Rozpoczęta w latach 90. XX w. transformacja polskiej gospodarki oznaczała przejście od gospodarki centralnie kierowanej do gospodarki wolnorynkowej, a w szczególności: zmianę struktury własnościowej podmiotów gospodarczych (prywatyzację), zniesienie kontroli państwa nad handlem zagranicznym, liberalizację przepływów finansowych z zagranicą, wprowadzenie przepisów prawnych stymulujących rozwój przedsiębiorczości i rozwój konkurencji na rynku wewnętrznym, liberalizację cen oraz wprowadzenie wewnętrznej wymienialności złotego i jednolitego kursu walutowego. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. rozpoczął się w Polsce okres dobrej koniunktury gospodarczej. Wzrost eksportu stymulował wzrost produkcji i zatrudnienia, a w konsekwencji wzrost krajowego popytu konsumpcyjnego. W początkowej fazie wzrost produkcji, z uwagi na występujące w gospodarce rezerwy mocy produkcyjnych, następował na drodze bezinwestycyjnej. Dalszy wzrost popytu przyczynił się do zwiększenia inwestycji, co utrwaliło relatywnie wysoki wzrost gospodarczy.
Rok 2008 był dla Polski okresem stopniowego spowolnienia gospodarczego. Nadal jednak polską gospodarkę charakteryzował stosunkowo wysoki wzrost, a skutki kryzysu na światowych rynkach finansowych miały ograniczony zakres. Lata 2010-2011 były okresem stopniowej odbudowy potencjału polskiej gospodarki - w 2011 roku wzrost PKB w polskiej gospodarce wyniósł 4,8%. Jednak od 2012 roku tempo wzrostu gospodarczego osłabło i produkt krajowy brutto zwiększył się realnie tylko o 1,3% w roku 2012 i 1,1% w roku 2013. W latach 2014-2018 polska gospodarka utrzymywała się na ścieżce wzrostu gospodarczego, przy czym stopa wzrostu wyraźnie się zwiększyła. W 2019 r. wzrost PKB w Polsce wyniósł 4,7% w ujęciu realnym (wg. Eurostat). Tempo wzrostu było wyraźnie wyższe niż w całej Unii Europejskiej (1,8%).
Kolejny rok przyniósł zahamowanie wzrostu gospodarczego apotem recesję w Unii Europejskiej, w następstwie ogólnoświatowej epidemii koronawirusa i częściowego zamrożenia aktywności gospodarczej. W 2020 r. PKB w całej Unii obniżył się o 5,9%. W Polsce spadek w tym okresie był mniejszy, ale także bardzo wyraźny – o 2,2%. W kolejnym roku polska gospodarka wróciła na ścieżkę wzrostu. W 2022 roku polski PKB wzrósł o 5,1% ( przy 3,4 procentowym wzroście w całej UE). W 2023 r. w większości krajów UE odnotowano jednak znaczne spowolnienie: wzrost PKB w Polsce wyniósł tylko 0,2%, przy średniej w UE równej 0,4%.
Roczne tempo przyrostu GDP
|
2005 |
2010 |
2015 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnia UE -27 | 1,9 | 2.2 | 2.3 | 1,8 | -5,9 | 5,4 | 3,4 | 0,4 |
| Polska | 3,5 | 3.7 | 4.2 | 4,7 | -2,2 | 5,9 | 5,1 | 0,2 |
Źródło: EurostatWysokość polskiego PKB w relacji do średniego PKB w Unii Europejskiej według parytetu siły nabywczej rośnie. W 2004 roku w Polsce PKB na głowę mieszkańca według parytetu siły nabywczej wynosiła 49% średniej unijnej natomiast w 2023 r. - 80%.
Publiczne wydatki na edukację
Publiczne wydatki na edukację zarówno w relacji do PKB jak i ogółu wydatków publicznych były w Polsce wyższe od średniej unijnej.
|
Wydatki na edukację |
2010 |
2015 |
2016 |
2017 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jako % PKB | |||||||||
| średnia UE (27) | 5,3 | 4,8 | 4,7 | 4,7 | 4,7 | 5,0 | 4,8 | 4,7 | |
| Polska | 5,6 | 5,3 | 5,0 | 4,9 | 5,0 | 5,1 | 4,9 | 4,6 | |
| Jako % wydatków publicznych | |||||||||
| średnia UE (27) | 10,6 | 10,3 | 10,3 | 10,2 | 10,1 | 9,4 | 9,4 | 9,5 | |
| Polska | 12,1 | 12,7 | 12,1 | 11,9 | 12,0 | 10,6 | 11,2 | 10.5 | |
Źródło: Education and Training Monitor 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021; Eurostat