Παγκόσμια και διαπολιτισμική διάσταση στην ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων
Στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης, η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική εστιάζει στην άρση των εμποδίων και στη διευκόλυνση της κινητικότητας ακαδημαϊκών, διοικητικών υπαλλήλων και φοιτητών/-τριών.
Σε εθνικό επίπεδο η Ελλάδα έχει συνάψει διμερείς και πολυμερείς συνθήκες με μια σειρά χωρών ώστε να προωθηθεί η πολιτιστική και εκπαιδευτική συνεργασία ενώ σε επίπεδο ιδρυμάτων, όλα τα πανεπιστήμια αναπτύσσουν συνεργασίες με ιδρύματα της αλλοδαπής συμμετέχοντας σε προγράμματα όπως το Erasmus+ ή και άλλα ευρωπαϊκά, περιφερειακά ή προγράμματα του ΟΟΣΑ.
Βασική εκπαιδευτική πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι να μετατρέψει την Ελλάδα από χώρα αποστολής φοιτητών στο εξωτερικό σε έναν διεθνή προορισμό με αναβάθμιση της ποιότητας σπουδών των Ελληνικών Ανώτατων Ιδρυμάτων.
Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος
Το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ) επιδιώκει να αποτελέσει πυλώνα αριστείας στην εκπαίδευση και την έρευνα δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση:
- στη διεθνοποίηση
- στην αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων
- στη διδακτική και μαθησιακή καινοτομία
- στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας
- και στη διασύνδεση του Ιδρύματος με την κοινωνία.
Το Ίδρυμα επιδιώκει:
- την ενδυνάμωση των επαφών του με τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα
- τη συμμετοχή του σε δίκτυα στρατηγικών συμμαχιών
- την αξιοποίηση της ερευνητικής του υποδομής
- την αύξηση της κινητικότητας της ακαδημαϊκής κοινότητας
- και τη δημιουργία αγγλόφωνων Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών.
Στο ως άνω πλαίσιο, η Ελλάδα έχει συνάψει διμερείς και πολυμερείς συνθήκες με μια σειρά χωρών ώστε να ενισχυθεί η πολιτιστική και εκπαιδευτική συνεργασία.
Επιπλέον, το Πανεπιστημιακό Κέντρο Διεθνών Προγραμμάτων Σπουδών, που σύμφωνα με τον νόμο 4610/2019 αποτελεί την ακαδημαϊκή μονάδα του Iδρύματος, προσφέρει 24 ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα σε Ανθρωπιστικές, Κοινωνικές και Οικονομικές Επιστήμες καθώς και σε Επιστήμες Τεχνολογίας.
Ξενόγλωσσα Προγράμματα Σπουδών
Σύμφωνα με τον νόμο 4692/2020, τα Α.Ε.Ι. δύνανται να διοργανώνουν προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου σε ξένη γλώσσα (Ξενόγλωσσα Προγράμματα Σπουδών Ξ.Π.Σ.):
- τα οποία εντάσσονται στον στρατηγικό σχεδιασμό του Α.Ε.Ι.
- αποσκοπούν στην προαγωγή της γνώσης
- διέπονται από επιστημονική συνοχή
- και πληρούν προϋποθέσεις που εγγυώνται υψηλό επίπεδο σπουδών.
Τα Ξ.Π.Σ. απευθύνονται αποκλειστικά σε αλλοδαπούς πολίτες χωρών εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι είναι απόφοιτοι λυκείων ή αντίστοιχων σχολείων με φυσική έδρα στην αλλοδαπή. Οι ενδιαφερόμενοι, εφόσον έχουν παρακολουθήσει με πλήρη φοίτηση τις τελευταίες δύο τάξεις του λυκείου ή αντίστοιχου σχολείου σε χώρα της αλλοδαπής, προσκομίζουν απολυτήριο λυκείου ή άλλο ισοδύναμο τίτλο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που τους παρέχει δικαίωμα εισαγωγής στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας στην οποία αποφοιτούν. Δύο ή περισσότερα Τμήματα του ίδιου ή άλλου Α.Ε.Ι. δύνανται να διοργανώνουν Ξ.Π.Σ. διπλής ειδίκευσης, τα οποία οδηγούν στην απονομή ενός ενιαίου τίτλου σπουδών πρώτου κύκλου με ειδίκευση σε δύο διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα.
Διαδικτυακή γλωσσική υποστήριξη στο Πρόγραμμα Erasmus+
Με την υπογραφή του Χάρτη Erasmus για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεσμεύονται να παρέχουν κάθε αναγκαία υποστήριξη στους μετακινούμενους συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένης της γλωσσικής τους προετοιμασίας. Για την υποστήριξή τους, παρέχεται διαδικτυακή γλωσσική υποστήριξη για όλες τις δραστηριότητες κινητικότητας. Αυτή διατίθεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε επιλέξιμους συμμετέχοντες προκειμένου να βελτιώσουν τις ικανότητές τους στις ξένες γλώσσες πριν και/ή κατά τη διάρκεια της κινητικότητας.
Τέλος, η διεθνής και ευρωπαϊκή διάσταση αντανακλάται και προωθείται σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγραμμάτων σπουδών των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης της χώρας.
Προπτυχιακά προγράμματα
Διαδικτυακή πρόσβαση σε όλα τα διαθέσιμα προπτυχιακά προγράμματα συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνουν μαθήματα με ευρωπαϊκή και/ή διεθνή διάσταση δίνεται μέσω του ακόλουθου συνδέσμου της ιστοσελίδας «Study in Greece».
Μεταπτυχιακά προγράμματα
Διαδικτυακή πρόσβαση σε όλα τα διαθέσιμα μεταπτυχιακά προγράμματα συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνουν μαθήματα με ευρωπαϊκή και/ ή διεθνή διάσταση δίνεται μέσω του ακόλουθου συνδέσμου της ιστοσελίδας «Study in Greece».
H δράση «Study in Greece» η οποία αφορά στη λειτουργία διαδικτυακής πύλης παροχής πληροφοριών για σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, αποτελεί σημαντική προσπάθεια στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της διεθνούς εικόνας των ελληνικών ΑΕΙ τόσο για τα προπτυχιακά όσο και τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ)
Στον νόμο 4653/2020 για την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) περιλαμβάνονται προβλέψεις για την ενίσχυση της διεθνοποίησης των Ιδρυμάτων μέσω προτάσεων του Ανώτατου Συμβουλίου. Επιπλέον, μεταξύ των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Αξιολόγησης και Πιστοποίησης (ΣΑΠ) της ΕΘΑΑΕ είναι και η διενέργεια θεματικών αξιολογήσεων του βαθμού διεθνοποίησης κάθε ιδρύματος. Τέλος, μεταξύ των δεικτών στη βάση των οποίων κατανέμεται η Δημόσια επιχορήγηση στα Ιδρύματα, περιλαμβάνονται δείκτες σχετικοί με τον βαθμό διεθνοποίησης.
Συμπράξεις και δίκτυα
Erasmus mundus
Τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών Erasmus Mundus (EMJMD) έχουν ως στόχο:
▪ την προαγωγή της αριστείας, τη βελτίωση της ποιότητας, την προώθηση της καινοτομίας και της διεθνοποίησης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα
▪ την ενίσχυση της ποιότητας και της ελκυστικότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ) και τη στήριξη της εξωτερικής δράσης της ΕΕ στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, προσφέροντας πλήρεις υποτροφίες στους καλύτερους μεταπτυχιακούς σπουδαστές παγκοσμίως
- τη βελτίωση του επιπέδου ικανοτήτων και δεξιοτήτων των αποφοίτων μεταπτυχιακών σπουδών, και ειδικότερα της συνάφειας των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών με την αγορά εργασίας, μέσω της αναβάθμισης της συμμετοχής των εργοδοτών
Τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών Erasmus Mundus (ΕΜJMD) είναι ολοκληρωμένα διεθνή προγράμματα σπουδών υψηλού επιπέδου 60, 90 ή 120 ακαδημαϊκών μονάδων, που υλοποιούνται από διεθνείς κοινοπραξίες ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (ΑΕΙ) διαφόρων χωρών και –κατά περίπτωση– από άλλους εκπαιδευτικούς και/ή μη εκπαιδευτικούς φορείς εταίρους με ιδιαίτερη εμπειρία και ενδιαφέρον στα πεδία σπουδών/επαγγελματικούς τομείς που καλύπτονται από το κοινό πρόγραμμα.
Όλα τα συμμετέχοντα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα που βρίσκονται σε Χώρα του Προγράμματος πρέπει να είναι ιδρύματα που απονέμουν μεταπτυχιακά διπλώματα. Η επιτυχής ολοκλήρωση ενός EMJMD οδηγεί στην απονομή είτε ενός κοινού τίτλου σπουδών (ένας ενιαίος τίτλος ο οποίος απονέμεται από τουλάχιστον δύο ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα από διαφορετικές Χώρες του Προγράμματος) είτε πολλαπλών τίτλων σπουδών (τουλάχιστον δύο τίτλοι σπουδών από ιδρύματα δύο διαφορετικών Χωρών του Προγράμματος).
Όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις και πληροφορίες εμπεριέχονται στον Οδηγό του Προγράμματος ο οποίος αναρτάται στην ιστοσελίδα του ΙΚΥ.
Έδρες UNESCO
Το εν λόγω πρόγραμμα θεσπίστηκε το 1992, κατόπιν σχετικής απόφασης της 26ης Συνόδου της Γενικής Διάσκεψης της UNESCO, με στόχο την προώθηση της έρευνας, της κατάρτισης, της διαπανεπιστημιακής συνεργασίας και της δικτύωσης Ιδρυμάτων της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Σήμερα, στο πλαίσιο του Προγράμματος Εδρών UNESCO λειτουργούν 702 Έδρες και 44 Δίκτυα, σε 116 χώρες.
Το Παγκόσμιο Δίκτυο Εδρών UNESCO καλύπτει πληθώρα επιστημονικών πεδίων, που αποτελούν προτεραιότητες της UNESCO, μεταξύ των οποίων, εκπαίδευση, βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία, ζητήματα που άπτονται των υδάτων, της βιοποικιλότητας, της κλιματικής αλλαγής, των νέων τεχνολογιών, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, της προσέγγισης των πολιτισμών κ.λπ.
Στην ιστοσελίδα του Διεθνούς Οργανισμού παρέχονται πληροφορίες για τους επικεφαλής της κάθε Έδρας, τις συνεργασίες των πανεπιστημίων με άλλα ιδρύματα και φορείς, καθώς και τις έρευνες που υλοποιεί η κάθε Έδρα.
Στην Ελλάδα, η Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO έχει ιδρύσει και υποστηρίζει τη λειτουργία 10 Εδρών UNESCO, που έχουν ως κάτωθι:
- Έδρα UNESCO για την «Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Έδρα UNESCO «Διεθνές Δίκτυο Κέντρων Υδάτων-Περιβάλλοντος για τα Βαλκάνια για τη Βιώσιμη Διαχείριση Υδατικών Πόρων και Επίλυση Διενέξεων», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Έδρα UNESCO για τη «Διαπολιτισμική Πολιτική για μια Δραστήρια και Αλληλέγγυα Ιθαγένεια», Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
- Έδρα UNESCO για τις «Φυσικές Καταστροφές στη Γεώσφαιρα, την Υδρόσφαιρα και την Ατμόσφαιρα», Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
- Έδρα UNESCO για τις «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη», Πανεπιστήμιο Κρήτης
- Έδρα UNITWIN UNESCO για τη «Διαχείριση Βιώσιμης Ανάπτυξης και την Εκπαίδευση στη Μεσόγειο», Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Έδρα UNESCO «Εφηβικής Ιατρικής», Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
- Έδρα UNESCO για τα «Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη», Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
- Έδρα UNESCO για τη «Γεωφυσική και τη μείωση γεωλογικών κινδύνων», Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης
- Έδρα UNESCO για τη «διατήρηση και τον Οικοτουρισμό των Παρόχθιων και Δελταικών Οικοσυστημάτων», TEI Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Πιλοτικό πρόγραμμα για την κινητικότητα των νέων
Το πιλοτικό πρόγραμμα για την κινητικότητα των νέων, μέσω του Μεσογειακού Γραφείου Νεότητας, μέλος του οποίου είναι η Ελλάδα με ακόμη 15 χώρες, σχεδιάστηκε με σκοπό να προωθήσει ελκυστικές επιλογές από το χώρο της Μεσογείου. Σε αυτό το πλαίσιο προωθείται η ανάπτυξη κοινών προγραμμάτων σπουδών, με συμμετοχή τουλάχιστον δύο Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης από διαφορετικές χώρες, με επίκεντρο τα προγράμματα σπουδών μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου.
Συμμετοχή ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην πρωτοβουλία της ευρωπαϊκής ένωσης που ονομάζεται «ευρωπαϊκά πανεπιστήμια»
Μέσα απο διακρατικές συμμαχίες των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας, της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας της ευρωπαϊκής ανώτατης εκπαίδευσης και ελληνικά πανεπιστήμια επιλέγονται με αυστηρά ευρωπαϊκά κριτήρια, ώστε να συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα.
Τα προγράμματα αυτά έχουν σημαντικό ρόλο, καθώς οικοδομούν σχέσεις συνεργασίας ανάμεσα στις ακαδημαϊκές κοινότητες και προωθούν την έρευνα και την καινοτομία. Κυρίως, όμως, σχετίζονται με μια από τις πρωταρχικές προϋποθέσεις για την ανάταξη της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας μας, που δεν είναι άλλη από την εξωστρέφεια και τη δυναμική παρουσία της στα σύγχρονα εκπαιδευτικά δεδομένα.
Από το 2019:
• το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών συμμετέχει στη συμμαχία CIVIS
• το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών συμμετέχει στη συμμαχία CONEXUS
• το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συμμετέχει στη συμμαχία EPICURE.
Από το 2020:
• τo Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο συμμετέχει στη συμμαχία ATHENA
• το Πανεπιστήμιο Αιγαίου συμμετέχει στη συμμαχία ERUA
• το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας συμμετέχει στη συμμαχία INVEST
• το Πολυτεχνείο Κρήτης συμμετέχει στη συμμαχία EURECA-PRO.
Διάφορα
Ειδικά για την ανώτατη εκπαίδευση, μετά τις συσκέψεις της Μπολώνια (1999), Πράγας (2001), Βερολίνου (2003) Μπέργκεν (2005), Λονδίνου (2007) και Leuven (2009), η χώρα μας έχει αρχίσει να αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση και να δραστηριοποιείται σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της Μπολώνια στους τομείς της ακαδημαϊκής αναγνώρισης πτυχίων, της συσσώρευσης και μεταφοράς πιστωτικών μονάδων μεταξύ των προγραμμάτων σπουδών και της αξιολόγησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην ανώτατη εκπαίδευση.
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων συμμετέχει στη διαδικασία της Μπολώνια με στόχο τη συγκρότηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης. Συμμετέχει, επίσης, και στη διαδικασία της Κοπεγχάγης που στοχεύει στην ενίσχυση της διαφάνειας, της αναγνώρισης και της ποιότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού ενισχύει και στηρίζει τη λειτουργία και ανάπτυξη Εδρών Ελληνικών Σπουδών σε μεγάλα διεθνή πανεπιστήμια του εξωτερικού με στόχο την διεθνή προβολή της χώρας και του πολιτισμού της. Στο πλαίσιο αυτό καθιερώθηκε η «Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας».
Επίσης, το Υπουργείο Εξωτερικών ενισχύει τη λειτουργία πολιτιστικών κέντρων σε χώρες του εξωτερικού.
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών στηρίζει τη λειτουργία του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στη Βενετία. Ο σκοπός του ιδρύματος είναι επιστημονικός και ερευνητικός.
Τέλος, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων συγχρηματοδοτεί και στηρίζει μέσω του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας (European University Institute), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής (European Agency for Development in Special Needs Education) και του Ευρωπαϊκού Σχολικού Δικτύου (European Schoolnet).