Umowy dwustronne

Polska podpisała umowy o współpracy dwustronnej w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki z niemal 100 wymienionymi niżej krajami ze wszystkich regionów świata. Współpraca obejmuje wymianę studentów, kadry akademickiej i ekspertów oraz różne działania służące wymianie informacji, doświadczeń i dobrych praktyk.

• Afryka: Egipt, Etiopia, Kenia, Nigeria, Republika Południowej Afryki, Sudan, Tunezja

• Ameryka Południowa: Argentyna, Brazylia, Chile, Kolumbia, Peru

• Ameryka Północna: Kanada, Meksyk, Stany Zjednoczone Ameryki

• Australia i Nowa Zelandia

• Azja i Bliski Wschód: Arabia Saudyjska, Armenia, Azerbejdżan. Bangladesz, Bhutan, Chiny, Filipiny, Gruzja, Indie, Indonezja, Irak, Iran, Izrael, Japonia, Katar, Kazachstan, Kirgistan, Korea Południowa, Korea Północna, Malezja, Mongolia, Myanmar, Nepal, Palestyna, Tajlandia, Singapur, Sri Lanka, Sułtanat Omanu, Tajwan. Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Wietnam, Zjednoczone Emiraty Arabskie

• Europa: Albania, Andora, Austria, Belgia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kosowo, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Monako, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Północna Macedonia, Rosja, Rumunia, San Marino, Serbia, Słowacja. Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Watykan, Węgry, Wielka Brytania i Włochy.

Zob. też informacje o dwustronnych umowach o uznawalności wykształcenia w podrozdziałach 13.1.1 „Mobilność uczniów” i 13.2.1 „Mobilność studentów”.

Szczegółowe informacje dotyczące umów dwustronnych są dostępne na stronach:

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej

Internetowa baza traktatowa prowadzona przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Współpraca i udział w programach i organizacjach światowych

Oprócz współpracy związanej z członkostwem w Unii Europejskiej Polska prowadzi politykę współpracy w dziedzinie edukacji w ramach różnych organizacji międzynarodowych. Najważniejsze z nich przedstawiono niżej.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju 

Polska jest pełnoprawnym członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Cooperation and Development, OECD) od 1996 roku. W dziedzinie edukacji Polska uczestniczyła dotychczas lub uczestniczy w następujących badaniach międzynarodowych koordynowanych przez OECD:  

• Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment, PISA): badanie umiejętności uczniów, którzy ukończyli 15 lat w roku poprzedzającym badanie, w zakresie rozumienia czytanego tekstu, rozumowania matematycznego i rozumowania w naukach przyrodniczych;

• Program Międzynarodowej Oceny Kompetencji Osób Dorosłych (Programme for the International Assessment of Adult Competencies, PIAAC): mierzenie kompetencji osób dorosłych w zakresie rozumienia tekstu, rozumowania matematycznego oraz wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych; 

• Międzynarodowe Badanie Nauczania i Uczenia się (edycja 2024) (Teaching and Learning International Survey, TALIS): badanie obejmujące m.in. takie zagadnienia jak warunki zatrudnienia, ocena pracy, możliwości rozwoju zawodowego, zarządzanie szkołą, praktyki w zakresie nauczania, przeprowadzane wśród dyrektorów szkół i nauczycieli.

Badania OECD są przeprowadzane w Polsce przez Instytut Badań Edukacyjnych. 

Zob. też: Statystyki międzynarodowe dotyczące edukacji poniżej.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych

Polska uczestniczy m.in. w następujących badaniach międzynarodowych koordynowanych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (International Association for the Evaluation of Educational Achievement, IEA):

• Międzynarodowe Badanie Postępów Biegłości w Czytaniu (Progress in International Reading Literacy Study, PIRLS): badanie umiejętności czytania tekstów literackich pod względem doświadczenia literackiego i tekstów użytkowych w celu uzyskania i wykorzystania informacji, przeprowadzane w Polsce wśród uczniów klas IV szkół podstawowych.

• Międzynarodowe Badanie Wyników Nauczania Matematyki i Nauk Przyrodniczych (Trends in International Mathematics and Science Study, TIMSS): badanie poziomu wiedzy i rozumowania uczniów w zakresie matematyki i nauk przyrodniczych, przeprowadzane w Polsce wśród uczniów klas IV szkół podstawowych.

• Międzynarodowe Badanie Kompetencji Obywatelskich (International Civic and Citizenship Education Study): badanie stopnia przygotowania młodzieży do udziału w życiu społecznym i obywatelskim w społeczeństwie demokratycznym, przeprowadzane w Polsce wśród uczniów klas VIII szkół podstawowych oraz nauczycieli i dyrektorów szkół. 

Badania IEA są przeprowadzane w Polsce przez Instytut Badań Edukacyjnych.  

Zob. też: Statystyki międzynarodowe dotyczące edukacji poniżej.

Rada Europy

Polska została członkiem Rady Europy w 1991 roku i dysponuje 12 miejscami w Zgromadzeniu Parlamentarnym. Przygotowana przez Radę Europy i UNESCO Konwencja Lizbońska (Konwencja o uznawaniu kwalifikacji związanych z uzyskaniem wyższego wykształcenia w regionie Europy) została ratyfikowana przez Polskę w grudniu 2003 r. i weszła w życie w 2004 r. Podobnie jak inne państwa członkowskie Polska ma swych przedstawicieli w Radzie Zarządzającej Europejskiego Centrum Języków Nowożytnych (European Centre for Modern Languages) oraz sieci „Platforma ds. Etyki, Przejrzystości i Integralności w Edukacji” (Platform on Ethics, Transparency and Integrity in Education, ETINED) Rady Europy. 

UNESCO

UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury) – organizacja powstała w 1945 r., a Polska była jednym z 44 państw założycielskich. Głównym celem UNESCO jest utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie poprzez współpracę w dziedzinie edukacji, nauki i kultury. W ramach Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 UNESCO koordynuje działania związane z celem zrównoważonego rozwoju nr 4, który dotyczy zapewnienia powszechnego i równego dostępu do wysokiej jakości edukacji i promowania możliwości uczenia się przez całe życie dla wszystkich.

Podobnie jak komitety w innych krajach Polski Komitet ds. UNESCO pełni funkcję łącznika pomiędzy Organizacją a polskimi instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi, koordynuje działania Organizacji w kraju i prowadzi działania promocyjno-informacyjne (konferencje, seminaria i warsztaty). Obecnie Komitet realizuje trzy programy UNESCO w dziedzinie edukacji:

• Edukacja dla Wszystkich (Education for All): różne działania wspierające realizację agendy ONZ na rzecz powszechnego i równego dostępu do edukacji;

• Szkoły Stowarzyszone (Associated Schools): sieć szkół prowadzących działania wpierające realizację celów UNESCO i Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030. Obecnie w Polsce działają 104 szkoły stowarzyszone. 

• Sieć Katedr UNESCO (University Twinning and Networking / UNITWIN / UNESCO Chairs): obecnie 11 katedr działających w polskich uczelniach. Zadaniem tych katedr jest prowadzenie innowacyjnego kształcenia i badań naukowych odpowiadających na współczesne wyzwania, doradztwa przy opracowywaniu polityki edukacyjnej, naukowej i kulturalnej oraz działań promujących w społeczeństwie wartości UNESCO, a w szerszym wymiarze wspieranie realizacji Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030.

Statystyki międzynarodowe dotyczące edukacji

Główny Urząd Statystyczny, we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej i Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zbiera krajowe dane dotyczące edukacji dla trzech głównych organizacji międzynarodowych: UNESCO, OECD oraz Eurostat. Dane statystyczne i inne informacje są wykorzystywane m.in. w publikacjach Eurostat i regularnie wydawanej publikacji OECD "Education at a Glance".

Polska uczestniczy też w dwóch sieciach tematycznych utworzonych w ramach programu OECD INES (Indicators of Education Systems). Sieć NESLI (Network on system level data collection) gromadzi, monitoruje i ocenia opisowe dane o strukturach edukacyjnych, politykach i praktykach na poziomie systemów edukacji. Sieć LSO (Network on Labour Market, Economic and Social Outcomes of Learning) opracowuje dane związane z efektami kształcenia pod kątem rynku pracy, gospodarki i życia społecznego.