitalnego, odpowiednio do wskazań lekarza prowadzącego leczenie.
Dziecko staje się wychowankiem przedszkola lub uczniem szkoły zorganizowanej w podmiocie po przyjęciu do danego podmiotu leczniczego.
Przedszkola oraz szkoły specjalne zorganizowane w jednostkach pomocy społecznej zapewniają uczniom kształcenie oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, organizowane w czasie uzgodnionym z kierownikiem jednostki, a w przypadku przedszkoli i szkół zorganizowanych w domach pomocy społecznej – także z uwzględnieniem wskazań zespołów terapeutyczno-opiekuńczych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 57 ust. 8 ustawy o pomocy społecznej.
(ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; Dz. U. z 2023 r. poz. 901, z późn. zm.
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej; Dz. U. z 2018 r. poz. 734 i z 2023 r. poz. 2235)
Poziomy wiekowe i podział na grupy
Szkoły specjalne mają takie same etapy edukacyjne jak szkoły ogólnodostępne.
Podobnie jak w szkole podstawowej ogólnodostępnej, nauka w szkole podstawowej specjalnej podzielona jest na dwa etapy edukacyjne:
- I etap edukacyjny, obejmujący klasy od I do III (edukacja wczesnoszkolna)
- II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV-VIII.
Dalsze kształcenie realizowane jest w szkołach ponadpodstawowych:
- czteroletnich liceach ogólnokształcących
- pięcioletnich technikach
- trzyletnich branżowych szkołach I stopnia
- trzyletnich szkołach specjalnych przysposabiających do pracy
- dwuletnich branżowych szkołach II stopnia
- szkołach policealnych dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku.
Trzyletnia szkoła specjalna przysposabiająca do pracy, której ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy, przeznaczona jest dla uczniów:
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Kształcenie w szkołach specjalnych organizuje się w systemie klasowo-lekcyjnym.
W kształceniu uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym czas zajęć i przerw należy dostosować do ich możliwości i potrzeb.
W szkołach podstawowych działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych, w tym możliwe jest połączenie zajęć prowadzonych w oddziale przedszkolnym dla dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne i zajęć prowadzonych w klasie I.
W przypadku szkół podstawowych specjalnych funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii oraz szkół w zakładach poprawczych mogą być tworzone szkoły obejmujące część klas szkoły podstawowej.
W jednej klasie mogą się uczyć uczniowie zróżnicowani wiekowo bowiem możliwe jest:
- odroczenie realizacji obowiązku szkolnego o 1 rok lub dwa lata w przypadku dzieci niepełnosprawnych do 9 roku życia (jeśli zachodzi taka potrzeba)
- przedłużenie okresu kształcenia:
- w szkole podstawowej: o 1 rok na I etapie edukacyjnym i o 2 lata na II etapie edukacyjnym
- w szkole ponadpodstawowej – o 1 rok lub 2 lata.
O doborze do oddziałów uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym decydują głównie ich potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne, w mniejszym stopniu wiek i lata nauki.
Liczba dzieci w przedszkolu specjalnym i oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym wynosi:
- w oddziale dla dzieci z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – nie więcej niż 4
- w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi – nie więcej niż 4
- w oddziale dla dzieci niesłyszących i słabosłyszących – nie więcej niż 8
- w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 8
- w oddziale dla dzieci niewidomych i słabowidzących – nie więcej niż 10
- w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją – nie więcej niż 12
- w oddziale zorganizowanym dla dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności – nie więcej niż 5.
Liczba uczniów w szkole specjalnej i w oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej na każdym etapie kształcenia powinna wynosić:
- w oddziale dla uczniów z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – nie więcej niż 4
- w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 4
- w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z wyłączeniem uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 6
- w oddziale dla uczniów niesłyszących i słabosłyszących – nie więcej niż 8
- w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 8
- w oddziale dla uczniów niewidomych i słabowidzących – nie więcej niż 10
- w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją – nie więcej niż 12
- w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim – nie więcej niż 16
- w oddziale zorganizowanym dla uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności – nie więcej niż 5.
W oddziale szkoły specjalnej dla uczniów niedostosowanych społecznie i uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym liczba uczniów nie może wynosić więcej niż 16.
Kształcenie w przedszkolach i szkołach specjalnych w podmiotach leczniczych
Odrębna organizacja kształcenia jest w przedszkolach i szkołach zorganizowanych w podmiotach leczniczych oraz jednostkach pomocy społecznej.
Liczbę uczniów w oddziałach przedszkolnych szkolnych, zorganizowanych w podmiocie leczniczym, ustala odpowiednio dyrektor przedszkola lub szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym przedszkole lub szkołę, oraz z uwzględnieniem szczególnych potrzeb psychofizycznych uczniów wynikających z ich stanu zdrowia.
W przypadkach uzasadnionych małą liczbą uczniów lub warunkami ich leczenia oraz terapii dopuszcza się organizację kształcenia w klasach łączonych.
Specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i szkołach, zorganizowanych w podmiotach leczniczych, realizuje się w:
- specjalnych grupach wychowawczych
- specjalnym zespole pozalekcyjnym zajęć wychowawczych.
Liczba uczniów w grupach wychowawczych wynosi:
- chorych leżących (uczniowie, którzy ze względu na stan zdrowia i stosowane metody leczenia wymagają stałego lub częstego leżenia w ciągu dnia) – do 12
- chorych chodzących – do 16
- z zaburzeniami psychicznymi lub sprzężonymi dysfunkcjami – do 8.
Kształcenie w przedszkolach i szkołach specjalnych w jednostkach pomocy społecznej
Liczbę uczniów w oddziale przedszkola oraz w oddziale szkoły ustala dyrektor przedszkola lub szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym przedszkole lub szkołę. Uwzględnia się przy tym szczególne potrzeby psychofizyczne uczniów uwarunkowane ich stanem zdrowia lub niepełnosprawnością.
Gdy liczba uczniów jest zbyt mała można zorganizować kształcenie w klasach łączonych. Nie łączy się klas z różnych etapów edukacyjnych w szkole podstawowej i ze szkół różnych typów.
Podstawa programowa, programy nauczania, przedmioty
W przedszkolach specjalnych realizowana jest ta sama podstawa programowa wychowania przedszkolnego, jak w przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego.
W szkołach specjalnych dla uczniów niepełnosprawnych (z wyjątkiem uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym), niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, realizowana jest ta sama podstawa programowa kształcenia ogólnego, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe – również podstawa programowa kształcenia w zawodzie, jaka realizowana jest w danym typie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej.
Uczniowie ci realizują zatem te same obowiązkowe zajęcia edukacyjne jak ich rówieśnicy nieobjęci kształceniem specjalnym.
Wyjątek stanowią:
- uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim uczęszczający do klas IV-VIII szkoły podstawowej, którzy nie są objęci obowiązkiem nauki drugiego języka obcego nowożytnego (mają natomiast do tego prawo)
- uczniowie z uszkodzeniem słuchu, z głęboką dysleksją rozwojową, z afazją, z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, którzy zostali zwolnieni przez dyrektora szkoły z nauki drugiego języka obcego nowożytnego albo języka łacińskiego do końca danego etapu edukacyjnego na podstawie:
- opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej
- orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego
- uczniowie, którzy zostali zwolnieni przez dyrektora szkoły z zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych lub informatyki, na podstawie opinii o braku możliwości uczestniczenia ucznia w tych zajęciach wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii
- uczniowie szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, posiadający prawo jazdy, którzy na tej podstawie zostali zwolnieni przez dyrektora szkoły z zajęć nauki jazdy
- uczniowie realizujący indywidualny tok nauki.
Kolejny wyjątek stanowi kształcenie w zawodach o charakterze pomocniczym, które przeznaczone są wyłącznie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Kształcenie dzieci i młodzieży w przedszkolach i szkołach specjalnych i ośrodkach odbywa się, podobnie jak w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego, w oparciu o indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Zasady opracowywania tego programu i jego zawartości są takie same niezależnie od typu i rodzaju jednostki systemu oświaty do jakiej uczeń uczęszcza.
Dla uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do przedszkoli, szkół i oddziałów specjalnych (z wyjątkiem przedszkoli i szkół zorganizowanych w podmiotach leczniczych) organizuje się zajęcia rewalidacyjne.
W przedszkolach specjalnych nie określono w przepisach minimalnego tygodniowego wymiaru zajęć rewalidacyjnych. Liczba godzin tych zajęć powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka.
Minimalny tygodniowy wymiar zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do szkół specjalnych oraz oddziałów specjalnych w szkołach ogólnodostępnych został określony na oddział:
- w oddziałach dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym:
- w szkole podstawowej - 10 godzin na oddział
- w trzyletniej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy- 10 godzin na oddział
- w oddziałach specjalnych dla uczniów z innym rodzajem niepełnosprawności:
- w szkole podstawowej - 12 godzin
- w liceum ogólnokształcącym - 12 godzin
- w technikum - 8 godzin
- w branżowych szkołach I stopnia - 10 godzin
- w branżowych szkołach II stopnia - 8 godzin.
Młodzież niedostosowana społecznie lub zagrożona niedostosowaniem społecznym, kształcąca się w szkołach specjalnych, obejmowana jest zajęciami odpowiednio resocjalizacyjnymi lub socjoterapeutycznymi oraz innymi zajęciami o charakterze terapeutycznym, umożliwiającymi nabywanie umiejętności życiowych ułatwiających prawidłowe funkcjonowanie w środowisku rodzinnym i społecznym.
Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym realizują odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego w szkole podstawowej, niezależnie od rodzaju szkoły do jakiej uczęszczają.
Tygodniowy wymiar godzin w szkole podstawowej specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym wynosi:
- obowiązkowych zajęć edukacyjnych - 187 godzin, w tym:
- funkcjonowanie osobiste i społeczne – 46 godzin
- zajęcia rozwijające komunikowanie się – 16 godzin
- zajęcia rozwijające kreatywność – 96 godzin
- wychowanie fizyczne – 29 godzin
- godziny do dyspozycji dyrektora szkoły – 5 godzin
- zajęć rewalidacyjnych – 30 godzin.
Tygodniowy wymiar godzin:
- obowiązkowych zajęć edukacyjnych dla uczniów poszczególnych klas wynosi łącznie 187 godzin, w tym:
- klasa I – 19
- klasa II – 20
- klasa III – 20
- klasa IV – 24
- klasa V – 25
- klasa VI – 25
- klasa VII – 27
- klasa VIII - 27
- zajęć rewalidacyjnych, w każdym roku szkolnym, wynosi po 10 godzin na oddział
- godzin do dyspozycji dyrektora szkoły – 5.
Wymiar godzin przeznaczonych na realizację zajęć religii lub etyki, zajęć wychowania do życia w rodzinie, zajęć języka mniejszości narodowej, etnicznej lub języka regionalnego i naukę własnej historii i kultury w szkołach specjalnych określono w przepisach regulujących organizację poszczególnych rodzajów zajęć.
Tygodniowy wymiar godzin w szkole specjalnej przysposabiającej do pracy w trzyletnim okresie nauczania wynosi:
- obowiązkowe zajęcia edukacyjne – 101 godzin, w tym:
- funkcjonowanie osobiste i społeczne – 17 godzin
- zajęcia rozwijające komunikowanie się – 6 godzin
- zajęcia rozwijające kreatywność – 12 godzin
- przysposobienie do pracy – 57 godzin
- wychowanie fizyczne – 9 godzin
- zajęcia rewalidacyjne – 30 godzin.
Uczeń szkoły ponadpodstawowej prowadzącej kształcenie zawodowe może realizować w szkole zorganizowanej w podmiocie leczniczym program nauczania uwzględniający podstawę programową kształcenia ogólnego oraz ramowy plan nauczania dla szkoły ponadpodstawowej innej niż szkoła, do której uczęszczał przed przyjęciem do tego podmiotu.
Uczeń ten uzupełnia obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego teoretycznego oraz zajęcia prowadzone w ramach praktycznej nauki zawodu, określone dla danej klasy szkoły, do której uczeń uczęszczał przed przyjęciem do podmiotu leczniczego.
Sposób uzupełnienia przez tego ucznia obowiązkowych zajęć z zakresu kształcenia zawodowego teoretycznego oraz praktycznej nauki zawodu ustala dyrektor szkoły ponadpodstawowej prowadzącej kształcenie zawodowe, do której uczęszczał uczeń przed przyjęciem do podmiotu leczniczego.
W przedszkolach, szkołach specjalnych i ośrodkach mogą być także organizowane zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim.
Metody nauczania i środki dydaktyczne
W szkołach specjalnych stosuje się takie same metody pracy dydaktyczno-wychowawczej jak w szkołach ogólnodostępnych, szczególny nacisk kładzie się jednak na indywidualizację pracy z każdym uczniem. Nauczyciel ma prawo wyboru szczególnych metod, form pracy i środków dydaktycznych, musi jednak uwzględniać specyfikę funkcjonowania ucznia wynikającą z jego niepełnosprawności, niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym.
Specyfika kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym polega na nauczaniu i wychowaniu całościowym, zintegrowanym, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata w całym procesie edukacji.
W pracy z uczniem z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym nawet niewielkie postępy powinny być wzmacniane pozytywnie, natomiast brak postępów nie podlega wartościowaniu negatywnemu. Wskazane jest także nawiązanie współpracy z rodzina ucznia, włączanie jej w działalność rewalidacyjna prowadzona na terenie szkoły, a także, w miarę możliwości, kontynuacja przez rodziców niektórych elementów tej działalności w domu ucznia. Konieczna jest też taka organizacja działalności rewalidacyjnej szkoły, która przygotuje środowisko lokalne do przyjęcia i zaakceptowania ucznia i udzielania mu pomocy. Pożądany jest udział rodziców (opiekunów prawnych) w konsultacjach dotyczących postępów i trudności ucznia, wspieranie przez szkołę ich wysiłków w pracy z uczniem, zgodnie ze specyfiką rodziny, wyznawanymi przez nią wartościami i kultywowaną tradycja.
Zasady dotyczące opracowywania programów nauczania, doboru i zapewniania podręczników, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych są takie same w szkołach specjalnych, jak w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych.
Postępy uczniów (promowanie)
Zasady oceniania, promowania i klasyfikowania uczniów objętych kształceniem specjalnym są takie same w szkołach specjalnych, jak w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych.
W przypadku uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi uczęszczających do trzyletnich szkół przysposabiających do pracy, podobnie jak w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym, co do zasady w ocenianiu postępów stosuje się ocenę opisową.
Egzaminy zewnętrze przeprowadzane są na tych samych zasadach dla uczniów i absolwentów wszystkich rodzajów szkół: ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych.
Skrócenie okresu nauki
W przypadku uczniów niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym uczęszczających do branżowych szkół I stopnia zorganizowanych w:
- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych
- młodzieżowych ośrodkach socjoterapii
- okręgowych ośrodkach wychowawczych
- zakładach poprawczych
- schroniskach dla nieletnich
okres nauki może być skrócony do dwóch lat, pod warunkiem zachowania co najmniej minimalnego wymiaru godzin poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych przewidzianego dla trzyletniego okresu nauczania.
Decyzję o skróceniu okresu nauki uczniowi niedostosowanemu społecznie lub zagrożonemu niedostosowaniem społecznym uczęszczającemu do branżowej szkoły I stopnia podejmuje:
- w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii - rada pedagogiczna, po uzyskaniu pozytywnej opinii zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem
- w okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich - dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.
Świadectwa szkolne
Wszyscy absolwenci szkół specjalnych, z wyjątkiem uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym, otrzymują takie same świadectwa szkolne jak uczniowie szkół ogólnodostępnych i integracyjnych.
Uczniom z uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, niezależnie od rodzaju szkoły do jakiej uczęszczają, wydaje się świadectwa promocyjne lub świadectwa ukończenia szkoły na odpowiednim druku, z zastosowaniem oceny opisowej.
Uczniom szkoły podstawowej, którzy kończą oddziały przysposabiające do pracy, wydaje się świadectwa na których wpisuje się: „realizował/a/ program przysposobienia do pracy opracowany z uwzględnieniem treści zawartych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie ...”.
Uczestnicy zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, ze względu na specyfikę ich funkcjonowania, nie podlegają ocenianiu i promowaniu i nie otrzymują świadectw.