Definicja grupy docelowej
Uczelnie zapewniają wsparcie w procesie kształcenia studentom oraz doktorantom:
- niepełnosprawnym
- będącym w trudnej sytuacji materialnej
- studentkom w ciąży oraz studentom będącym rodzicami
- cudzoziemcom.
(ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. ‒ Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce; Dz. U. z 2024 r. poz. 1571)
Specyficzne środki wsparcia
Wsparcie dla studentów, w tym tych z niepełnosprawnością
Podstawę przyjęcia na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie stanowią wyniki egzaminu maturalnego. Senat uczelni ustala jakie wyniki egzaminu maturalnego stanowią podstawę przyjęcia na studia. Jeśli uczelnia przeprowadza dodatkowe egzaminy wstępne (możliwe tylko w przypadkach określonych w ustawie), warunki i tryb rekrutacji w przypadku tych egzaminów powinny uwzględniać szczególne potrzeby kandydatów na studia będących osobami niepełnosprawnymi.
W procesie kształcenia każdy student ma, na zasadach określonych w regulaminie studiów, prawo do:
- przenoszenia i uznawania punktów ECTS
- odbywania studiów według indywidualnej organizacji studiów
- usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach, urlopów od zajęć oraz urlopów od zajęć z możliwością przystąpienia do weryfikacji uzyskanych efektów uczenia się określonych w programie studiów
- studiowania na drugim kierunku studiów
- zmiany kierunku studiów
- przeniesienia na studia stacjonarne albo niestacjonarne
- przystąpienia do egzaminu komisyjnego przy udziale wskazanego przez niego obserwatora
- powtarzania określonych zajęć z powodu niezadowalających wyników w nauce
- korzystania z 50% ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami komunikacji miejskiej.
W ustawie przewidziano szczególne środki wsparcia dla studentów:
- niepełnosprawnych
- znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej
- osiągających wysokie wyniki w nauce.
Jakość wsparcia studentów w procesie uczenia się, oferowana przez uczelnię, jest jednym z kryteriów oceny programowej, która jest cyklicznie dokonywana przez Polską Komisję Akredytacyjną.
Uczelnie zobowiązane są do stwarzania osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w:
- procesie przyjmowania na uczelnię w celu odbywania kształcenia
- kształceniu
- prowadzeniu działalności naukowej.
Rektor uczelni zobowiązany jest uwzględnić potrzeby osób niepełnosprawnych przy organizowaniu i wyposażaniu stanowisk pracy i miejsc kształcenia.
Wsparcie dla studentów – (przyszłych) rodziców
Studentce w ciąży i studentowi będącemu rodzicem uczelnia nie można odmówić zgody na:
- odbywanie studiów na określonym kierunku i poziomie według indywidualnej organizacji studiów do czasu ich ukończenia - w przypadku studiów stacjonarnych
- urlop od zajęć.
Urlop od zajęć udziela się:
- studentce w ciąży na okres do dnia urodzenia dziecka
- studentowi będącemu rodzicem udziela się na okres do 1 roku.
Student może ubiegać się o różne formy pomocy materialnej:
| Forma pomocy materialnej | Warunek otrzymania pomocy | Wysokość pomocy, kryteria |
| stypendium socjalne | trudna sytuacja materialna |
rektor w porozumieniu z samorządem studenckim ustala wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta uprawniającą do ubiegania się o stypendium, przy czym kwota ta musi się zmieścić w granicach określonych przepisami ustaw (w szczególnie uzasadnionych przypadkach student może otrzymać stypendium socjalne w zwiększonej wysokości) przyznawane jest na semestr lub rok akademicki i wypłacane co miesiąc można je otrzymywać tylko na jednym wskazanym przez studenta kierunku studiów |
| stypendium dla osób niepełnosprawnych (studentów i doktorantów) |
posiadanie orzeczenia:
|
|
| zapomoga | przejściowa, trudna sytuacja życiowa |
określa rektor w porozumieniu z samorządem studenckim może być przyznana nie częściej niż dwa razy w roku akademickim |
| stypendium rektora |
wyróżniające wyniki w nauce, osiągnięcia naukowe lub artystyczne, lub osiągnięcia sportowe we współzawodnictwie co najmniej na poziomie krajowym może je otrzymać student przyjęty na pierwszy rok studiów w roku złożenia egzaminu maturalnego, który jest laureatem olimpiady międzynarodowej, laureatem lub finalistą olimpiady stopnia centralnego albo medalistą co najmniej współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski w danym sporcie |
określa rektor w porozumieniu z samorządem studenckim |
| stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego | określa organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego | |
| stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie, finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną | określa podmiot przyznający stypendium | |
| stypendium ministra nauki i szkolnictwa wyższego | znaczące osiągnięcia: naukowe, artystyczne lub sportowe | na wniosek rektora uczelni, przyznawane na rok akademicki |
| cudzoziemiec, który podjął studia, kształcenie w szkołach doktorskich, studia podyplomowe, kształcenie specjalistyczne i inne formy kształcenia, uczestniczy w prowadzeniu działalności naukowej lub w prowadzeniu kształcenia | ||
| finansowanie lub dofinansowanie do kosztów opłat za usługi edukacyjne oraz ryczałt na koszty podróży, utrzymania i zakwaterowania. | cudzoziemiec, który podjął studia, kształcenie w szkołach doktorskich, studia podyplomowe, kształcenie specjalistyczne i inne formy kształcenia, uczestniczy w prowadzeniu działalności naukowej lub w prowadzeniu kształcenia | środki finansowe są wypłacane za pośrednictwem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) |
| stypendium ministra nauki i szkolnictwa wyższego dla wybitnych młodych naukowców | znaczące osiągnięcia w działalności naukowej | określa minister |
Kredyt studencki
Student, który nie ukończył 30. roku życia, może otrzymać kredyt studencki:
- warunkiem tego jest przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie z roku poprzedzającego rok złożenia wniosku niższy lub równy kwocie określonej w ustawie
- niepełnosprawni studenci i doktoranci mogą ubiegać się o kredyty studenckie z dopłatą do oprocentowania z budżetu państwa i preferencyjnymi warunkami spłaty.
Student może również ubiegać się o:
- zakwaterowanie w domu studenckim uczelni
- wyżywienie w stołówce studenckiej uczelni
- zakwaterowanie małżonka lub dziecka w domu studenckim uczelni.
Regulaminy studiów uczelni określają sposoby dostosowania organizacji i właściwej realizacji procesu dydaktycznego do szczególnych potrzeb studentów będących osobami niepełnosprawnymi, w tym dostosowanie warunków odbywania studiów do rodzaju niepełnosprawności.
Na uczelniach podejmowane są zróżnicowane działania na rzecz osób niepełnosprawnych, których celem jest:
- niwelowanie barier w dostępie do obiektów uczelni i domów studenckich
- zapewnianie dostępu do materiałów dydaktycznych w formach dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych np. adaptacji w systemie Braille’a, druku powiększonym, wersji elektronicznych, wersji audio
- umożliwianie korzystania przez studentów niepełnosprawnych z pomocy innych osób np. asystentów wspomagających w poruszaniu się i przemieszczaniu się, tłumaczy języka migowego, transliteratorów
- zapewnianie dostępu do sprzętu i oprogramowania specjalistycznego
- organizowanie alternatywnych zajęć np. wychowania fizycznego, dostosowanych lektoratów z języka obcego
- dostosowywanie formy egzaminu lub organizacji sesji egzaminacyjnej do potrzeb osoby niepełnosprawnej, np. poprzez wydłużenie czasu egzaminu, egzamin pisemny z wykorzystaniem zaadaptowanych materiałów lub sprzętu komputerowego, zmiana formy egzaminu
- organizowanie transportu studentów niepełnosprawnych pomiędzy miejscem zamieszkania a miejscem odbywania zajęć.
Na wielu uczelniach, w celu wspierania zarówno studentów i doktorantów niepełnosprawnych, jak i pracowników dydaktycznych uczelni w pracy z osobami niepełnosprawnymi, powoływani są pełnomocnicy do spraw osób niepełnosprawnych lub komórki zajmujące się pomocą osobom niepełnosprawnym na uczelni (np. biura, centra, punkty). Struktura organizacyjna, rodzaj i zakres wykonywanych zadań przez te podmioty są zróżnicowane i określane przez uczelnię np. uchwałą senatu lub zarządzeniem rektora.
Przykładowe zadania wykonywane przez pełnomocników lub komórki do spraw osób niepełnosprawnych to:
- rozpoznawanie potrzeb, problemów i oczekiwań studentów niepełnosprawnych
- pomoc jednostkom uczelnianym we wprowadzaniu rozwiązań na rzecz osób niepełnosprawnych, w tym doradztwo w zakresie nowoczesnych rozwiązań technologicznych wspierających procesy edukacyjne
- pomoc w rozwiązywaniu bieżących problemów
- poradnictwo w zakresie wyboru studiów w oparciu o indywidualne możliwości kandydata i stopnie niepełnosprawności
- usuwanie barier w dostępie do zasobów informacyjnych i edukacyjnych
- informowanie kandydatów na studia o możliwości kształcenia na uczelni osób niepełnosprawnych
- podejmowanie działań na rzecz integracji społecznej i aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych
- współpraca z organizacjami rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi wspierającymi osoby niepełnosprawne oraz innymi uczelniami
- pomoc w uzyskiwaniu wsparcia finansowego zarówno przez osoby niepełnosprawne jak i uczelnię w ramach programów na rzecz osób niepełnosprawnych
- reprezentowanie interesów niepełnosprawnych studentów przez organami uczelni i poza uczelnią.
Uczelnie publiczne i niepubliczne otrzymują środki finansowe z budżetu państwa w formie dotacji podmiotowej na zadania związane:
- ze stwarzaniem studentom i doktorantom będącym osobami niepełnosprawnymi warunków do pełnego udziału w procesie przyjmowania na studia, do szkół doktorskich, kształceniu na studiach i w szkołach doktorskich lub prowadzeniu działalności naukowej
- z bezzwrotną pomocą materialną dla studentów i doktorantów.
W przepisach określony został sposób podziału dla uczelni środków finansowych na:
- świadczenia dla studentów
- zadania związane z zapewnieniem osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie przyjmowania na studia, do szkół doktorskich, kształceniu na studiach i w szkołach doktorskich lub prowadzeniu działalności naukowej.
Sposób podziału dotacji uwzględnia liczbę studentów, doktorantów oraz pracowników uczelni:
- niesłyszących
- słabosłyszących
- niewidomych
- słabowidzących
- z dysfunkcją narządu ruchu
- z innymi rodzajami niepełnosprawności
których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem właściwego organu.
Dotację może być przeznaczona na:
- finansowanie kosztów realizacji inwestycji służących kształceniu niepełnosprawnych studentów i doktorantów
- specjalistyczne szkolenia
- wyposażenie wypożyczalni sprzętu dla niepełnosprawnych
- zakup specjalistycznych urządzeń, materiałów dydaktycznych i naukowych dostosowanych do potrzeb niepełnosprawnych
- transport między obiektami dydaktycznymi uczelni
- wynagrodzenie tłumaczy języka migowego
- kursy języka migowego dla pracowników uczelni
- wynagrodzenie uczelnianych asystentów studentów i doktorantów niepełnosprawnych
- szkolenia umożliwiające orientację przestrzenną na terenie uczelni studentom i doktorantom niepełnosprawnym
- szkolenia podnoszące świadomość związaną z niepełnosprawnością i obecnością osób niepełnosprawnych w uczelni
- zakup wyposażenia do uczelnianej wypożyczalni sprzętu dla niepełnosprawnych
- zakup sprzętu i urządzeń specjalistycznych wspomagających proces dydaktyczny, np. specjalistyczne oprogramowanie komputerowe, rzutniki do wyświetlania tekstu wykładu
- organizację zajęć wychowania fizycznego dostosowanych do potrzeb studentów niepełnosprawnych
- zakup literatury specjalistycznej i naukowej, z której mogą korzystać niepełnosprawni studenci i doktoranci.
Uczelnia publiczna otrzymuje ponadto z budżetu państwa środki, w formie dotacji celowej, na dofinansowanie lub finansowanie kosztów realizacji inwestycji, w tym służących kształceniu studentów i doktorantów będących osobami niepełnosprawnymi.