Programy nauczania, przedmioty, liczba godzin

W technikach pięcioletnich oraz w szkołach branżowych I i II stopnia – w nowym systemie szkolnym – ramowe plany nauczania są regulowane rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (z dalszymi zmianami).

Ramowe plany nauczania dla pięcioletniego technikum 

Tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą  w pięcioletnim technikum (III etap edukacyjny) wynosi:

¹⁾ Dyrektor technikum ustala tygodniowy wymiar poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zachowaniem wymiaru godzin określonego na realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych w klasie V.

²⁾ Dodatkowe godziny na nauczanie języka obcego nowożytnego będącego drugim językiem nauczania w technikum dwujęzycznym lub oddziale dwujęzycznym w technikum.

³⁾ Dyrektor technikum ustala jeden przedmiot spośród przedmiotów: filozofia, plastyka, muzyka oraz język łaciński i kultura antyczna, który będzie realizowany w klasie I.

⁴⁾ Przedmiot jest realizowany w klasie V nie dłużej niż do końca stycznia, z zachowaniem wymiaru godzin określonego na realizację tego przedmiotu w tej klasie.

⁵⁾ Dyrektor technikum ustala liczbę godzin w klasach, w których będzie realizowany przedmiot, z zachowaniem tygodniowego wymiaru godzin na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą określonego dla poszczególnych klas. Przedmiot jest realizowany w wymiarze 4 godzin w pięcioletnim okresie nauczania. Przedmiot może być realizowany w klasie I, II, III lub IV.

⁶⁾ Dyrektor technikum ustala liczbę godzin w klasach, w których będzie realizowany przedmiot, z zachowaniem tygodniowego wymiaru godzin na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą określonego dla poszczególnych klas. Przedmiot jest realizowany w wymiarze 4 godzin w pięcioletnim okresie nauczania. Przedmiot może być realizowany w klasie I, II, III lub IV.

⁷⁾ W przypadku realizacji zajęć biznes i zarządzanie:

1) tylko w klasie I - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 25 godzin, a w klasie II - 21 godzin;

2) tylko w klasie II - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 23 godziny i w klasie II - 23 godziny;

3) w klasach I i II - na przedmioty w zakresie podstawowym i zajęcia z wychowawcą należy łącznie przeznaczyć w klasie I - 24 godziny, a w klasie II - 22 godziny.

Inne zajęcia edukacyjne

W liceum ogólnokształcącym są również realizowane zajęcia do wyboru uczniów/rodziców lub inne zajęcia, np. służące podtrzymaniu tożsamości narodowej lub etnicznej uczniów; w szczególności są to zajęcia z zakresu:

1. religii lub etyki – w wymiarze 2 godzin tygodniowo, ustalonym na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty;
2. wychowania do życia w rodzinie – wymiar godzin zajęć określają przepisy wydane na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży;
3. języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej, języka regionalnego oraz własnej historii i kultury – określają przepisy wydane na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o systemie oświaty;
4. geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa – określają przepisy wydane na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o systemie oświaty; zajęcia są realizowane w przypadku przyznania przez organ prowadzący szkołę godzin na realizację tych zajęć.

Ramowy plan nauczania obejmuje również zajęcia sportowe organizowane dla oddziałów i szkół sportowych oraz oddziałów i szkół mistrzostwa sportowego, a także zajęcia pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W przypadku przyznania przez organ prowadzący szkołę godzin na realizację takich zajęć, są organizowane dodatkowe zajęcia edukacyjne oraz zajęcia języka migowego.

W polskich szkołach ponadpodstawowych organizuje się również zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 26a ust. 3 ustawy - Prawo oświatowe. Wymiar godzin tych zajęć wynosi minimum 10 godzin w czteroletnim okresie kształcenia.

Ramowe plany nauczania dla branżowych szkół I stopnia

W branżowych szkołach I stopnia (szkoła ponadpodstawowa – III etap edukacji) przewiduje się następujący tygodniowy wymiar godzin zajęć w ciągu całego trzyletniego okresu nauczania (całkowitego wymiaru godzin zajęć w okresie nauczania nie podaje się):

¹⁾ Nie dotyczy uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, w tym uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, jeżeli jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym.

²⁾ Dyrektor szkoły ustala dwa przedmioty spośród przedmiotów: geografia, biologia, chemia i fizyka, które są realizowane w klasach I-III w wymiarze 1 godziny tygodniowo w każdej klasie.

³⁾ Podziału godzin przeznaczonych na obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego dokonuje dyrektor szkoły, z tym że wymiar godzin przeznaczonych na zajęcia organizowane w formie zajęć praktycznych nie może być niższy niż 60% godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe; w przypadku uczniów będących młodocianymi pracownikami, dyrektor szkoły dokonuje podziału godzin w porozumieniu z pracodawcami, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z tym że wymiar godzin przeznaczonych na zajęcia organizowane w formie zajęć praktycznych nie może być niższy niż 60% godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe.

⁴⁾ Tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą dla uczniów poszczególnych klas nie dotyczy uczniów będących młodocianymi pracownikami, z zachowaniem wymiaru godzin poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą określonych dla trzyletniego okresu nauczania.

Oprócz tego obowiązkowe dla uczniów szkół branżowych I stopnia są zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego – minimum 10 godzin w trzyletnim okresie nauczania. W szkołach branżowych I stopnia są również organizowane zajęcia zgodnie z odrębnymi regulacjami prawnymi, m.in. z religii lub etyki oraz wychowania do życia w rodzinie, a także dla przedstawicieli mniejszości narodowych lub etnicznych.

Ramowe plany nauczania dla branżowych szkół II stopnia

W branżowych szkołach II stopnia (szkoła ponadpodstawowa – III etap edukacji) przewiduje się następujący tygodniowy wymiar godzin zajęć w ciągu całego, dwuletniego okresu nauczania:

1. Minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych, w każdym roku szkolnym, wynosi:

• w oddziale specjalnym - po 8 godzin na oddział;
• w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym - po 2 godziny na ucznia.

2. Praktyki zawodowe są realizowane w wymiarze 4 tygodni (140 godzin), w klasie ustalonej przez dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły może rozłożyć w czasie przebieg praktyk zawodowych.

¹⁾ Kształcenie zawodowe odbywa się na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w wymiarze godzin określonym w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, z uwzględnieniem przepisów wydanych na podstawie art. 117 ust. 5 ustawy - Prawo oświatowe. Podziału godzin przeznaczonych na obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego dokonuje dyrektor szkoły, z tym że wymiar godzin przeznaczonych na zajęcia organizowane w formie zajęć praktycznych nie może być niższy niż 50% godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe.

²⁾ Wymiar godzin nie obejmuje godzin przeznaczonych na realizację kształcenia zawodowego.

Metody nauczania, pomoce dydaktyczne

Nauczyciele poszczególnych przedmiotów mają prawo swobodnego wyboru metod i form nauczania, które są jednak częściowo zdeterminowane liczebnością klasy i wyposażeniem w środki dydaktyczne (np. liczba komputerów czy innych środków dydaktycznych). Niektóre lekcje wymagają podziału klasy na mniejsze grupy (np. nauka języków obcych czy zajęcia z techniki/informatyki). Przygotowując program nauczania, nauczyciel może:

• opracować program samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami,
• zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów), np. spośród programów dostępnych na rynku,
• przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami.

Zaproponowany przez nauczyciela program powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. Programy nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz program nauczania dla zawodu dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły na wniosek nauczyciela lub zespołu nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. Dyrektor szkoły podaje do publicznej wiadomości zestaw podręczników, które będą obowiązywać od początku następnego roku szkolnego.

Szkoły muszą zainstalować w komputerach używanych dla celów dydaktycznych na terenie szkoły oprogramowanie zabezpieczające przed dostępem do szkodliwych treści w Internecie. Programy zabezpieczające muszą chronić w szczególności przed treściami pornograficznymi, eksponującymi brutalność i przemoc, zawierającymi zachowania naruszające normy obyczajowe, a także propagującymi nienawiść i dyskryminację.