Warunki przyjmowania i wybór placówki
Warunki przyjmowania
Opieka w żłobku, a także przez opiekunów dziennych i nianie, jest sprawowana nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia, a w klubie dziecięcym - nad dziećmi w wieku od ukończenia 1 roku życia. Opieka może być sprawowana do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 rok życia, a w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym, do 4 roku życia.
Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie określa - poza wiekiem - jakie są warunki przyjmowania dzieci do żłobków, klubów dziecięcych oraz do dziennego opiekuna.
Podmiot, który utworzył żłobek lub klub dziecięcy, ustala statut określający warunki przyjmowania dzieci, z uwzględnieniem preferencji dla rodzin wielodzietnych i dzieci niepełnosprawnych. Określa także kryteria brane pod uwagę przy ustalaniu pierwszeństwa przyjęcia do żłobka lub klubu dziecięcego. Przykładowo mogą to być:
- dziecko samotnych rodziców,
- dziecko z rodziny wielodzietnej,
- dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności,
- dziecko z rodzin zastępczych,
- dziecko rodziców niepełnosprawnych itd..
W niektórych gminach dodatkowym kryterium jest poddanie dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym.
Wybór placówki
Pierwszeństwo w przyjęciu do żłobka mają dzieci rodziców pracujących, zamieszkałe na terenie danej gminy. Ze względu na ograniczona liczbę miejsc w żłobkach i klubach dziecięcych w pierwszej kolejności przyjmowane są dzieci rodziców pracujących, a także m. in. powracających na rynek po urlopach macierzyńskich, bezrobotnych lub biernych zawodowo, pozostających poza rynkiem pracy. Relatywnie uboga sieć placówek opieki żłobkowej powoduje, że rodzice nie mają dużych możliwości wyboru. Niejednokrotnie, z braku innej możliwości, aplikują o miejsce w żłobku lub klubie malucha znajdującym się w znacznej odległości od domu.
Liczebność grup i liczba dzieci przypadająca na jednego opiekuna
W żłobku i klubie dziecięcym maksymalna liczba dzieci, którymi opiekuje się jedna osoba, wynosi osiem, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne, dziecko wymagające szczególnej opieki lub dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, maksymalnie pięć. W żłobku, do którego uczęszcza więcej niż dwadzieścioro dzieci, zatrudnia się przynajmniej jedną pielęgniarkę lub położną. Przy zapewnieniu opieki nad dziećmi przebywającymi w żłobku lub klubie dziecięcym można korzystać z pomocy wolontariuszy. Przed rozpoczęciem pracy wolontariusz, który nie ma odpowiedniego przygotowania, jest zobowiązany odbyć 40-godzinne szkolenie z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy.
Dzienny opiekun może sprawować opiekę nad maksymalnie pięciorgiem dzieci (w wyjątkowych przypadkach do 8 dzieci), a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad trojgiem dzieci.
Roczny, tygodniowy i dzienny wymiar zajęć
Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie określa tygodniowego wymiaru pracy instytucji opieki.
Godziny pracy żłobka i klubu dziecięcego określa regulamin organizacyjny z uwzględnieniem opinii rodziców. W żłobku i w klubie dziecięcym zapewnia się opiekę w wymiarze do 10 godzin dziennie. W szczególnych przypadkach, na wniosek rodziców, czas pobytu dziecka w żłobku może być wydłużony za dodatkową opłatą. W przypadku dziennego opiekuna (home based provision), czas sprawowania opieki określa się w umowie zawieranej między dziennym opiekunem a podmiotem zatrudniającym.
W 2021 roku najwięcej żłobków było otwartych od 7 do 10 godzin dziennie (58%). Placówki działające powyżej 10 godzin stanowiły ok. 39% żłobków. Kluby dziecięce przeważnie pracowały od 7 do 10 godzin w ciągu dnia (75%), zaś powyżej 10 godzin 18%. (na podstawie Sprawozdania Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w 2021 r.)
W 2021 r. wprowadzono obowiązek sporządzania sprawozdań z zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, przez podmioty prowadzące żłobki lub kluby dziecięce, podmioty zatrudniające dziennego opiekuna oraz osoby fizyczne prowadzące działalność na własny rachunek.