Ocena ucznia

System oceniania ucznia we wszystkich typach szkół średnich jest oparty na znowelizowanej ustawie o systemie oświaty z 7 września 1991 r.

Ocenianie wewnątrzszkolne

Ocenianie wewnątrzszkolne osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności oraz formułowania oceny w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z programów nauczania. Jest to głównie ocena formatywna. W ramach oceniania wewnątrzszkolnego są oceniane osiągnięcia edukacyjne i zachowanie ucznia.

Celem oceniania wewnątrzszkolnego jest:

1. informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie;
2. udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć;
3. udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;
4. motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu;
5. dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia;
6. umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje:

1. formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych (semestralnych) i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych;
2. ustalanie kryteriów oceniania zachowania;
3. ocenianie bieżące i ustalanie śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej i rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, według skali i w formach przyjętych w danej szkole;
4. przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych;
5. ustalanie warunków i trybu uzyskania wyższych niż przewidywane rocznych i semestralnych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej z zachowania;
6. ustalanie warunków i trybu otrzymania wyższych niż przewidywane rocznych, a w szkole policealnej - semestralnych, ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania;
7. ustalanie warunków i sposobu przekazywania rodzicom (prawnym opiekunom) informacji o postępach i trudnościach ucznia w nauce.

Uczniowie są oceniani oddzielnie z poszczególnych zajęć edukacyjnych. Oceny z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia. Wyniki, jakie uczeń uzyskał w ciągu roku szkolnego, są brane pod uwagę przy wystawianiu oceny na koniec roku szkolnego. Ocenianie może być cząstkowe, kwalifikacyjne okresowe (semestralne) i kwalifikacyjne roczne.

Oceniając osiągnięcia edukacyjne ucznia, nauczyciel ma do dyspozycji następującą skalę ocen: 6 – stopień celujący, 5 – stopień bardzo dobry, 4 – stopień dobry, 3 – stopień dostateczny, 2 – stopień dopuszczający, 1 – stopień niedostateczny. Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, nauczyciele są zobowiązani do tego, by w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków, które wynikają ze specyfiki tych zajęć. Stopnie, jak również kryteria ich wystawiania, powinny być jawne dla ucznia i jego rodziców.

W szkołach ponadpodstawowych oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje.

Zachowanie ucznia ocenia się według następującej skali: wzorowe, bardzo dobre, dobre, poprawne, nieodpowiednie i naganne. W zasadzie ocena kwalifikacyjna z zachowania nie ma wpływu na oceny kwalifikacyjne z zajęć edukacyjnych i promocję do klasy programowo wyższej lub ukończenie szkoły. Jednakże rada pedagogiczna może podjąć uchwałę o niepromowaniu do klasy programowo wyższej lub nieukończeniu szkoły przez ucznia, któremu w danej szkole co najmniej dwa razy z rzędu ustalono naganną roczną ocenę kwalifikacyjną zachowania.

Uczniowie mają prawo do składania egzaminu sprawdzającego, jeśli ustalona przez nauczyciela ocena okresowa (semestralna) lub roczna ocena zajęć edukacyjnych jest, ich zdaniem (lub zdaniem ich rodziców), zaniżona.

W celu zapewnienia dostępu do edukacji obywatelom Ukrainy korzystającym w Polsce z tymczasowej ochrony na podstawie przepisów decyzji wykonawczej Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzającej istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującej wprowadzeniem tymczasowej ochrony, zostały uchwalone specjalne przepisy art. 50-59 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, uzupełniane rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

Dla uczniów ukraińskich można tworzyć tzw. oddziały przygotowawcze, w których mogą oni przystosować się do nauki w polskim systemie edukacji, m.in. nauczyć się języka polskiego oraz uzupełnić różnice programowe. Nauczanie w takich oddziałach może się odbywać w tzw. grupach międzyszkolnych (dla uczniów z różnych szkół). Nauka w oddziale przygotowawczym nie może łącznie przekroczyć 2 lat szkolnych.

W latach szkolnych 2021/2022-2023/2024 obywatele Ukrainy będący uczniami polskich szkół — w tym również szkół ponadpodstawowych — mogą być warunkowo wyłączeni spod klasyfikacji rocznej, jeżeli uczęszczają do oddziałów przygotowawczych, a rada pedagogiczna uzna, że: 1) uczeń nie zna języka polskiego lub znajomość przez ucznia języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki, lub 2) zakres realizowanych w oddziale przygotowawczym zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej ucznia. W roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 uczniowie ukraińscy w oddziałach przygotowawczych nie podlegają również klasyfikacji śródrocznej.

Ocenianie zewnętrzne/ocenianie sumatywne

Egzamin maturalny jest przeprowadzany dla absolwentów liceów ogólnokształcących, techników i szkół branżowych II stopnia. Zasady jego przeprowadzania zostały określone w ustawie o systemie oświaty (art. 44zzb-44zzp) oraz w przepisach wydanego na podstawie art. 44zzza tej ustawy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2022 r. w sprawie egzaminu maturalnego. Podstawę do jego przeprowadzania stanowią wymagania zawarte w podstawie programowej.

Egzamin maturalny obecnie składa się z części ustnej, ocenianej w szkole, oraz części pisemnej, zewnętrznej, przygotowywanej przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i ocenianej przez egzaminatorów wpisanych do ewidencji Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych.

Część pisemna obejmuje następujące przedmioty obowiązkowe: język polski, matematykę, język obcy nowożytny oraz język mniejszości narodowej, przy czym do egzaminu z języka mniejszości narodowej jako przedmiotu obowiązkowego przystępują wyłącznie absolwenci szkół i oddziałów z językiem nauczania danej mniejszości narodowej. Wszystkie przedmioty obowiązkowe w części pisemnej są zdawane na poziomie podstawowym. Dodatkowo w części pisemnej abiturient przystępuje do maksymalnie 5 przedmiotów wybranych z listy obejmującej: biologię, chemię, filozofię, fizykę, geografię, historię, historię muzyki, historię sztuki, historię tańca, informatykę, język łaciński i kulturę antyczną, język mniejszości etnicznej, język mniejszości narodowej, język obcy nowożytny, język polski, język regionalny, matematykę, wiedzę o społeczeństwie. Wszystkie przedmioty dodatkowe w części pisemnej są zdawane na poziomie rozszerzonym. 

Część ustna egzaminu maturalnego, oceniana przez nauczycieli danej szkoły, obejmuje przedmioty obowiązkowe i dodatkowe. Przedmioty obowiązkowe to język polski, język obcy nowożytny oraz język mniejszości narodowej (ten ostatni – wyłącznie dla absolwentów szkół i oddziałów z językiem nauczania danej mniejszości narodowej). Dodatkowo uczeń przystępuje do egzaminu ustnego z 1 przedmiotu wybranego z listy obejmującej: język obcy nowożytny, język mniejszości etnicznej, język mniejszości narodowej, język regionalny. Nie określa się poziomu (podstawowy czy rozszerzony) dla przedmiotów zdawanych w części ustnej.

Wykaz języków obcych nowożytnych, spośród których uczeń dokonuje wyboru obejmuje: język angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski i włoski.

Aby zdać egzamin maturalny, absolwent musi a) otrzymać co najmniej 30% punktów możliwych do uzyskania z egzaminu z każdego przedmiotu obowiązkowego w części ustnej i w części pisemnej, b) uzyskać co najmniej 30% punktów możliwych do uzyskania z egzaminu z jednego przedmiotu dodatkowego w części pisemnej.

Wyniki egzaminu maturalnego są w zasadzie ostateczne i nie podlegają zaskarżeniu do sądu. Jednak – po uzyskaniu wzglądu do ocenionej pracy oraz bezskutecznym wniosku o weryfikację liczby punktów przez dyrektora właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej – zainteresowany może wnieść odwołanie do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego. Absolwent może również podwyższyć wynik egzaminu z wybranych przedmiotów przez ponowne przystąpienie do egzaminu w odpowiedniej części – na zasadach szczegółowo określonych w ustawie.

Promocja ucznia do następnej klasy

Uczeń jest promowany do następnej klasy, jeśli otrzymał ocenę dopuszczającą (2) lub wyższą ze wszystkich przedmiotów obowiązkowych na koniec roku szkolnego. W przypadku jednej oceny niedostatecznej (1) może zdawać egzamin poprawkowy. Uczeń, który nie zdał egzaminu poprawkowego, nie otrzymuje promocji i musi powtarzać klasę.

Rada pedagogiczna szkoły może zdecydować o warunkowym promowaniu ucznia, który otrzymał ocenę 1 (niedostateczną) z jednego przedmiotu. Uczeń może być promowany warunkowo tylko raz w ciągu trwania nauki w określonym typie szkoły średniej.

Jeżeli uczeń opuścił ponad połowę obowiązujących zajęć edukacyjnych i nie ma podstaw do ustalenia oceny, może zdawać egzamin klasyfikacyjny w uzgodnionym terminie.

Świadectwa

Wszystkie średnie szkoły publiczne i te szkoły niepubliczne, które mają uprawnienia szkół publicznych, wydają świadectwa w postaci znormalizowanej (wygląd tych dokumentów i zasady ich wypełniania opisane są w odpowiednich rozporządzeniach).

Absolwent liceum ogólnokształcącego otrzymuje świadectwo ukończenia szkoły na podstawie ocen uzyskanych na koniec roku ze wszystkich przedmiotów. Pomyślne ukończenie szkoły daje wstęp do szkoły policealnej lub możliwość przystąpienia do matury.

Absolwent liceum ogólnokształcącego, który zdał egzamin maturalny, otrzymuje świadectwo dojrzałości. Na świadectwie tym wpisuje się wyniki egzaminu maturalnego z przedmiotów zdanych w części ustnej i części pisemnej. Absolwent, który ponownie przystąpił do egzaminu maturalnego i podwyższył wynik z danego przedmiotu lub przedmiotów, a także jeśli zdawał egzamin maturalny z przedmiotu lub przedmiotów dodatkowych, otrzymuje aneks do świadectwa dojrzałości. Świadectwo i aneksy do niego wydają Okręgowe Komisje Egzaminacyjne. Świadectwo dojrzałości jest dokumentem uprawniającym do ubiegania się o przyjęcie na studia w uczelniach.

Absolwent, który nie zdał egzaminu maturalnego, otrzymuje informację o wynikach tego egzaminu opracowaną przez właściwą okręgową komisję egzaminacyjną.