Programy nauczania, przedmioty, liczba godzin

W liceach czteroletnich – w nowym systemie szkolnym – ramowe plany nauczania są regulowane rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół.

Rozkład zajęć (tradycyjnie nazywany również szkolnym planem nauczania) zgodnie z treścią przepisów prawa ustala dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady szkoły i rady pedagogicznej.

Ramowe plany nauczania dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego (III etap edukacyjny)

Minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą wynosi tygodniowo:

a) przedmioty w zakresie podstawowym:

¹⁾ Dodatkowe godziny na nauczanie języka obcego nowożytnego będącego drugim językiem nauczania w liceum ogólnokształcącym dwujęzycznym lub oddziale dwujęzycznym w liceum ogólnokształcącym.

²⁾ Dyrektor liceum ogólnokształcącego ustala jeden przedmiot spośród przedmiotów: filozofia, plastyka, muzyka oraz język łaciński i kultura antyczna, który będzie realizowany w klasie I.

³⁾ Przedmiot jest realizowany w klasie IV nie dłużej niż do końca stycznia, z zachowaniem wymiaru godzin określonego na realizację tego przedmiotu w tej klasie.

⁴⁾ Dyrektor liceum ogólnokształcącego ustala liczbę godzin w klasach, w których będzie realizowany przedmiot, z zachowaniem wymiaru godzin określonego na realizację tego przedmiotu w zakresie podstawowym w czteroletnim okresie nauczania. Przedmiot może być realizowany tylko w klasie I albo tylko w klasie II albo w klasach I i II.

⁵⁾ W przypadku realizacji zajęć biznes i zarządzanie:

1) tylko w klasie I - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 29 godzin, a w klasie II - 28 godzin;

2) tylko w klasie II - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 27 godzin, a w klasie II - 30 godzin;

3) w klasach I i II - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 28 godzin, a w klasie II - 29 godzin.

b) przedmioty w zakresie rozszerzonym

Dyrektor liceum ogólnokształcącego, po zasięgnięciu opinii rady liceum, a jeżeli rada liceum nie została powołana - po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego, uwzględniając zainteresowania uczniów oraz możliwości organizacyjne, kadrowe i finansowe liceum, ustala przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym, spośród których uczeń wybiera 2 albo 3 przedmioty.

Na przedmioty w zakresie rozszerzonym (dodatkowo, poza wymiarem godzin określonym dla przedmiotów w zakresie podstawowym), wymienione w podstawie programowej kształcenia ogólnego, w czteroletnim okresie nauczania, należy przeznaczyć:

1) w przypadku języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, historii muzyki, historii sztuki, języka łacińskiego i kultury antycznej oraz filozofii - po 8 godzin tygodniowo;

2) w przypadku języka obcego nowożytnego, historii, geografii, biologii, chemii, fizyki, matematyki oraz informatyki - po 6 godzin tygodniowo.

Przedmioty w zakresie rozszerzonym są realizowane w klasach I-IV. Wyjątek stanowią: historia muzyki, historia sztuki, język łaciński i kultura antyczna, filozofia oraz biznes i zarządzanie, które mogą być realizowane w zakresie rozszerzonym począwszy od klasy I, II lub III.

Łącznie z zajęciami w zakresie rozszerzonym, wymiar zajęć obowiązkowych w czteroletnim cyklu nauczania wynosi 121 godzin (zwiększonych o 11 godzin na nauczanie języka obcego nowożytnego będącego drugim językiem nauczania w liceum ogólnokształcącym dwujęzycznym lub oddziale dwujęzycznym w liceum ogólnokształcącym).

Uczniowie niepełnosprawni mają prawo korzystać z zajęć  rewalidacyjnych, których minimalny wymiar godzin wynosi tygodniowo w każdym roku szkolnym:

• w oddziale specjalnym - po 12 godzin na oddział;
• w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym - po 2 godziny na ucznia.

Dyrektor liceum ogólnokształcącego, po zasięgnięciu opinii uczniów oddziału (grupy oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyszkolnej), w którym tygodniowy wymiar godzin przedmiotów realizowanych w zakresie rozszerzonym jest niższy niż 22:

– może zwiększyć liczbę godzin przeznaczonych na przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym

lub

– może przydzielić godziny na przedmioty uzupełniające, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych przedmiotów został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. Tygodniowy wymiar godzin w czteroletnim okresie nauczania dla przedmiotu uzupełniającego wynosi co najmniej 2 godziny. Przedmioty uzupełniające ustala dyrektor liceum ogólnokształcącego po zasięgnięciu opinii uczniów danego oddziału (grupy oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyszkolnej).

W liceum ogólnokształcącym są również realizowane zajęcia do wyboru uczniów/rodziców lub inne zajęcia, np. służące podtrzymaniu tożsamości narodowej lub etnicznej uczniów; w szczególności są to zajęcia z zakresu:

1. religii lub etyki – w wymiarze 2 godzin tygodniowo, ustalonym na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty;
2. wychowania do życia w rodzinie – wymiar godzin zajęć określają przepisy wydane na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży;
3. języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej, języka regionalnego oraz własnej historii i kultury – określają przepisy wydane na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o systemie oświaty;
4. geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa – określają przepisy wydane na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o systemie oświaty; zajęcia są realizowane w przypadku przyznania przez organ prowadzący szkołę godzin na realizację tych zajęć.

Ramowy plan nauczania obejmuje również zajęcia sportowe organizowane dla oddziałów i szkół sportowych oraz oddziałów i szkół mistrzostwa sportowego, a także zajęcia pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W przypadku przyznania przez organ prowadzący szkołę godzin na realizację takich zajęć, są organizowane dodatkowe zajęcia edukacyjne oraz zajęcia języka migowego.

W polskich szkołach ponadpodstawowych organizuje się również zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 26a ust. 3 ustawy - Prawo oświatowe. Wymiar godzin tych zajęć wynosi minimum 10 godzin w czteroletnim okresie kształcenia.

Ramowe plany nauczania dla klas wstępnych w dwujęzycznych szkołach ponadpodstawowych lub oddziałach

W przypadku kształcenia w liceach ogólnokształcących dwujęzycznych lub oddziałach dwujęzycznych, ustawa – Prawo oświatowe przewiduje możliwość utworzenia klas wstępnych przygotowujących do kontynuowania nauki w systemie dwujęzycznym.

Ramowy plan nauczania dla tych klas jest następujący:

Minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych wynosi po 2 godziny na ucznia.

Metody nauczania, pomoce dydaktyczne

Nauczyciele poszczególnych przedmiotów mają prawo swobodnego wyboru metod i form nauczania, które są jednak częściowo zdeterminowane liczebnością klasy i wyposażeniem w środki dydaktyczne (np. liczba komputerów czy innych środków dydaktycznych). Niektóre lekcje wymagają podziału klasy na mniejsze grupy (np. nauka języków obcych czy zajęcia z techniki lub informatyki).

Przygotowując program nauczania, nauczyciel może:

• opracować program samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami,
• zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów), np. spośród programów dostępnych na rynku,
• przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami.

Zaproponowany przez nauczyciela program powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. Programy nauczania dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły na wniosek nauczyciela lub zespołu nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. Dyrektor szkoły podaje do publicznej wiadomości zestaw podręczników, które będą obowiązywać od początku następnego roku szkolnego. Obowiązujące prawo pozwala również na realizację programów nauczania z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych, które nie stanowią podręczników w znaczeniu prawnym oraz faktycznym. Koszty zaopatrzenia w podręczniki generalnie obciążają uczniów i ich rodziców (opiekunów prawnych).

Szkoły muszą zainstalować w komputerach używanych dla celów dydaktycznych na terenie szkoły oprogramowanie zabezpieczające przed dostępem do szkodliwych treści w Internecie. Programy zabezpieczające będą musiały chronić w szczególności przed treściami pornograficznymi, eksponującymi brutalność i przemoc, zawierającymi zachowania naruszające normy obyczajowe, a także propagującymi nienawiść i dyskryminację.