Παγκόσμια και διαπολιτισμική διάσταση στην ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων

Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)

Με τον νόμο 4763/2020 τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)  υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το οποίο δια της ΓΓΕΕΚ& ΔΒΜ, διαμορφώνει το εκπαιδευτικό πλαίσιό τους και έχει την εποπτεία της λειτουργίας τους. Αποτελούν φορείς Γενικής Τυπικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων, χορηγούν τίτλο σπουδών ισότιμο με το απολυτήριο Γυμνασίου και μπορούν να χρηματοδοτούνται από εθνικούς ή ενωσιακούς πόρους. Δικαίωμα εγγραφής έχουν όσοι συμπληρώνουν ή έχουν υπερβεί το δέκατο όγδοο (18) έτος της ηλικίας τους και δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση και έχουν απολυτήριο Δημοτικού.
Η φοίτηση στα ΣΔΕ παρέχεται δωρεάν. 
Σκοπός των ΣΔΕ είναι:
•    η ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ατόμων ηλικίας δεκαοκτώ ετών και άνω
•    η επανασύνδεση των εκπαιδευόμενων με τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης
•    η απόκτηση σύγχρονων γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων που θα τους βοηθήσουν στην κοινωνικο-οικονομική τους ένταξη και ανέλιξη
•    η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των εκπαιδευόμενων και 
•    η συμβολή στην ένταξή τους ή στη βελτίωση της θέσης τους στον χώρο της εργασίας
 Το πρόγραμμα σπουδών των ΣΔΕ είναι ανοικτό και ευέλικτο, και στοχεύει στην παροχή γνώσεων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στάσεων. Ο βασικός πυρήνας του προγράμματος σπουδών συγκροτείται από τα γνωστικά αντικείμενα-γραμματισμούς, που εναρμονίζονται με τις οκτώ βασικές ικανότητες του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς. 
Στα ΣΔΕ δύνανται να λειτουργούν τμήματα προετοιμασίας για τη συμμετοχή στις εξετάσεις απόκτησης απολυτήριου δημοτικού σχολείου καθώς και προπαρασκευαστικά τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας για μετανάστες και πρόσφυγες προκειμένου να εγγραφούν στα ΣΔΕ. 
Το πρόγραμμα σπουδών είναι ταχύρρυθμο διαρκεί 18 μήνες και διακρίνεται σε δύο εννεάμηνες περιόδους (δύο σχολικά έτη).  Οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι καινοτόμες και στηρίζονται στο διαφορετικό τρόπο που προσλαμβάνουν τη γνώση οι ενήλικες, καθώς και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους επιτρέποτας τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης, την ομαδο-συνεργατική μάθηση και τις διαθεματικές προσεγγίσεις. Στο σχολείο αυτό οι εκπαιδευόμενοι δεν αποκτούν μόνο γνώσεις αλλά και κοινωνικές δεξιότητες, όπως αυτές της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της επίλυσης προβλημάτων, Επίσης υποστηρίζονται στη μαθησιακή τους πορεία από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες του ΣΔΕ, έναν καινοτόμο θεσμό που περιλαμβάνει έναν σύμβουλο ψυχολόγο και έναν σύμβουλο σταδιοδρομίας για κάθε σχολείο.
Τα μαθήματα που διδάσκονται είναι:
•    Ελληνική Γλώσσα
•    Μαθηματικά
•    Πληροφορική
•    Αγγλική Γλώσσα
•    Κοινωνική Εκπαίδευση
•    Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
•    Φυσικές Επιστήμες
•    Αισθητική Αγωγή
 

Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ)

 Με τον ν. 4763/2020 αναβαθμίστηκε το θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης και λειτουργίας των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των δομών τους και την αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, οριοθετήθηκε εκ νέου ο ορισμός του Κέντρου Διά Βίου Μάθησης (Κ.Δ.Β.Μ.) ως φορέας παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο της μη τυπικής μάθησης που παρέχει σε ενήλικες:

•  συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση, 

• επανειδίκευση, 

• αναβάθμιση δεξιοτήτων, 

• γενική εκπαίδευση ενηλίκων, 

• συμβουλευτική και επαγγελματικό προσανατολισμό 

Επιπλέον, εκσυγχρονίστηκε η διαδικασία αδειοδότησης των Κ.Δ.Β.Μ., καθορίστηκαν οι προδιαγραφές και ο εξοπλισμός των χώρων παρακολούθησης των προγραμμάτων κατάρτισης και προβλέφθηκε η στελέχωση των Κ.Δ.Β.Μ. με στελεχιακό δυναμικό στους τομείς της διοίκησης και της εκπαίδευσης. Αυτή η διαδικασία αδειοδότησης είναι η αφετηρία για τη δυνατότητα συμμετοχής σε προκηρύξεις και διαγωνισμούς οποιουδήποτε φορέα. Εξίσου πολύ σημαντικός είναι ο καθορισμός των προδιαγραφών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των Κ.Δ.Β.Μ., βάσει των οποίων θα πιστοποιούνται από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π τα προγράμματα Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ).

Τα προγράμματα Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης και Γενικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων, που παρέχονται από τα Κ.Δ.Β.Μ., έχουν θεωρητικό ή εργαστηριακό μέρος ή και τα δύο, ή και πρακτική άσκηση, όπου προβλέπεται στο εκάστοτε πρόγραμμα. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος κατάρτισης καθορίζεται με βάση το θεματικό αντικείμενό του, τον σκοπό παρέμβασης και το προφίλ των συμμετεχόντων, σύμφωνα με τα ειδικώς οριζόμενα στις εκάστοτε προσκλήσεις/προκηρύξεις των δικαιούχων των έργων.

Η επιτυχής παρακολούθηση ενός πιστοποιημένου προγράμματος των Κ.Δ.Β.Μ. οδηγεί στη χορήγηση βεβαίωσης παρακολούθησης και πιστοποίησης, όπου απαιτείται. Για την επιτυχή παρακολούθηση πιστοποιημένου προγράμματος των Κ.Δ.Β.Μ. συντρέχουν υποχρεωτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• επιβεβαιωμένη συμμετοχή, διά ζώσης ή εξ αποστάσεως, του συμμετέχοντος στα προγράμματα,

• αξιολόγηση μαθησιακών αποτελεσμάτων και

• επιτυχής ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης, όπου απαιτείται.

Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), δημόσια και ιδιωτικά, μετονομάζονται σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Α.Ε.Κ.), σύμφωνα με τον ν. 5082/2024 .

Σκοπός των ΣΑΕΚ είναι:
1. α) Η παροχή αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σε αποφοίτους της μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή των Γενικών Λυκείων (ΓΕ.Λ.) και των ΕΠΑ.Λ., καθώς και σε κατόχους ισότιμων τίτλων, β) η εξασφάλιση στους καταρτιζόμενους αντίστοιχων προσόντων, με τη διδασκαλία επιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και πρακτικών γνώσεων και την καλλιέργεια ανάλογων δεξιοτήτων, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους ένταξη και να διασφαλίζεται η προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας, και γ) η ενεργή και αποτελεσματική διασύνδεση των καταρτιζόμενων και των αποφοίτων των Σ.Α.Ε.Κ. με την αγορά εργασίας σε τοπικό, περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο.

2. Οι ΣΑΕΚ λειτουργούν ως ευέλικτα όργανα διαρκούς παροχής, αναπροσαρμογής και εκσυγχρονισμού των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού και αποστολή τους είναι η παροχή ουσιαστικών και τυπικών επαγγελματικών εφοδίων και προσόντων με σκοπό τη διευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζομένων, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομία της χώρας, με τη συμβολή τους στην αύξηση της παραγωγικότητας και την οικονομική μεγέθυνση. Το Δίπλωμα Επαγγελματικής Ειδικότητας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης που παρέχουν, είναι προσόν διορισμού στην εκπαιδευτική κατηγορία Δ.Ε., σύμφωνα με το π.δ. 85/2022 (Α’ 232).

3. Οι ΣΑΕΚ μπορεί να είναι δημόσιες ή ιδιωτικές. 

Η επαγγελματική κατάρτιση στις Σ.Α.Ε.Κ. ξεκινά κατά το χειμερινό ή εαρινό εξάμηνο, διαρκεί κατ’ ελάχιστον τέσσερα (4) και δεν δύναται να υπερβαίνει τα έξι (6) συνολικά εξάμηνα, σύμφωνα με τους Οδηγούς Κατάρτισης της ειδικότητας, συμπεριλαμβανομένης σ’ αυτά της περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας.

 Η κατάρτιση των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ), καθώς και των κατόχων ισότιμων τίτλων επαγγελματικής εκπαίδευσης, διαρκεί σε ΣΑΕΚ από δύο (2) μέχρι τρία (3) εξάμηνα, συμπεριλαμβανομένης σε αυτά της περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας, εφόσον πρόκειται για τίτλο σε ειδικότητα του επαγγελματικού τομέα από τον οποίο αποφοίτησαν από το ΕΠΑΛ ή ισότιμη δομή δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης. 
Η φοίτηση στις δημόσιες ΣΑΕΚ παρέχεται δωρεάν και για την απρόσκοπτη παρακολούθηση και ολοκλήρωση της κατάρτισης στις ΣΑΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, είναι δυνατή η χορήγηση υποτροφιών σε καταρτιζόμενους με βάση κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.
Στις ΣΑΕΚ παρέχονται ειδικότητες, οι οποίες καθορίζονται με βάση την τοπική αγορά εργασίας και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας. 
Με τον ν. 4763/2020 ιδρύονται Πειραματικές και Θεματικές ΣΑΕΚ. Με τον ίδιο νόμο δίνεται η δυνατότητα στις ΣΑΕΚ να παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση δια ζώσης ή εξ αποστάσεως, εκπαίδευση-κατάρτιση σύγχρονη ή ασύγχρονη ή μικτή με βάση του Οδηγούς Κατάρτισης των ειδικοτήτων κατάρτισης. 
Οι ΣΑΕΚ μπορούν να οργανώνουν και να λειτουργούν ξενόγλωσσα τμήματα που απευθύνονται σε αλλοδαπούς πολίτες, που έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18) έτος της ηλικίας τους και είναι κάτοχοι τίτλων ισότιμων προς εκείνων των αποφοίτων μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι καταρτιζόμενοι που ολοκληρώνουν επιτυχώς τη φοίτησή τους στις ΣΑΕΚ λαμβάνουν Δίπλωμα Επαγγελματικής Ειδικότητας, Εκπαίδευσης και Κατάρτισης,  Επιπέδου 5, ύστερα από πιστοποίηση. 

Συμπράξεις και δίκτυα

Συγκεκριμένες πρωτοβουλίες έχουν αναπτυχθεί, οι οποίες ευνοούν, μεταξύ άλλων, την ευρωπαϊκή, διεθνή και διαπολιτισμική διάσταση και διευκολύνουν την ατομική κινητικότητα.  Ορισμένες από αυτές τις πρωτοβουλίες περιγράφονται ακολούθως:

• Europass: σε κάθε χώρα (στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο), υπάρχει ένα εθνικό κέντρο Europass που συντονίζει όλες τις σχετικές με το Europass δραστηριότητες.  Το εθνικό κέντρο Europass αποτελεί το πρώτο σημείο επαφής για κάθε πρόσωπο ή οργανισμό που ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει το Europass ή να μάθει περισσότερα για αυτό.  Το εθνικό κέντρο Europass λειτουργεί στον Ελλαδικό χώρο από το 2005 και εκπροσωπείται από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).  Αποτελεί τον ενιαίο εθνικό φορέα που στοχεύει στην βελτίωση της διαφάνειας των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων, με σκοπό την προώθηση της κινητικότητας στην Ευρώπη τόσο για εκπαιδευτικούς σκοπούς όσο και για επαγγελματικούς.  Το Europass περιλαμβάνει 5 ευρωπαϊκά έγγραφα διαθέσιμα σε 26 γλώσσες (βιογραφικό σημείωμα, διαβατήριο γλωσσών, κινητικότητα Europass, συμπλήρωμα πιστοποιητικού, παράρτημα διπλώματος).  Σκοπός του είναι να βοηθήσει στην παρουσίαση των δεξιοτήτων και προσόντων των ατόμων κατά τρόπο σαφή και αποτελεσματικό σε περίπτωση που αναζητούν εργασία ή κατάρτιση στην Ευρώπη
• Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων Επαγγελματικής Εκπάιδευσης και Κατάρτισης (ECVET): το ECVET είναι ένα σύστημα για την αναγνώριση, συγκέντρωση και μεταφορά πιστωτικών μονάδων στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.  Με το σύστημα αυτό μπορούν να αξιολογηθούν και να πιστοποιηθούν οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απέκτησε ένα άτομο κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του εκπαίδευσης και κατάρτισης τόσο εντός των συνόρων της χώρας του όσο και σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Υπεύθυνο για το ECVET είναι το ΙΚΥ ως μια εκ των δύο εθνικών μονάδων συντονισμού του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+
• Euroguidance: το δίκτυο Euroguidance παρέχει υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην Ευρώπη.  Το Κέντρο Euroguidance στην Ελλάδα είναι ο ΕΟΠΠΕΠ.  Μέσα από το δίκτυο προωθούνται, μεταξύ άλλων, η ευρωπαϊκή διάσταση στη συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό, η ενίσχυση της διαπολιτισμικότητας καθώς και η προώθηση της κινητικότητας στο χώρο της Ευρώπης για λόγους εκπαίδευσης και κατάρτισης.
• Ευρωπαϊκή Πύλη Ευκαιριών PLOTEUS: στόχος του PLOTEUS είναι να βοηθήσει φοιτητές, εργαζόμενους, άτομα που ψάχνουν εργασία, γονείς, συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού και εκπαιδευτικούς να βρουν πληροφορίες σχετικά με τις ευκαιρίες εκπαίδευσης στην Ευρώπη και συγκεκριμένα για: ευκαιρίες μάθησης - εκπαιδευτικά συστήματα - ανταλλαγές και επιχορηγήσεις - σημεία επαφής (επικοινωνία) - εγκατάσταση σε άλλη χώρα.