Programy nauczania
Przepisy określają ogólne wymogi dotyczące konstrukcji programu studiów, natomiast nie odnoszą się szczegółowo do treści programów (z wyjątkiem kierunków przygotowujących do wykonywania zawodów regulowanych), a tym samym nie określają treści związanych z europejskim, globalnym czy międzykulturowym wymiarem programów (ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 20 lipca 2018 r. (z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów) (z późn. zm.). Zob. też informacje o szkolnictwie wyższym w rozdziale 7.
Według danych systemu POL-on (Zintegrowanego Systemu Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym) polskie uczelnie oferują łącznie 63 programy na kierunku Europeistyka i kierunkach pokrewnych (studia pierwszego i drugiego stopnia łącznie). Studia na tych kierunkach są prowadzone przede wszystkim przez publiczne uniwersytety, a także kilka uczelni technicznych i niepublicznych. Ponadto różne elementy wiedzy o Europie, UE czy świecie są wpisane w programy kształcenia, zarówno w ramach przedmiotów obowiązkowych, jak i fakultatywnych, opracowywane przez uczelnie na wielu innych kierunkach studiów.
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce uczelnie mogą prowadzić wspólne studia pierwszego i drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie oraz wspólne kształcenie doktorantów z innymi uczelniami lub instytucjami krajowymi i zagranicznymi. Absolwenci studiów otrzymują wspólne dyplomy, które obowiązkowo zawierają określone w przepisach elementy.
W ostatnich dekadach polskie uczelnie rozszerzyły też ofertę studiów w językach obcych. Według informacji w systemie POL-on uczelnie oferują łącznie 905 programów w języku angielskim, 9 w języku francuskim i 25 w języku rosyjskim na różnych kierunkach studiów (oprócz kierunków filologicznych i pokrewnych). Informacje o ofercie w językach obcych można także znaleźć w portalu „Ready, Steady, Go! Poland”.
Partnerstwa i sieci
Najszersze możliwości tworzenia partnerstw i sieci stwarza polskim uczelniom program Erasmus+. Uczelnie uczestniczą również w innych programach wielostronnych, a projekty współfinansowane z środków unijnych i krajowych lub finansowane wyłącznie z środków krajowych służą umiędzynarodowieniu kształcenia i wzmacnianiu zdolności instytucjonalnych w zakresie współpracy zagranicznej.
Programy UE
W ramach projektów programu Erasmus+ (2014-2020; 2021-2027) uczelnie – podobnie jak szkoły i inne placówki edukacyjne – min. rozwijają swój potencjał w zakresie współpracy międzynarodowej i / lub podnoszą jakość swej pracy (Partnerstwa współpracy), realizują różne działania służące rozwijaniu umiejętności przydatnych na rynku pracy (Centra Doskonałości Zawodowej) lub tworzą strategie, podejścia i innowacje w zakresie rozwijania nowych umiejętności (Sojusze na rzecz innowacji). Uczelnie także opracowują i testują modele współpracy i mobilności w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli (Akademie Nauczycielskie), tworzą lub prowadzą wspólne studia magisterskie (Działania w zakresie opracowywania studiów i Wspólne studia magisterskie Erasmus Mundus) oraz prowadzą kształcenie i badania w zakresie problematyki UE (np. katedry, kursy intensywne, Centra Doskonałości) (Studia i Badania Jean Monnet).
Program Erasmus+ finansuje też w znacznej części Uniwersytety Europejskie – partnerstwa międzynarodowe w ramach Inicjatywy Uniwersytetów Europejskich. W projektach sojuszy Uniwersytetów Europejskich uczelnie i ich partnerzy (władze publiczne, organizacje sektora prywatnego i organizacje społeczne) z kilku krajów tworzą wspólną długoterminową strategię kształcenia, w powiązaniu z badaniami i innowacjami, na rzecz społeczeństwa oraz kampusy, które umożliwiają wspólne kształcenie i szkolenie, prowadzenie badań i opracowywanie innowacji.
Programy / projekty współfinansowane z środków UE i środków krajowych
W ramach swych statutowych zadań Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej realizuje kilka programów współfinansowanych z unijnych Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (2021-2027) i środków krajowych.
-
Wsparcie Uniwersytetów Europejskich
Program oferuje dodatkowe wsparcie na działania związane z funkcjonowaniem sojuszy Uniwersytetów Europejskich w programie Erasmus+ (zob. wyżej). O granty mogą ubiegać się instytucje będące członkami partnerstwa, które otrzymało grant w ramach Inicjatywy Uniwersytetów Europejskich (IUE), partnerstwa, którego projekt w ramach IUE został oceniony pozytywnie, ale nie otrzymał grantu ze względu na ograniczone fundusze, lub instytucje, które dopiero zamierzają rozpocząć współpracę w ramach partnerstw w IUE. Z grantów programu można finansować m.in. organizację wymiany studentów, doktorantów i kadry; udział w wizytach studyjnych, stażach, szkołach letnich lub zimowych, seminariach, warsztatach, kursach intensywnych i konferencjach; opracowanie materiałów dydaktycznych; przygotowanie lub doskonalenie nowych i innowacyjnych narzędzi i metod kształcenia; działania służące opracowaniu wspólnych, podwójnych lub wielokrotnych dyplomów oraz mikropoświadczeń; działania podnoszące jakość kształcenia i badań; promowanie oferty dydaktycznej i budowanie międzynarodowego wizerunku; organizowanie konferencji; przygotowanie i upowszechnianie wspólnych publikacji naukowych; sieciowanie i nawiązywanie współpracy pomiędzy partnerami w sojuszu.
-
KATAMARAN: Tworzenie i realizacja międzynarodowych programów studiów
Program wspiera umiędzynarodowienie polskich uczelni i innych instytucji prowadzących studia pierwszego lub drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie. Uprawnione instytucje mogą ubiegać się o granty na opracowanie programów studiów, które umożliwiają uzyskanie wspólnego, podwójnego lub wielokrotnego dyplomu, lub prowadzenie takich studiów wspólnie z zagraniczną uczelnią lub instytucją naukową.
-
SPINAKER: Intensywne międzynarodowe programy kształcenia
Celem programu jest umiędzynarodowienie polskich uczelni i innych instytucji kształcących studentów i doktorantów. Granty przyznaje się uprawnionym polskim instytucjom na tworzenie lub adaptację i prowadzenie intensywnych międzynarodowych programów kształcenia (np. szkoły letniej lub zimowej, kursu specjalistycznego), w wymiarze od 30 do 150 godzin, z udziałem studentów i / lub doktorantów polskich i zagranicznych. Programy mogą być realizowane w formule stacjonarnej, zdalnej lub mieszanej.
Program wspiera umiędzynarodowienie polskich uczelni i instytucji naukowych poprzez budowanie ich potencjału w zakresie przyjmowania i obsługi zagranicznych studentów i kadry akademickiej. Granty przyznaje się m.in. na działania związane z „internacjonalizacją w domu”, tworzenie jednostek zajmujących się obsługą osób przyjeżdżających, tworzenie lub zakup narzędzi cyfrowych do realizacji projektu, działania promocyjne, szkolenia oraz kształtowanie postaw otwartości i tolerancji wśród studentów i pracowników.
Programy wielostronne
Środkowoeuropejski Program Wymiany Uniwersyteckiej (CEEPUS)
Ogólne informacje o programie CEEPUS przedstawiono w podrozdziale 13.2.1 „Mobilność studentów”. Uczelnie z krajów uczestniczących tworzą sieci współpracy, w ramach których prowadzona jest wymiana studentów i kadry akademickiej - zob. informacje o mobilności studentów i kadry akademickiej w podrozdziałach 13.2.1 i 13.2.2.
Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki
Ogólne informacje o Międzynarodowym Funduszu Wyszehradzkim przedstawiono w podrozdziale 13.2.1 „Mobilność studentów”. Oprócz stypendiów dla studentów i kadry akademickiej (zob. podrozdziały 13.2.1 i 13.2.2) Fundusz oferuje ‘granty wyszehradzkie’ na projekty z udziałem uczelni i innych partnerów (m.in. instytucji naukowych, firm, organizacji społecznych, instytucji publicznych i władz lokalnych) z co najmniej 3 krajów V4, których celem jest pogłębianie współpracy regionalnej.
Programy / inicjatywy krajowe
Oprócz programów współfinansowanych z środków UE i środków krajowych oraz programów wielostronnych (zob. wyżej), Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej realizuje programy służące umiędzynarodowieniu i podnoszeniu jakości kształcenia finansowane z budżetu państwa.
-
Partnerstwa Strategiczne
Program wspiera polskie uczelnie i instytucje naukowe w tworzeniu rozwiązań, które mają ułatwić długotrwałą współpracę dydaktyczną, naukową lub wdrożeniową w ramach międzynarodowych partnerstw strategicznych. Granty przyznaje się na następujące działania: organizacja wymiany, wykładów, wizyt studyjnych i / lub staży przemysłowych studentów, doktorantów i kadry akademickiej; tworzenie studiów prowadzących do wspólnego lub podwójnego dyplomu; przygotowanie lub doskonalenie innowacyjnych materiałów dydaktycznych, metod i narzędzi kształcenia; prowadzenie wspólnych prac badawczo-rozwojowych; opracowanie i wdrożenie strategii upowszechniania efektów badań; tworzenie lub doskonalenie systemu zapewniania jakości kształcenia w instytucjach partnerskich; nawiązywanie współpracy z zagranicznymi przedsiębiorcami w celu dostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy.
Program oferuje wsparcie szkołom doktorskim w polskich uczelniach i instytucjach naukowych w celu doskonalenia jakości kształcenia doktorantów i prowadzonych przez nich badań naukowych. W ramach współpracy z co najmniej jednym partnerem zagranicznym uczelnia lub instytucja naukowa może przeznaczyć grant m.in. na stypendia dla polskich i zagranicznych doktorantów, działania związane ze współpracą międzynarodową szkół doktorskich i „internacjonalizacją w domu” oraz pozyskaniem zagranicznych doktorantów.
Inne inicjatywy
Filia Kolegium Europejskiego w Warszawie-Natolinie
Założone w 1949 r. Kolegium Europejskie, z siedzibą w Brugii, Belgia, jest instytutem uniwersyteckim, który oferuje studia magisterskie o tematyce europejskiej. Filia w Warszawie-Natolinie powstała w 1992 r. dzięki wsparciu finansowemu rządu polskiego i Komisji Europejskiej. Campus w Natolinie prowadzi Interdyscyplinarne Studia Europejskie (European Interdisciplinary Studies) i Studia Transatlantyckie (Transatlantic Affairs) na poziomie magisterskim w języku angielskim i / lub francuskim.
Collegium Polonicum w Słubicach
Collegium Polonicum jest jednostką wspólną Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu i Uniwersytetu Europejskiego Viadrina (UEV) we Frankfurcie nad Odrą. Collegium prowadzi studia pierwszego i drugiego stopnia na kierunkach Studia o Polsce, Studia o Niemczech, Prawo, Przedsiębiorczość cyfrowa i Governance of Organisations oraz studia podyplomowe w języku polskim, niemieckim lub angielskim. Większość z nich umożliwia uzyskanie podwójnego dyplomu UAM i UEV. Collegium prowadzi także badania naukowe, m.in. dotyczące integracji europejskiej i regionów przygranicznych, oraz wspiera współpracę polskich i niemieckich pracowników naukowych. Na podstawie umowy zawartej w 2002 r. przez polskiego Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz Ministra Nauki, Badań i Kultury Kraju Związkowego Brandenburgii Collegium przyjmuje nie tylko studentów z uczelni partnerskich, ale także studentów i absolwentów innych uczelni na okres studiów lub kursy podyplomowe.