Informacje ogólne

Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3

Przepisy ogólnokrajowe określają jedynie ogólne zasady organizowania i funkcjonowania opieki (zob. formy opieki w rozdziale 4), warunki świadczenia usług (wymagania lokalowe, sanitarne, przeciwpożarowe), kwalifikacje kadry oraz zasady sprawowania nadzoru nad żłobkami, klubami dziecięcymi i opiekunami dziennymi (tj. trzema z czterech form opieki, poza nianią) przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz władze gminy. Przepisy ogólnokrajowe nie określają programu edukacyjnego ani standardów dotyczących jakości opieki czy mechanizmów wewnętrznej lub zewnętrznej oceny jakości i nie regulują też kwestii zewnętrznej lub wewnętrznej oceny pracy osób kierujących placówkami opieki i sprawujących opiekę. Szczegółowe standardy opieki określają władze gminy.

Nadzór zewnętrzny sprawowany przez władze gminy nad żłobkami, klubami dziecięcymi i opiekunami dziennymi obejmuje wspomniane wyżej aspekty uregulowane w ogólnokrajowych przepisach oraz zgodność ze standardami określonymi w planie nadzoru przyjętym przez radę gminy (organ stanowiący i kontrolny gminy). W ramach nadzoru wójt, burmistrz lub prezydent miasta (organ wykonawczy gminy) prowadzi rejestr żłobków i klubów dziecięcych i wykaz opiekunów dziennych, które / którzy spełniają ustawowe wymogi sprawowania opieki, oraz może przeprowadzać kontrole i prowadzić inne czynności nadzorcze.

Szczegółowe rozwiązania dotyczące wewnętrznego zapewniania jakości opieki są określone w regulacjach wewnętrznych żłobka lub klubu dziecięcego. Przepisy ogólnokrajowe przyznają jedynie pewne kompetencje radzie rodziców w żłobku lub klubie dziecięcym, np. wgląd do dokumentacji dotyczącej norm żywienia, przeprowadzanie wizytacji pomieszczeń, występowanie z inicjatywami dotyczącymi zajęć edukacyjnych.

Wychowanie przedszkolne i edukacja szkolna

Przepisy przewidują jednakowe rozwiązania na poziomie wychowania przedszkolnego i edukacji szkolnej. Obejmują one trzy następujące główne elementy, które podlegają odrębnym szczegółowym regulacjom prawnym i służą innym szczegółowym celom, ale ich wspólnym ogólnym celem jest podnoszenie jakości kształcenia i efektywności działania przedszkoli i szkół:

• nadzór pedagogiczny,
• ocena indywidualnych nauczycieli,
• ocena dyrektorów przedszkoli i szkół.

Nadzór pedagogiczny

Celem nadzoru pedagogicznego jest wspieranie rozwoju przedszkoli i szkół (oraz innych placówek systemu oświaty), podnoszenie jakości kształcenia i wyrównywanie szans edukacyjnych oraz tworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju uczniów i nauczycieli. Dane zebrane w ramach nadzoru mają także ułatwiać tworzenie i prowadzenie polityki edukacyjnej państwa opartej na porównywalnych danych o całym systemie oświaty.

Jeśli chodzi o zakres, nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności:

• posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć,
• realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania,
• przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki,
• przestrzeganie statutu szkoły,
• przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach,
• zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

W zakres nadzoru pedagogicznego wchodzą także działania, jakie przedszkola i szkoły są zobowiązane podejmować w celu tworzenia optymalnych warunków dla swej działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków do jego rozwoju oraz podnoszenia jakości pracy i rozwoju organizacyjnego przedszkola lub szkoły. Działania te mają dotyczyć:

• efektów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki oraz realizacji celów i zadań statutowych;
• organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki;
• tworzenia warunków do rozwoju i aktywności, w tym kreatywności, uczniów;
• współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym;
• zarządzania przedszkolem lub szkołą.

Nadzór pedagogiczny jest sprawowany w dwóch formach:

• kontrola, w ramach której ocenia się stan przestrzegania przepisów prawa, przebieg procesów kształcenia i wychowania oraz efekty działalności przedszkoli i szkół;
• wspomaganie pracy przedszkoli i szkół w celu inspirowania i intensyfikowania procesów służących poprawie i doskonaleniu pracy przedszkoli i szkół, ukierunkowane na rozwój uczniów; działania obejmujące w szczególności publikowanie wyników nadzoru pedagogicznego, organizowanie konferencji i narad oraz przekazywanie informacji o zagadnieniach i przepisach oświatowych przez organ zewnętrznego nadzoru pedagogicznego; diagnozowanie pracy przedszkola lub szkoły oraz planowanie i prowadzenie działań rozwojowych przez jego / jej dyrektora we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze.

W podrozdziale 11.1.2 „Podejścia i metody zapewniania jakości” niżej omówiono wyłącznie kontrolę jako mechanizm oceny w ramach zapewniania jakości.

Zadania w zakresie kontroli i wspomagania są obowiązkowo wykonywane przez zewnętrzne organy nadzoru pedagogicznego w odniesieniu do przedszkoli i szkół (oraz innych placówek) publicznych i niepublicznych oraz przez dyrektorów przedszkoli i szkół (oraz innych placówek) publicznych, we współpracy z pozostałą kadrą kierowniczą i innymi nauczycielami, w ramach wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Przepisy dotyczące nadzoru wewnętrznego nie odnoszą się do przedszkoli i szkół (czy innych placówek) niepublicznych, które mogą wprowadzać inne rozwiązania w tym zakresie. Wyniki kontroli wewnętrznej są uwzględniane w kontrolach zewnętrznych.

 

Ocena nauczycieli

Rozwiązania dotyczące oceny indywidualnych nauczycieli są jednakowe dla nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego oraz edukacji szkolnej, a także w sektorze publicznym i niepublicznym.

Ocena pracy nauczycieli jest dokonywana przez dyrektora przedszkola lub szkoły w ramach wewnętrznego zapewniania jakości. Ocena pracy powiązana z awansem jest obowiązkowa w przypadku nauczyciela początkującego (tj. nauczyciela. który posiada kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu nauczyciela, ale nie posiada stopnia awansu zawodowego i odbywa przygotowanie do zawodu). Otrzymanie co najmniej dobrej oceny pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu jest jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego (pierwszego stopnia awansu zawodowego). Ocenę pracy przeprowadza się także na wniosek nauczyciela mianowanego (tj. posiadającego pierwszy stopień awansu), który zamierza ubiegać się o stopień nauczyciela dyplomowanego (drugi i najwyższy stopień awansu), a otrzymanie bardzo dobrej oceny jest jednym z warunków awansu. Zob. też informacje o awansie zawodowym nauczycieli w rozdziale 9.2.

Ocena pracy niezwiązana z awansem nie jest obowiązkowa i może mieć miejsce w dowolnym czasie, ale nie wcześniej niż po upływie roku od poprzedniej oceny, z inicjatywy lub na wniosek samego nauczyciela lub organów wskazanych w przepisach (zob. szczegółowe informacje w rozdziale 11.1.2 „Podejścia i metody zapewniania jakości”).

Ocena pracy nauczycieli nie jest formalnie powiązana z pozostałymi mechanizmami zapewniania jakości. Dyrektor przedszkola lub szkoły uwzględnia jednak wnioski z oceny w corocznym planie nadzoru pedagogicznego, który obejmuje kontrole wewnętrzne i wspomaganie nauczycieli w realizacji ich zadań (np. narady i szkolenia).

W ramach zewnętrznego zapewniania jakości nie przeprowadza się oceny indywidualnych nauczycieli. Organy zewnętrzne, tj. organ prowadzący przedszkole lub szkołę i organ nadzoru pedagogicznego (którym dla większości przedszkoli i szkół jest kurator oświaty), oraz eksperci zewnętrzni uczestniczą natomiast w ocenie nauczycieli jako członkowie komisji prowadzących postępowanie awansowe dla nauczycieli, którzy ubiegają się o stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. Komisja uwzględnia wnioski z oceny pracy nauczyciela przeprowadzonej przez dyrektora przedszkola lub szkoły. Zob. też informacje o awansie zawodowym nauczycieli w rozdziale 9.2.

Ocena pracy dyrektora

Pracę dyrektora przedszkola lub szkoły oceniają organy zewnętrzne, tj. organ prowadzący przedszkole lub szkołę i organ nadzoru pedagogicznego, a cząstkowe oceny dokonane przez te organy w odniesieniu do określonych obowiązków składają się na ocenę całościową. Ocena pracy dyrektora nie jest formalnie powiązana z pozostałymi mechanizmami zapewniania jakości, ale organ nadzoru pedagogicznego uwzględnia wnioski z oceny dyrektora w kontroli zewnętrznej.

Reformy w ostatniej dekadzie

W ostatniej dekadzie zapewnianie jakości kształcenia obejmowało trzy wspomniane wyżej mechanizmy, nadzór pedagogiczny, ocenę nauczycieli i ocenę pracy dyrektora przedszkola lub szkoły, ale w ostatnich latach wprowadzono zmianę w systemie nadzoru pedagogicznego.

W latach szkolnych 2009/2010 – 2020/2021 zewnętrzny i wewnętrzny nadzór pedagogiczny obejmował cztery formy działań:

• ewaluację koncentrującą się na jakości działalności przedszkoli i szkół;
• kontrolę przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności przedszkoli i szkół oraz nauczycieli;
• wspomaganie pracy przedszkoli i szkół w celu inspirowania i intensyfikowania procesów doskonalących pracę przedszkoli i szkół;
• monitorowanie polegające na zbieraniu i analizie informacji o działalności przedszkola lub szkoły w celu identyfikowania i eliminowania zagrożeń dla prawidłowej realizacji ich zadań.

Znowelizowane przepisy zniosły od roku szkolnego 2021/2022 dwie z czterech dotychczas istniejących form nadzoru pedagogicznego, ewaluację i monitorowanie, pozostawiając kontrolę i wspomaganie. W uzasadnieniu tych zmian Ministerstwo Edukacji i Nauki wskazało na to, że korzyści wynikające z ewaluacji były niewspółmierne do nakładu czasu i pracy niezbędnego do jej przeprowadzenia. Ewaluacje, a szczególnie ewaluacje wewnętrzne, nadmiernie zwiększały obciążenie nauczycieli obowiązkami biurokratycznymi. Wprawdzie przepisy nie wymagały tworzenia dodatkowej dokumentacji, przedszkola i szkoły często przygotowywały dodatkowe sprawozdania, opracowania lub zestawienia, aby udokumentować swe działania w danym zakresie.

W wyniku tych zmian zakres kontroli, które wcześniej dotyczyły wyłącznie zgodności z przepisami, został rozszerzony o ocenę procesów kształcenia i wychowania oraz efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innej działalności statutowej przedszkola lub szkoły. Przepisy nie określają już jednak kryteriów czy aspektów uwzględnianych w ocenie przebiegu procesów kształcenia i wychowania i / lub efektów działalności przedszkola lub szkoły w ramach kontroli zewnętrznych. Takie kontrole mogą dotyczyć dowolnych aspektów objętych nadzorem pedagogicznym (zob. zakres nadzoru wyżej), a arkusze kontroli, włącznie z kryteriami, na dany rok szkolny są publikowane przez Ministra Edukacji i Nauki. Szczegółowe informacje przedstawiono w podrozdziale 11.1.2, „Podejścia i metody zapewniania jakości”.

Organy odpowiedzialne

Organy odpowiedzialne za zewnętrzne zapewnianie jakości

Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3

Ogólny nadzór nad systemem opieki dla dzieci w wieku do 3 lat sprawuje Minister Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej. Minister określa w drodze rozporządzenia m.in. wymagania lokalowe i sanitarne dla żłobków i klubów dziecięcych oraz programy szkoleń dla osób sprawujących opiekę nad dziećmi, które umożliwiają im zdobycie wymaganych kwalifikacji.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta (organ wykonawczy gminy) wpisuje podmioty spełniające wymagania ustawowe (min. lokalowe, sanitarne i przeciwpożarowe) do rejestru żłobków i klubów dziecięcych, a opiekunów dziennych spełniających wymagania – do wykazu opiekunów. Organ wykonawczy odmawia wpisu lub wykreśla podmiot z rejestru lub opiekuna z wykazu w przypadku stwierdzenia, że nie spełnia wymogów ustawowych lub standardów, lub w przypadku likwidacji działalności.

Ten sam organ sprawuje nadzór nad żłobkami, klubami dziecięcymi i opiekunami dziennymi w zakresie warunków i jakości świadczonej opieki. W przypadku żłobków, klubów dziecięcych oraz opiekunów dziennych, którzy są osobami fizycznymi prowadzącymi działalność na własny rachunek (a nie zatrudnionymi przez podmioty prowadzące placówki opieki), organ ten sprawuje także nadzór min. w zakresie zgodności danych podanych w rejestrze żłobków i klubów lub wykazu opiekunów i wywiązywania się z obowiązku składania odpowiednich sprawozdań z działalności. Nadzór jest sprawowany na podstawie planu nadzoru przyjętego przez radę gminy (organ stanowiący i kontrolny gminy). Kontrole (tzw. „czynności nadzorcze”) przeprowadzają osoby upoważnione przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Gmina składa sprawozdania z zakresu opieki na dziećmi wojewodzie (organowi władz centralnych na szczeblu wojewódzkim), a wojewodowie przekazują zbiorcze sprawozdania Ministrowi Rodziny i Polityki Społecznej.

Przepisy nie wskazują organu czy osób odpowiedzialnych za wewnętrzne zapewnianie jakości opieki; kwestie te są uregulowane w statucie lub regulaminie organizacyjnym żłobka lub klubu dziecięcego. W praktyce zadania te powierza się dyrektorowi żłobka lub osobie kierującej klubem dziecięcym jako odpowiedzialnym całościowo za funkcjonowanie danej placówki (zob. też informacje o kadrze kierowniczej w rozdziale 10.1).

Przepisy uprawniają jedynie radę rodziców w żłobku lub klubie dziecięcym m.in. do przedstawiania inicjatyw, wniosków i opinii we wszystkich sprawach dotyczących żłobka lub klubu, a zwłaszcza w sprawie zajęć edukacyjnych, oraz wglądu w dokumentację dotyczącą norm żywieniowych i wizytacji w pomieszczeniach, w których jest sprawowana opieka.

Wychowanie przedszkolne i edukacja szkolna

Zasadniczą rolę odgrywają organy nadzoru pedagogicznego, które odpowiadają za dwa wspomniane wyżej zadania: kontrolę i wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek. Organami zewnętrznego nadzoru pedagogicznego są:

• minister właściwy do spraw oświaty i wychowania (obecnie Minister Edukacji i Nauki) oraz ministrowie właściwi do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, rolnictwa i sprawiedliwości, którzy nadzorują określone typy szkół lub placówek;
• kuratorzy oświaty.

Ponadto określone zadania w zakresie oceny i awansu zawodowego nauczycieli oraz oceny pracy dyrektorów przedszkoli i szkół (oraz innych placówek systemu oświaty) mają kuratorzy oświaty i / lub organy prowadzące przedszkola, szkoły lub inne placówki oświatowe.

Minister Edukacji Narodowej

Minister Edukacji Narodowej sprawuje bezpośredni nadzór pedagogiczny nad określonymi szkołami i placówkami (szkołami polskimi, tj. szkołami przy polskich placówkach dyplomatycznych, konsularnych i wojskowych za granicą oraz publicznymi ogólnokrajowymi placówkami kształcenia ustawicznego i doskonalenia nauczycieli oraz szkołami i placówkami o charakterze eksperymentalnym). Równocześnie minister nadzoruje i koordynuje działania w ramach nadzoru pedagogicznego na terenie całego kraju, a w szczególności działalność kuratorów oświaty w tym zakresie. W tym celu minister:

• ustala podstawowe kierunki realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, w szczególności zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego;
• kontroluje sprawność i efektywność nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez kuratorów oświaty oraz przestrzeganie przepisów w tym zakresie, a także może wydawać kuratorom wiążące ich pisemne wytyczne i polecenia, z wyjątkiem indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej;
• może żądać od kuratorów oświaty informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących określonych spraw;
• może organizować szkolenia, narady i konferencje kuratorów oświaty;
• może ogłaszać w wydawanym przez siebie dzienniku urzędowym zalecane standardy wyposażenia szkół niezbędne do nauczania przedmiotów ogólnokształcących.

Minister prowadzi także elektroniczną platformę nadzoru pedagogicznego, na której gromadzi się m.in. informacje o działalności przedszkoli, szkół i placówek uzyskane w trakcie kontroli zewnętrznych oraz wyniki i wnioski z kontroli zewnętrznych. Dostęp do platformy mają pracownicy instytucji odpowiedzialnych za zewnętrzny nadzór pedagogiczny oraz – w zakresie dotyczącym kontroli poszczególnych przedszkoli i szkół – ich organy prowadzące oraz dyrektorzy, nauczyciele, uczniowie i rodzice.

W ramach swych zadań minister określa w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z pozostałymi właściwymi ministrami, szczegółowe zasady sprawowania nadzoru pedagogicznego, w tym m.in. przeprowadzania kontroli. Minister ustala też kierunki polityki oświatowej i zatwierdza arkusze kontroli na każdy rok szkolny, które określają m.in. tematykę i kryteria kontroli zewnętrznych w przedszkolach, szkołach i innych placówkach.

Pozostali wymienieni wyżej ministrowie sprawują nadzór pedagogiczny nad określonymi szkołami lub placówkami zgodnie z zakresem działalności swego resortu (m.in. szkołami artystycznymi, rolniczymi i leśnymi). Te szkoły i placówki podlegają jednak nadzorowi pedagogicznemu zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi w rozporządzeniu przez ministra odpowiedzialnego za system oświaty w porozumieniu z tymi ministrami. Pozostali ministrowie mogą także tworzyć specjalistyczne jednostki nadzoru pedagogicznego.

Kuratorzy oświaty

Kuratorzy oświaty są kierownikami kuratoriów oświaty, które stanowią jednostkę organizacyjną administracji rządowej na szczeblu województwa. Kandydata na kuratora w danym województwie wyłania się w drodze konkursu. Kuratora powołuje i odwołuje Minister Edukacji i Nauki na wniosek wojewody (kierującego organem administracji rządowej na szczeblu województwa). Jeżeli do konkursu nie przystąpił żaden kandydat lub żaden nie został w jego wyniku wyłoniony, minister może powołać na stanowisko kuratora wybraną przez siebie osobę, która spełnia określone w przepisach warunki konkursu, oraz odwołać urzędującego kuratora z własnej inicjatywy. W związku z tym kuratorzy nie są organami niezależnymi od władz centralnych.

Kurator oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi przedszkolami, szkołami i placówkami zgodnie z określonymi przez ministra zasadami nadzoru pedagogicznego i corocznie publikowanymi przez ministra kierunkami polityki oświatowej państwa.

Szczegółowe zadania kuratora w zakresie nadzoru pedagogicznego:

• Kurator opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego dla swego województwa, określający m.in. tematykę kontroli zewnętrznych oraz liczbę podlegających im przedszkoli i szkół , a także przedkłada ministrowi raport z nadzoru w danym roku.
• Kurator wyznacza zespoły przeprowadzające kontrole zewnętrzne spośród wizytatorów zatrudnionych w danym kuratorium oraz rozpatruje ewentualne zastrzeżenia do raportów tych zespołów, przedstawiane przez dyrektorów przedszkoli i szkół.
• W przypadku stwierdzenia, na przykład w wyniku kontroli zewnętrznej, niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w przedszkolu lub szkole, kurator poleca jego / jej dyrektorowi opracowanie w ustalonym terminie programu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Jeżeli dyrektor nie usunie uchybień w wyznaczonym terminie, nie opracuje lub nie wdroży programu poprawy lub nie uwzględni w nim przedstawionych uwag i wniosków, kurator podejmuje działania, które skutkują odwołaniem dyrektora przedszkola lub szkoły, a w przypadku przedszkola lub szkoły niepublicznej mogą stanowić podstawę cofnięcia zezwolenia na działalność, co oznacza jego / jej likwidację.

Jeśli chodzi o ocenę nauczycieli, kurator powołuje zespół, który rozpatruje odwołania nauczycieli od oceny pracy dokonanej przez dyrektora przedszkola lub szkoły (zob. organy odpowiedzialne za wewnętrzne zapewnianie jakości niżej).

W ramach procedury awansu zawodowego kurator deleguje swego przedstawiciela do komisji egzaminujących nauczycieli, którzy ubiegają się o stopień nauczyciela mianowanego (pierwszy stopień awansu zawodowego). Kurator organizuje także postępowanie kwalifikacyjne o nadanie stopnia nauczyciela dyplomowanego (drugiego i najwyższego stopnia awansu). Powołuje on komisję, włącznie ze swym przedstawicielem, która analizuje dorobek zawodowy i przeprowadza rozmowę kwalifikacyjną z nauczycielem, oraz nadaje mu ten stopień. Zob. też informacje o awansie zawodowym nauczycieli w rozdziale 9.2.  

Kurator oświaty jako organ nadzoru pedagogicznego dokonuje – wraz z organem prowadzącym daną szkołę – oceny pracy dyrektora przedszkola lub szkoły (lub innej placówki systemu oświaty) oraz powołuje zespół rozpatrujący odwołanie dyrektora od oceny pracy.

Organy prowadzące przedszkola i szkoły

W publicznym sektorze oświaty organem prowadzącym jest przeważnie gmina (organ władz lokalnych). Organ prowadzący przedszkole lub szkołę powołuje komisję, z udziałem swego przedstawiciela, która przeprowadza egzamin dla nauczyciela początkującego, który ubiega się o stopień nauczyciela mianowanego, oraz nadaje nauczycielowi ten stopień. Deleguje także swego przedstawiciela do komisji kwalifikacyjnej, tworzonej przez organ nadzory pedagogicznego (zob. wyżej), dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego. Zob. też informacje o awansie zawodowym nauczycieli w rozdziale 9.2.

Organy odpowiedzialne za wewnętrzne zapewnianie jakości

Przepisy dotyczące wewnętrznego nadzoru pedagogicznego nie odnoszą się do przedszkoli i szkół niepublicznych, które mogą wprowadzać własne rozwiązania. W sektorze publicznym za wewnętrzny nadzór pedagogiczny, obejmujący kontrolę i wspomaganie, odpowiada dyrektor przedszkola lub szkoły (lub nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze, jeżeli dyrektor nie jest nauczycielem), we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze.    

W ramach wewnętrznego nadzoru pedagogicznego w sektorze publicznym dyrektor wraz z pozostałą kadrą kierowniczą obowiązkowo przeprowadzają kontrole wewnętrzne i wykorzystują ich wyniki do doskonalenia pracy przedszkola lub szkoły. Wspomagają także nauczycieli w realizacji ich zadań, na przykład poprzez diagnozę pracy przedszkola lub szkoły, planowanie działań rozwojowych, m.in. motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego, oraz organizowanie takich działań (np. szkoleń i narad).

Na każdy rok szkolny dyrektor przygotowuje plan nadzoru pedagogicznego, który przedstawia radzie pedagogicznej przedszkola lub szkoły (organowi kolegialnemu, w którego skład wchodzi dyrektor jako przewodniczący i wszyscy nauczyciele). W planie obowiązkowo uwzględnia się określone w przepisach cele kontroli wewnętrznych, kierunki realizacji polityki oświatowej państwa oraz wnioski z nadzoru pedagogicznego w poprzednim roku szkolnym. Przepisy pozostawiają natomiast dyrektorowi swobodę decyzji o szczegółowej tematyce i liczbie kontroli wewnętrznych. Po zakończeniu roku szkolnego dyrektor przedstawia radzie wyniki i wnioski z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Przepisy nie definiują wprost roli rady pedagogicznej czy indywidualnych nauczycieli w kontroli wewnętrznej.

Dyrektor dokonuje także oceny pracy nauczycieli (we współpracy z nauczycielem zajmującym stanowisko kierownicze, jeśli dyrektor nie jest nauczycielem), a przepisy w tym zakresie dotyczą zarówno przedszkoli, szkół lub placówek publicznych, jak i niepublicznych. Nauczyciel może odwołać się od decyzji dyrektora do organu zewnętrznego nadzoru pedagogicznego, którym w większości przypadków jest kurator oświaty (zob. wyżej).

 

Podejścia i metody zapewniania jakości

Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3

W przepisach nie używa się terminu „zapewnianie jakości”. W ramach nadzoru zewnętrznego istnieją jednak pewne wymagania i mechanizmy, które odnoszą się do żłobków, klubów dziecięcych i opiekunów dziennych (tj. trzech z czterech możliwych form sprawowania opieki, oprócz niani; zob. rozdział 4) i służą zapewnieniu odpowiedniej jakości opieki nad dziećmi.

Zgodnie z przepisami prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych, który prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta (organ wykonawczy gminy). We wniosku o wpis podaje się min. takie informacje jak liczba miejsc i zapisanych dzieci, godziny pracy oraz ewentualne udogodnienia dla dzieci niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki. Do wniosku należy także dołączyć decyzje odpowiednich władz lub służb potwierdzające spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych (np. co najmniej jedno pomieszczenie, miejsce na odpoczynek dla dzieci, możliwość higienicznego spożywania posiłków) i przeciwpożarowych. Podmiot może zostać wykreślony z rejestru m.in. w przypadku, gdy nie usunie w wyznaczonym terminie nieprawidłowości w zakresie prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego.

Również świadczenie usług w charakterze opiekuna dziennego (prowadzącego działalność na własny rachunek lub zatrudnionego przez władze lokalne, osoby fizyczne lub osoby prawne i jednostki prawne nie posiadające osobowości prawnej) wymaga wpisu do wykazu opiekunów dziennych. Oprócz spełnienia wymogów kwalifikacyjnych opiekun dzienny jest zobowiązany do zapewnienia odpowiednich warunków lokalowych i sanitarnych, a przed wpisaniem do wykazu wójt, burmistrz lub prezydent miasta może przeprowadzić wizytację w lokalu, w którym będzie sprawowana opieka.

Przepisy określają także maksymalną liczbę dzieci w klubie dziecięcym (30) i maksymalną liczbę dzieci, którymi w żłobku lub klubie dziecięcym może opiekować się jedna osoba (8, a 5 w przypadku, gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne, dziecko wymagające szczególnej opieki lub dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia) oraz wprowadzają wymóg zatrudnienia co najmniej jednej pielęgniarki lub położnej w żłobku, do którego uczęszcza więcej niż 20 dzieci. Jakość działalności opiekuńczej i edukacyjnej mają również zapewnić wymogi kwalifikacyjne określone w przepisach dla osób sprawujących opiekę nad dziećmi (zob. rozdział 4) oraz dyrektora żłobka i osoby kierującej klubem dziecięcym (zob. rozdział 10.1)

Przepisy ogólnokrajowe nie określają szczegółowo programu edukacyjnego i metod dydaktycznych (zob. rozdział 4.3) ani standardów i mechanizmów oceny jakości opieki. Szczegółowe standardy opieki są określane przez władze gminy jako odpowiedzialne za nadzór nad żłobkami, klubami dziecięcymi i opiekunami dziennymi. Rada gminy (organ stanowiący i kontrolny) uchwala plan nadzoru, który realizuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta (organ wykonawczy gminy). Nadzór zewnętrzny obejmuje zgodność z wymogami określonymi w przepisach oraz standardami przyjętymi w gminie.

W praktyce kontrole (tzw. czynności nadzorcze), przeprowadzane przez osoby wskazane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, dotyczą spełniania wymogów lokalowych, sanitarnych i przeciwpożarowych, zgodności kwalifikacji osób sprawujących opiekę z ogólnokrajowymi przepisami oraz organizacji i jakości pracy na podstawie planu nadzoru przyjętego przez radę gminy. Zgodnie z przepisami ogólnokrajowymi osoby przeprowadzające kontrolę mogą odbywać wizytacje w miejscu sprawowania opieki, sprawdzać dokumentację dotyczącą pracowników oraz żądać dodatkowych informacji i wyjaśnień.

Jeśli kontrola wykaże, że podmiot (żłobek, klub dziecięcy lub opiekun dzienny) nie spełnia ustawowych wymogów prowadzenia działalności lub standardów sprawowania opieki, organ nadzorujący zobowiązuje go do usunięcia nieprawidłowości. Kontrolowany podmiot ma prawo zgłoszenia organowi nadzoru umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń pokontrolnych. Jeżeli podmiot nie usunie nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wykreśla żłobek lub klub dziecięcy z rejestru lub opiekuna dziennego z wykazu.

Przepisy ogólnokrajowe nie określają mechanizmów, które można by określić jako „wewnętrzne zapewnianie jakości”. Przyznają natomiast m.in. następujące kompetencje radzie rodziców (reprezentującej ogół rodziców dzieci uczęszczających do żłobka lub klubu dziecięcego)

• występowanie do dyrektora / osoby kierującej i podmiotu prowadzącego żłobek lub klub dziecięcy z inicjatywami, wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach dotyczących żłobka klubu dziecięcego, w tym w szczególności w zakresie prowadzenia zajęć edukacyjnych;
• wgląd do dokumentacji dotyczącej norm żywienia;
• przeprowadzanie wizytacji pomieszczeń i zgłaszania ewentualnych nieprawidłowości do dyrektora / osoby kierującej, a w razie nieusunięcia nieprawidłowości – do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Szczegółowe rozwiązania w zakresie zapewniania jakości opieki mogą być określone w statucie przyjętym przez organ prowadzący placówkę lub jej regulaminie organizacyjnym przyjętym przez dyrektora / osobę kierującą placówką.

Wychowanie przedszkolne i edukacja szkolna

W poniższym podrozdziale przedstawiono następujące mechanizmy zapewniania jakości:

• zewnętrzne zapewnianie jakości:
  • kontrola w ramach zewnętrznego nadzoru pedagogicznego;
  • ocena nauczycieli, przeprowadzana zewnętrznie wyłącznie w formie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego w ramach procedury awansu zawodowego (szczegółowe informacje o awansie przedstawiono w rozdziale 9.2.9);
  • ocena pracy dyrektora przedszkola lub szkoły;
• wewnętrzne zapewnianie jakości:
  • kontrola w ramach wewnętrznego nadzoru pedagogicznego;
  • ocena pracy nauczycieli.

Zewnętrzne zapewnianie jakości

Kontrola

Przepisy określają kontrolę jako działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny (którym dla większości przedszkoli i szkół jest kurator oświaty) w celu oceny:

1. stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola lub szkoły;
2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w przedszkolu lub szkole;
3. efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola lub szkoły.

Zakres, tematyka i częstotliwość kontroli

Tematykę kontroli zewnętrznych określa Minister Edukacji i Nauki na każdy rok szkolny (zob. niżej). Kontrole mogą dotyczyć dowolnych obszarów działalności przedszkoli i szkół, które wchodzą w zakres nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Ministra i kuratorów oświaty. Jak wspomniano wcześniej, zgodnie z przepisami nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności:

1. posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć;
2. realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
3. przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
4. przestrzeganie statutu przedszkola lub szkoły;
5. przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
6. zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Przepisy nie określają wprost kryteriów czy aspektów uwzględnianych w trakcie kontroli, których celem jest ocena przebiegu procesów kształcenia i wychowania i / lub efektów działalności przedszkola lub szkoły. Jak wspomniano wcześniej, zobowiązują jednak przedszkola i szkoły do tworzenia optymalnych warunków dla swej działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków do jego rozwoju oraz podnoszenia jakości pracy przedszkola lub szkoły i jego / jej rozwoju organizacyjnego. Działania podejmowane w tym celu mają dotyczyć:

• efektów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki oraz realizacji celów i zadań statutowych;
• organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki;
• tworzenia warunków do rozwoju i aktywności, w tym kreatywności, uczniów;
• współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym;
• zarządzania przedszkolem lub szkołą.

Aspekty te są uwzględnione w określonych przepisami wymaganiach wobec przedszkoli i szkół, a w związku z tym mogą być przedmiotem oceny w trakcie kontroli zewnętrznych (wymagania te określały zakres ewaluacji zewnętrznych przeprowadzanych do roku szkolnego 2020/2021 włącznie – zob. „Reformy w ostatniej dekadzie” w podrozdziale 11.1). Wymagania są wspólne dla placówek wychowania przedszkolnego oraz szkół (jednakowe wymagania dla szkół na wszystkich poziomach edukacji i innych placówek, włącznie ze szkołami i innymi placówkami kształcącymi dorosłych) z wyjątkiem tego, że w przypadku szkół i placówek uwzględnia się dodatkowo wyniki egzaminów zewnętrznych dla uczniów.

Przepisy określają 9 przedstawionych niżej ogólnych wymagań dla przedszkoli, szkół i placówek wraz z bardziej szczegółową charakterystyką.

Nr.	Wymagania wobec przedszkoli	Wymagania wobec szkół (i placówek)
1.	Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się.	Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się.
2.	Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.	Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.
3.	Dzieci są aktywne.	Uczniowie są aktywni.
4.	Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne.	Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne.
5.	Przedszkole wspomaga rozwój dzieci, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji.	Szkoła wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji.
6.	Rodzice są partnerami przedszkola.	Rodzice są partnerami szkoły.
7.	Przedszkole współpracuje ze środowiskiem lokalnym na rzecz wzajemnego rozwoju.	Szkoła współpracuje ze środowiskiem lokalnym na rzecz wzajemnego rozwoju.
8.	Przedszkole w planowaniu pacy uwzględnia wnioski z analizy badań zewnętrznych i wewnętrznych.	Szkoła, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminów zewnętrznych oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych.
9.	Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi.	Zarządzanie szkołą służy jej rozwojowi.

Przepisy nie określają częstotliwości kontroli zewnętrznych w poszczególnych przedszkolach czy szkołach. Kontrole mają charakter zarówno planowy, jak i doraźny. Kontrole planowe są obowiązkowo przeprowadzane przez kuratoria oświaty w każdym roku szkolnym, ale ich tematyka oraz liczba czy odsetek objętych nimi przedszkoli i szkół są zróżnicowane w poszczególnych latach. Kontrole doraźne mają miejsce w przypadku, gdy wystąpi potrzeba podjęcia działań nieprzewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego na dany rok szkolny.

Na każdy rok szkolny Minister Edukacji i Nauki ustala kierunki realizacji polityki oświatowej państwa, które – oprócz kierunków polityki – obejmują zadania w zakresie nadzoru pedagogicznego dla kuratorów oświaty, włącznie z tematyką kontroli, oraz zatwierdza arkusze kontroli, które określają szczegółowe kryteria oceny. Na przykład w roku szkolnym 2022/2023 kontrole dotyczyły następującej tematyki:

• szkoły ponadpodstawowe: „Zgodność z przepisami prawa realizacji zajęć wychowania do życia w rodzinie”;
• szkoły prowadzące kształcenie zawodowe (i centra kształcenia zawodowego, należące do systemu oświaty): „Zgodność z przepisami prawa organizacji i realizacji turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników”;
• ogólnodostępne i integracyjne przedszkola, szkoły podstawowe, licea ogólnokształcące, technika i szkoły branżowe I stopnia: „Zgodność z przepisami prawa zwiększania dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom / uczniom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych”;
• publiczne szkoły podstawowe i ponadpodstawowe: „Zgodność z przepisami prawa przyjmowania do szkół i wspomagania nauki osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi podlegającymi obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw”.

Kurator oświaty w każdym województwie opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego, uwzględniając wnioski z nadzoru pedagogicznego w poprzednim roku oraz ustalone przez Ministra Edukacji i Nauki kierunki realizacji polityki oświatowej, włącznie z tematyką kontroli. Plan nadzoru określa tematykę kontroli oraz liczbę przedszkoli i poszczególnych typów szkół podlegających kontroli. Kontrole przeprowadza się z wykorzystaniem wspomnianych wyżej arkuszy kontroli zatwierdzonych przez Ministra.

Wizytatorzy przeprowadzające kontrole

Kontrole przeprowadzają osoby lub zespoły wyznaczone przez kuratora oświaty spośród wizytatorów pracujących w danym kuratorium (ale w przypadku szkół i placówek, nad którymi nadzór pedagogiczny jest sprawowany przez więcej niż jeden organ, np. szkół artystycznych czy rolniczych (zob. rozdział 11.1.1 – Organy odpowiedzialne), przepisy umożliwiają wyznaczenie wspólnego zespołu).

Kwalifikacje wizytatorów przeprowadzających kontrole są określone w przepisach. Mogą nimi być wyłącznie:

• nauczyciele mianowani lub dyplomowani (nauczyciele posiadający jeden z dwóch istniejących stopni awansu zawodowego), którzy legitymują się dyplomem magisterskim oraz ukończyli:
  • formy doskonalenia zawodowego w zakresie administracji lub zarządzania lub
  • przynajmniej dwuletni staż pracy na stanowisku kierowniczym w przedszkolu, szkole, placówce bądź zakładzie kształcenia nauczycieli lub
  • przynajmniej dwuletni staż pracy w organie nadzoru pedagogicznego bądź organie prowadzącym przedszkole, szkołę lub placówkę na stanowisku związanym z organizacją pracy przedszkoli, szkół i placówek.
• nauczyciele akademiccy posiadający przynajmniej pięcioletni staż pracy w uczelni i ukończone formy doskonalenia w zakresie administracji lub zarządzania.

Zob. też informacje o warunkach pracy wizytatorów w rozdziale 10.2. „Kadra monitorująca jakość kształcenia we wczesnej opiece i edukacji oraz edukacji szkolnej”.

Procedura kontroli

Kurator oświaty zawiadamia dyrektora przedszkola lub szkoły o terminie i tematyce kontroli co najmniej 7 dni przed jej rozpoczęciem. Kontrola dotycząca stanu przestrzegania przepisów prawa nie powinna trwać dłużej niż 2 dni, a kontrola, której celem jest ocena przebiegu procesów kształcenia lub wychowania i / lub efektów działalności, nie powinna trwać dłużej niż 5 dni w ciągu kolejnych 2 tygodni.

W trakcie kontroli wykorzystuje się arkusze kontroli zatwierdzone przez Ministra Edukacji i Nauki (zob. wyżej). Przepisy nie określają szczegółowo przebiegu kontroli, ale wizytatorzy mają prawo:

• wstępu do przedszkoli i szkół;
• wglądu do prowadzonej przez przedszkole lub szkołę dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy i dokumentów nauczycieli i innych osób potwierdzających ich kwalifikacje lub przygotowanie do prowadzenia danych zajęć;
• udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej, po uprzednim powiadomieniu dyrektora przedszkola lub szkoły,
• wstępu w charakterze obserwatora na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez przedszkole lub szkołę,
• przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej przedszkoli i szkół.

Po przeprowadzeniu wizytacji wizytator lub zespół przygotowuje protokół kontroli, który zawiera opis ustalonego stanu faktycznego, włącznie ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, wnioski wynikające z kontroli oraz zalecenia wraz z terminem ich realizacji. Kurator oświaty przekazuje protokół dyrektorowi przedszkola lub szkoły, który może zgłosić pisemne i umotywowane zastrzeżenia. W protokole wprowadza się zmiany, jeżeli kurator uzna zastrzeżenia dyrektora za zasadne. Jeżeli całość lub część zastrzeżeń dyrektora nie została uwzględniona, kurator przygotowuje pisemne stanowisko i przekazuje je dyrektorowi.

Skutki kontroli

Jeżeli w wyniku kontroli (lub innych działań organu nadzoru pedagogicznego) stwierdzono, że działalność przedszkola lub szkoły narusza przepisy prawa, kurator oświaty poleca usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. W przypadku stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania, kurator poleca dyrektorowi przedszkola lub szkoły opracowanie programu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania wraz z harmonogramem jego wdrażania. Dokumenty te są przygotowywane w uzgodnieniu z organem prowadzącym przedszkole lub szkołę i muszą uwzględniać uwagi i wnioski przedstawione przez kuratora, a harmonogram wymaga akceptacji kuratora.

Jeżeli dyrektor przedszkola lub szkoły nie usunie uchybień w wyznaczonym terminie, nie opracuje lub nie wdroży programu poprawy zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem lub nie uwzględni w nim przedstawionych uwag i wniosków, kurator składa wniosek o odwołanie dyrektora do organu prowadzącego. Wniosek jest wiążący dla tego organu. W przypadku przedszkola lub szkoły niepublicznej niewykonanie poleceń kuratora może prowadzić do cofnięcia zezwolenia na jego / jej utworzenie, co oznacza wykreślenie z ewidencji i likwidację.

Publikowanie i wykorzystanie protokołów kontroli

Informacje dotyczące zakresu i wyników kontroli, w tym stwierdzonych nieprawidłowości, oraz wnioski i zalecenia, są gromadzone na elektronicznej platformie nadzoru pedagogicznego. Pracownicy ministerstw sprawujących nadzór pedagogiczny i podległych im jednostek i organów oraz pracownicy kuratoriów oświaty wykonujący zadania w ramach nadzoru (zob. organy odpowiedzialne za zewnętrzne zapewnianie jakości wyżej) mają dostęp do platformy w zakresie wykorzystania narzędzi nadzoru do przeprowadzania kontroli, analizy danych i opracowania wyników. Organy prowadzące przedszkola i szkoły mogą korzystać z narzędzi dostępnych na platformie w zakresie dotyczącym wyników nadzoru pedagogicznego w prowadzonych przez nich przedszkolach i szkołach, a dyrektorzy, nauczyciele, uczniowie i rodzice – w trakcie kontroli w danym przedszkolu lub szkole w celu udzielania informacji na pytania zawarte w narzędziach nadzoru.

Co roku kuratorzy oświaty obowiązkowo opracowują dla Ministra Edukacji i Nauki raporty z wynikami nadzoru pedagogicznego, w tym kontroli, w swym województwie i publikują zbiorcze raporty z kontroli na stronach internetowych kuratoriów. Kuratorzy wykorzystują wnioski do opracowania planu nadzoru pedagogicznego na kolejny rok szkolny, z uwzględnieniem konkretnych działań służących podnoszeniu jakości. Raporty kuratorów umożliwiają analizę porównawczą działalności przedszkoli, szkół i placówek na poziomie krajowym i są wykorzystywane przez Ministra przy określaniu głównych kierunków polityki oświatowej, włącznie z zadaniami w zakresie nadzoru, na kolejny rok szkolny.

Ocena nauczycieli

System oceny nauczycieli nie przewiduje mechanizmów oceny kandydatów do zawodu nauczycielskiego; warunki podejmowania pracy w tym zawodzie zostały przedstawione w rozdziale 9.1. W ramach zewnętrznego zapewniania jakości nie prowadzi się też okresowej oceny pracy nauczycieli. Organ nadzoru pedagogicznego (tj. którym dla większości przedszkoli i szkół jest kurator oświaty) powołuje natomiast zespół, który rozpatruje odwołanie od oceny pracy nauczyciela dokonanej przez dyrektora przedszkola lub szkoły.

Organy zewnętrzne, tj. organ prowadzący przedszkole lub szkołę i organ nadzoru pedagogicznego (kurator oświaty), a także eksperci zewnętrzni, wybierani z listy prowadzonej przez Ministra Edukacji i Nauki, uczestniczą w procedurze awansu zawodowego nauczycieli jako członkowie komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych (zob. Organy odpowiedzialne za zewnętrzne zapewnianie jakości wyżej). Szczegółowe informacje o awansie nauczycieli przedstawiono w rozdziale 9.2.9.

W trakcie postępowania na stopień nauczyciela mianowanego komisja egzaminacyjna zapoznaje się z opinią dotyczącą prowadzenia przez nauczyciela początkującego zajęć ocenianych w przedszkolu lub szkole w ostatnim roku przygotowania zawodowego i oceną pracy nauczyciela (zob. wewnętrzne zapewnianie jakości niżej) oraz przeprowadza egzamin. W trakcie egzaminu komisja ocenia, w jakim stopniu nauczyciel spełnia określone w przepisach wymagania dotyczące wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego wykonywania obowiązków nauczyciela.

W trakcie postępowania na stopień nauczyciela dyplomowanego komisja kwalifikacyjna zapoznaje się z oceną pracy nauczyciela mianowanego, analizuje przedstawiony przez niego dorobek zawodowy i przeprowadza rozmowę, której celem jest sprawdzenie, w jakim stopniu nauczyciel spełnia określone w przepisach wymagania dotyczące wykonywania zadań i podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.

Ocena dyrektora przedszkola lub szkoły

Przepisy dotyczące oceny pracy dyrektora mają zastosowanie do dyrektorów przedszkoli i szkół publicznych, włącznie z prowadzonymi przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, a także do dyrektorów będących nauczycielami w przedszkolach i placówkach niepublicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych.

Oceny dokonuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad przedszkolem lub szkołą (którym jest przeważnie kurator oświaty) w porozumieniu z organem prowadzącym przedszkole lub szkołę. Jeżeli organ prowadzący jest równocześnie organem nadzoru pedagogicznego, oceny dokonuje organ nadzoru.

Ocenę przeprowadza się z inicjatywy lub na wniosek:

• dyrektora przedszkola lub szkoły,
• rady przedszkola lub szkoły (jeśli została utworzona), lub rady pedagogicznej,
• rady rodziców przedszkola lub szkoły,
• organu prowadzącego przedszkole lub szkołę, lub
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Oceny dokonuje się po zasięgnięciu opinii rady przedszkola lub szkoły i zakładowych organizacji związkowych.

W przepisach nie określono częstotliwości oceny pracy dyrektora. Wskazano jedynie, że ocena ma miejsce w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku w tej sprawie, a ponownej oceny można dokonać w dowolnym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od poprzedniej oceny.

Ocena dotyczy stopnia realizacji obowiązków dyrektora, a dodatkowo obowiązków nauczyciela w przypadku dyrektora będącego nauczycielem, które są określone w przepisach (zob. akty prawne w części wstępnej do tego rozdziału).

Obowiązkowe kryteria oceny pracy:

1. organizowanie pracy szkoły zgodnie z przepisami prawa;
2. planowanie i organizowanie pracy rady pedagogicznej, realizowanie zadań zgodnie z uchwałami stanowiącymi rady pedagogicznej i rady szkoły, o ile organy te działają, a także zgodnie z rozstrzygnięciami organu sprawującego nadzór pedagogiczny i organu prowadzącego szkołę;
3. współdziałanie z innymi organami szkoły oraz zapewnienie efektywnego przepływu informacji między tymi organami;
4. prawidłowość prowadzenia i przechowywania dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej lub innej dokumentacji dotyczącej realizowania zadań statutowych szkoły;
5. tworzenie warunków do realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zapewnienie uczniom i nauczycielom bezpieczeństwa w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
6. sprawowanie nadzoru pedagogicznego (jeżeli dyrektor jest nauczycielem, a w innym przypadku dotyczy to nauczyciela zajmującego stanowisko kierownicze);
7. wdrażanie działań zapewniających podnoszenie jakości pracy szkoły;
8. organizowanie dla uczniów pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz realizacja zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego;
9. podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych w szkole oraz tworzenie warunków do działań prozdrowotnych;
10. tworzenie warunków do respektowania praw dziecka i praw ucznia, w tym praw ucznia niepełnosprawnego, oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
11. podejmowanie działań mających na celu wspieranie rozwoju uczniów, w tym uczniów niepełnosprawnych, oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu szkoły i środowiska pozaszkolnego;
12. wspieranie nauczycieli w rozwoju i doskonaleniu zawodowym;
13. doskonalenie własnych kompetencji kierowniczych;
14. współpraca ze środowiskiem lokalnym i partnerami społecznymi oraz budowanie pozytywnego wizerunku szkoły;
15. prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę środkami pochodzącymi z innych źródeł;
16. prawidłowość wykonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników szkoły, w tym dokonywania oceny ich pracy.

Jeżeli dyrektor będący nauczycielem prowadzi zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, ocena obejmuje także obowiązkowe kryteria oceny pracy nauczyciela oraz jedno kryterium wybrane przez dyrektora spośród dodatkowych kryteriów oceny pracy nauczyciela. Obowiązkowe i dodatkowe kryteria oceny pracy nauczyciela przedstawiono w podrozdziale „Wewnętrzne zapewnianie jakości – ocena nauczycieli” niżej.

Jeżeli dyrektor nie prowadzi zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, ocena pracy obejmuje także dwa kryteria spośród obowiązkowych kryteriów oceny pracy nauczycieli, tj.:

• znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji ONZ o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r., ich realizacja oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;
• kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw: obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela.

Organ nadzoru pedagogicznego i organ prowadzący dokonują oddzielnie tzw. ocen cząstkowych dotyczących określonych obowiązków kierowniczych, a w odniesieniu do pewnych obowiązków ocena cząstkowa jest dokonywana wspólnie przez obydwa organy. Organ nadzoru pedagogicznego ocenia pracę dyrektora w zakresie kryteriów obowiązkowych, które są określone w punktach 6, 10 i 11 wyżej oraz obowiązkowych i dodatkowych kryteriów oceny pracy nauczyciela. Organ prowadzący przedszkole lub szkołę ocenia pracę dyrektora w zakresie obowiązkowych kryteriów określonych w punktach 15 i 16 wyżej. Z kolei organ nadzoru pedagogicznego w porozumieniu z organem prowadzącym ocenia pracę dyrektora w zakresie obowiązkowych kryteriów określonych w punktach 1-5, 7-9 i 12-14 wyżej.

Organy te określają poziom spełniania przez dyrektora kryteriów oceny pracy w punktach.

W przypadku gdy dyrektor prowadzi zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, stosuje się następującą skalę punktacji:

1. od 0 do 10 punktów – w odniesieniu do obowiązkowych kryteriów oceny pracy dyrektora;
2. od 0 do 30 punktów – w odniesieniu do obowiązkowego kryterium oceny pracy nauczyciela, które dotyczy poprawności merytorycznej i metodycznej prowadzonych zajęć;
3. od 0 do 5 punktów – w odniesieniu do obowiązkowych kryteriów oceny pracy nauczyciela (m.in. dbałość o odpowiednie warunki nauki, wychowania i opieki; znajomość praw dziecka, wspieranie rozwoju uczniów i kształtowania ich postaw; współpraca z innymi nauczycielami i rodzicami; doskonalenie zawodowe; przestrzeganie przepisów prawa) oraz dodatkowego kryterium oceny pracy nauczyciela wybranego przez dyrektora.

 

W przypadku gdy dyrektor nie prowadzi zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, stosuje się następującą skalę punktacji:

1. od 0 do 10 punktów – w odniesieniu do obowiązkowych kryteriów oceny pracy dyrektora;
2. od 0 do 5 punktów – w odniesieniu do obowiązkowych kryteriów oceny pracy nauczyciela, które dotyczą znajomości praw dziecka oraz kształtowania u uczniów postaw obywatelskich, patriotycznych i prospołecznych (zob. wyżej dwa obowiązkowe kryteria oceny pracy nauczyciela, które mają zastosowanie do dyrektora nieprowadzącego zajęć).

Podobnie jak w przypadku nauczycieli ocena pracy dyrektorów będących i niebędących nauczycielami kończy się stwierdzeniem uogólniającym:

• ocena wyróżniająca: co najmniej 90% maksymalnej liczby punktów;
• ocena bardzo dobra: od 75% do 89.99% maksymalnej liczby punktów;
• ocena dobra: od 55% do 74.99%;
• ocena negatywna: poniżej 55%.

Dyrektor może odwołać się od oceny swej pracy do organu nadzoru pedagogicznego, który dokonał oceny. Wnioski rozpatruje zespół oceniający powołany przez organ nadzoru, w którego skład wchodzą przedstawiciele organu nadzoru pedagogicznego, organu prowadzącego, rady przedszkola lub szkoły albo – jeśli nie została powołana – rady rodziców, powołany na wniosek dyrektora nauczyciel-doradca metodyczny lub nauczyciel-konsultant (zob. informacje o nauczycielach-doradcach i konsultantach w rozdziale 10.3) oraz przedstawiciel organizacji związkowej.

Konsekwencją negatywnej oceny pracy jest odwołanie dyrektora przez organ, który powierzył mu to stanowisko.

Wewnętrzne zapewnianie jakości

Omówione niżej rozwiązania dotyczące kontroli obowiązują zarówno na poziomie wychowania przedszkolnego, jak i w edukacji szkolnej, ale wyłącznie w odniesieniu do przedszkoli (i innych placówek wychowania przedszkolnego) i szkół publicznych. Przedszkola i szkoły niepubliczne mogą wprowadzać inne rozwiązania w tym zakresie. Rozwiązania w zakresie oceny nauczycieli dotyczą zarówno sektora publicznego, jak i niepublicznego. 

Kontrola

Podobnie jak kontrole zewnętrzne, kontrole wewnętrzne mają na celu ocenę:

1. stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola lub szkoły;
2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w przedszkolu lub szkole;
3. efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola lub szkoły.

Podobnie jak kontrole zewnętrzne, kontrole wewnętrzne są przeprowadzane jako działania planowe i doraźne. Zgodnie z przepisami planowe kontrole odbywają się obowiązkowo w każdym roku szkolnym. Kontrole przeprowadza się na podstawie planu nadzoru pedagogicznego, przygotowywanego na każdy rok szkolny przez dyrektora przedszkola lub szkoły i przedstawianego jego / jej radzie pedagogicznej (organowi kolegialnemu, w którego skład wchodzi dyrektor i wszyscy nauczyciele). Plan nadzoru określa tematykę i terminy planowanych kontroli.

W planie nadzoru pedagogicznego należy uwzględnić kierunki realizacji polityki oświatowej państwa, ustalane na każdy rok szkolny przez Ministra Edukacji i Nauki, oraz wnioski z nadzoru pedagogicznego w poprzednim roku szkolnym. W tych ramach dyrektorzy ustalają szczegółową tematykę kontroli zgodnie ze specyficznymi potrzebami przedszkola lub szkoły.

Przepisy nie określają szczegółowo procedury kontroli wewnętrznych. Stwierdzają jedynie, że kontrole przeprowadza dyrektor przedszkola lub szkoły, we współpracy z pozostałą kadrą kierowniczą, a w tym celu:

• analizuje dokumentację przebiegu nauczania;
• obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej przedszkola lub szkoły.

W praktyce oznacza to, że obserwacja może obejmować zarówno hospitacje lekcji i innych zajęć, jak i na przykład obserwację spotkań nauczycieli z rodzicami.

Wyniki i wnioski z kontroli w danym roku szkolnym są przedstawiane przez dyrektora radzie pedagogicznej w sprawozdaniu z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Wyniki kontroli wewnętrznych nie są publikowane, ale są obowiązkowo wykorzystywane do doskonalenia jakości pracy przedszkola lub szkoły oraz uwzględniane w kontroli zewnętrznej.

Ocena nauczycieli

Ocena pracy powiązana z awansem na stopień nauczyciela mianowanego (pierwszy z dwóch stopni awansu zawodowego) jest obowiązkowa dla nauczycieli początkujących, tj. nauczycieli, którzy posiadają kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu nauczyciela, ale nie posiadają stopnia awansu zawodowego i odbywają przygotowanie do zawodu (zob. informacje o przygotowaniu do zawodu w rozdziale 9.2.3). Ocenę pracy przeprowadza się w drugim i ostatnim roku przygotowania do zawodu (oraz w ostatnim roku dodatkowego przygotowania, jeśli nauczyciel odbywa takie przygotowanie, ponieważ nie spełnił warunków jego ukończenia, określonych w przepisach).

Dodatkowym mechanizmem obowiązkowej oceny związanym z awansem nauczyciela początkującego na stopień nauczyciela mianowanego, który nie wchodzi jednak w zakres oceny pracy (i w związku z tym nie został omówiony niżej), jest ocena zajęć prowadzonych przez nauczyciela w drugim i ostatnim roku przygotowania do zawodu. Zob. szczegółowe informacje w rozdziale 9.2.3.

Ocenę pracy powiązaną z awansem zawodowym na stopień nauczyciela dyplomowanego (drugi i najwyższy stopień w systemie awansu) przeprowadza się na wniosek nauczyciela mianowanego, który zamierza ubiegać się o awans. W tym przypadku ocena nie jest określana w przepisach jako obowiązkowa, ale uzyskanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy stanowi jeden z warunków awansu. Ocena obejmuje ostatnie 3 lata pracy poprzedzające ocenę.

Ocena pracy niepowiązana z awansem nie jest obowiązkowa. Zgodnie z przepisami może mieć miejsce w dowolnym czasie, ale nie wcześniej niż po upływie roku od poprzedniej oceny. Ocena jest przeprowadzana z inicjatywy dyrektora przedszkola lub szkoły albo na wniosek:

• nauczyciela;
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad przedszkolem lub szkołą (którym przeważnie jest kurator oświaty);
• organu prowadzącego przedszkole lub szkołę (którym przeważnie jest gmina);
• rady szkoły (w której skład wchodzą przedstawiciele nauczycieli, rodziców i uczniów); 
• rady rodziców (w której skład wchodzą przedstawiciele rodziców wszystkich uczniów).

Zakres i kryteria oceny pracy

Zgodnie z przepisami ocena pracy dotyczy stopnia realizacji obowiązków dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych obowiązków wynikających ze statutowej działalności przedszkola lub szkoły. Przepisy określają obowiązkowe i dodatkowe kryteria oceny pracy. Ocena obejmuje wszystkie kryteria obowiązkowe oraz po jednym z dodatkowych kryteriów wybranym przez dyrektora i nauczyciela zgodnie ze specyfiką jego pracy.

Obowiązkowe kryteria oceny pracy obejmują:

1. poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
2. dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;
3. znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej dnia 20 listopada 1989 r, ich realizację oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;
4. wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu przedszkola lub szkoły oraz środowiska lokalnego;
5. kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;
6. współpracę z innymi nauczycielami w zakresie wynikającym z realizowanych przez przedszkole lub szkołę zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zadań statutowych;
7. przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w przedszkolu lub szkole;
8. poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego;
9. współpracę z rodzicami (wymóg ten nie dotyczy nauczycieli pracujących w branżowych szkołach II stopnia i szkołach policealnych, które kształcą osoby dorosłe, oraz szkół dla dorosłych i placówek kształcenia ustawicznego).

Dodatkowe kryteria oceny pracy obejmują:

1. planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć;
2. diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem;
3. analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy;
4. wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego;
5. realizowanie zajęć i czynności, wykraczających poza obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, które wynikają ze statutowych zadań szkoły (m.in. prowadzenie zajęć uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów; udział w przeprowadzaniu egzaminów zewnętrznych) oraz prowadzenie konsultacji dla wychowanków, uczniów i rodziców w ramach tzw. godzin dostępności;
6. podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
7. pobudzanie inicjatyw uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad uczniami podejmującymi te inicjatywy;
8. prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców;
9. realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora szkoły;
10. umiejętność rozwiązywania konfliktów wśród uczniów;
11. umiejętność rozpoznawania i stosowania komunikacji niewerbalnej oraz doskonalenie umiejętności komunikacyjnych;
12. opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych lub innych programów wynikających ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów;
13. przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły;
14. współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub uczelniami w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne;
15. inne szczególne osiągnięcia nauczyciela wynikające z pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej nauczyciela.

Procedura i wyniki oceny pracy

Oceny pracy dokonuje dyrektor przedszkola lub szkoły (lub dyrektor wspólnie z nauczycielem zajmującym stanowisko kierownicze, jeżeli dyrektor nie jest nauczycielem). W trakcie oceny dyrektor:

• zasięga opinii rady rodziców (w typach przedszkoli i szkół, w których powołuje się taką radę);
• może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego;
• z własnej inicjatywy może zasięgnąć, a na wniosek nauczyciela zasięga, opinii nauczyciela-doradcy metodycznego na temat pracy ocenianego nauczyciela, a jeśli jest to niemożliwe –opinii innego nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego;
• w przypadku nauczyciela początkującego odbywającego przygotowanie do zawodu, zasięga opinii mentora ocenianego nauczyciela.

Rada rodziców i mentor przedstawiają pisemną opinię w terminie ustalonym w przepisach, ale nieprzedstawienie opinii nie wstrzymuje procesu oceny.

Dyrektor ustala ocenę pracy po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń.

Stopień spełnienia każdego z kryteriów jest oceniany w punktach:

• od 0 do 30 punktów dla pierwszego obowiązkowego kryterium, które dotyczy poprawności merytorycznej i metodycznej prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych (zob. punkt 1 wyżej);
• od 0 do 5 punktów dla pozostałych kryteriów obowiązkowych oraz kryteriów dodatkowych.

Nauczyciel otrzymuje jedną z czterech ocen, zależnie od łącznej liczby uzyskanych punktów:

• ocena wyróżniająca: co najmniej 90% maksymalnej liczby punktów;
• ocena bardzo dobra: od 75% do 89,99%;
• ocena dobra: od 55% do 74,99%;
• ocena negatywna: poniżej 55%.

Nauczyciel może odwołać się od oceny dyrektora do organu nadzoru pedagogicznego (którym dla większości przedszkoli i szkół jest kurator oświaty). Odwołanie rozpatruje zespół powołany przez ten organ. W skład zespołu wchodzą: przedstawiciele organu nadzoru pedagogicznego, rady pedagogicznej szkoły i rady rodziców (po jednym z każdego z tych organów), doradca metodyczny lub nauczyciel-konsultant oraz – na wniosek ocenianego nauczyciela – wskazany przez niego przedstawiciel zakładowej organizacji związku zawodowego. Decyzja organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest ostateczna.

Konsekwencje oceny pracy i wykorzystanie wyników oceny

Uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy stanowi jeden z warunków awansu nauczyciela początkującego na stopień nauczyciela mianowanego (pozostałe warunki dotyczą spełniania wymagań kwalifikacyjnych, odbycia przygotowania do zawodu, uzyskania pozytywnej opinii o ocenianych zajęciach w ostatnim roku przygotowania do zawodu oraz zdania egzaminu przed komisją egzaminacyjną). Uzyskanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy jest jednym z warunków awansu nauczyciela mianowanego na stopień nauczyciela dyplomowanego (pozostałe warunki dotyczą spełniania wymagań kwalifikacyjnych, odpowiedniego stażu pracy w szkole i uzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej). Zob. informacje o awansie w rozdziale 9.2.9.

Konsekwencją uzyskania negatywnej oceny pracy jest rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem, niezależnie od tego, czy ocena jest powiązana z awansem zawodowym. Ponadto, zgodnie z przepisami, nauczyciel początkujący, który uzyskał negatywną ocenę pracy w drugim roku przygotowania do zawodu, nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Po podjęciu zatrudnienia w innej szkole nauczyciel odbywa przygotowanie do zawodu w określonym w przepisach wymiarze (zob. rozdział 9.2.3), do którego nie wlicza się okresu dotychczas odbytego przygotowania do zawodu. Nauczyciel początkujący, który uzyskał negatywną ocenę pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu, po podjęciu zatrudnienia w innej szkole odbywa dodatkowe przygotowanie do zawodu.

Nauczyciele wykorzystują wyniki oceny pracy, gdy ubiegają się w drodze konkursu o stanowisko dyrektora. Dyrektorzy i nauczyciele wykorzystują je także w przypadku przyznawania dodatków motywacyjnych i nagród zgodnie z wewnętrznym regulaminem przedszkola lub szkoły oraz składania wniosków o nagrody do organów wyższego szczebla.

Ponadto ogólne wnioski z oceny pracy nauczycieli służą planowaniu pracy przedszkola lub szkoły. Dyrektorzy uwzględniają wyniki oceny pracy nauczycieli przy tworzeniu corocznych planów nadzoru pedagogicznego, które obejmują dwa mechanizmy nadzoru – kontrole wewnętrzne oraz wspomaganie, w tym m.in. doskonalenie zawodowe nauczycieli (zob. ogólne informacje o nadzorze pedagogicznym we wstępnej części do tego rozdziału i szczegółowe informacje o kontrolach wyżej).