Παγκόσμια και διαπολιτισμική διάσταση στην ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων

Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)

Με τον νόμο 4763/2020 τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)  υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο δια της ΓΓΕΕΚΔΒΜ&Ν, διαμορφώνει το εκπαιδευτικό πλαίσιό τους και έχει την εποπτεία της λειτουργίας τους. Δικαίωμα εγγραφής έχουν όσοι συμπληρώνουν ή έχουν υπερβεί το δέκατο όγδοο (18) έτος της ηλικίας τους και δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση και έχουν απολυτήριο Δημοτικού.

Η φοίτηση στα ΣΔΕ παρέχεται δωρεάν. 

Σκοπός των ΣΔΕ είναι:

•    η ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ατόμων ηλικίας δεκαοκτώ ετών και άνω

•    η επανασύνδεση των εκπαιδευόμενων με τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης

•    η απόκτηση σύγχρονων γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων που θα τους βοηθήσουν στην κοινωνικο-οικονομική τους ένταξη και ανέλιξη

•    η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των εκπαιδευόμενων και 

•    η συμβολή στην ένταξή τους ή στη βελτίωση της θέσης τους στον χώρο της εργασίας

 Το πρόγραμμα σπουδών των ΣΔΕ είναι ανοικτό και ευέλικτο και στοχεύει στην παροχή γνώσεων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στάσεων. Ο βασικός πυρήνας του προγράμματος σπουδών συγκροτείται από τα γνωστικά αντικείμενα-γραμματισμούς, που εναρμονίζονται με τις οκτώ βασικές ικανότητες του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς. 

Στα ΣΔΕ δύνανται να λειτουργούν τμήματα προετοιμασίας για τη συμμετοχή στις εξετάσεις απόκτησης απολυτήριου δημοτικού σχολείου καθώς και προπαρασκευαστικά τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας για μετανάστες και πρόσφυγες προκειμένου να εγγραφούν στα ΣΔΕ. 

Το πρόγραμμα σπουδών είναι ταχύρρυθμο και διαρκεί 18 μήνες και διακρίνεται σε δύο εννεάμηνες περιόδους (δύο σχολικά έτη).  Οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι καινοτόμες και στηρίζονται στο διαφορετικό τρόπο που προσλαμβάνουν τη γνώση οι ενήλικες, καθώς και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους επιτρέποτας τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης, την ομαδοσυνεργατική μάθηση και τις διαθεματικές προσεγγίσεις. Στο σχολείο αυτό οι εκπαιδευόμενοι δεν αποκτούν μόνο γνώσεις αλλά και κοινωνικές δεξιότητες, όπως αυτές της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της επίλυσης προβλημάτων, Επίσης υποστηρίζονται στη μαθησιακή τους πορεία από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες του ΣΔΕ, έναν καινοτόμο θεσμό που περιλαμβάνει έναν σύμβουλο ψυχολόγο και έναν σύμβουλο σταδιοδρομίας για κάθε σχολείο.

Τα μαθήματα που διδάσκονται είναι:

•    Ελληνική Γλώσσα

•    Μαθηματικά

•    Πληροφορική

•    Αγγλική Γλώσσα

•    Κοινωνική Εκπαίδευση

•    Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

•    Φυσικές Επιστήμες

•    Αισθητική Αγωγή

•    Προσανατολισμό – Συμβουλευτική σε θέματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ)

Σύμφωνα με τον νόμο 4763/2020 τα δημόσια Κέντρα Διά Βίου Μάθησης αποτελούν φορείς παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο της μη τυπικής μάθησης που παρέχουν σε ενήλικες:

•    συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση

•    επανειδίκευση 

•    αναβάθμιση δεξιοτήτων 

•    γενική εκπαίδευση ενηλίκων και 

•    συμβουλευτική και επαγγελματικό προσανατολισμό.

Σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση προγραμμάτων στα ΚΔΒΜ δημιουργείται ένα συνεκτικό  πλαίσιο. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα εξής:

-τα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων έχουν θεωρητικό ή εργαστηριακό μέρος ή και τα δύο, ή και πρακτική άσκηση. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος καθορίζεται στις εκάστοτε προσκλήσεις/προκηρύξεις των δικαιούχων των έργων.

-οι υπηρεσίες  συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού συνδέονται στενά με τις υπηρεσίες κατάρτισης και στοχεύουν στη διαμόρφωση ατομικού σχεδίου αναβάθμισης των δεξιοτήτων, την προετοιμασία για την πρακτική άσκηση (αν προβλέπεται) και την πρόσβαση και παραμονή στην  αγορά εργασίας.

-τα προγράμματα που παρέχονται με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως κατάρτισης, συνοδεύονται από εκπαιδευτικό υλικό σε ηλεκτρονική μορφή.  

Η επιτυχή παρακολούθηση ενός πιστοποιημένου προγράμματος των ΚΔΒΜ οδηγεί σε χορήγηση βεβαίωσης παρακολούθησης και πιστοποίησης.

Με δεδομένη την πρόσφατη ψήφιση του νόμου 4763/2020, δεν έχουν ακόμη μέχρι στιγμής ιδρυθεί δημόσια ΚΔΒΜ.   

Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης

Με τον νόμο 4763/2020, τα δημόσια ΙΕΚ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, ως σύνολο αρμοδιοτήτων, θέσεων, προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής, συνιστούν αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων που υπάγονται στην ΓΓΕΕΚΔΒΜ&Ν, από την οποία και εποπτεύονται. 

Σκοπός των ΙΕΚ είναι:

•    η παροχή αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σε αποφοίτους της μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και σε κατόχους ισότιμων τίτλων

•    η εξασφάλιση στους καταρτιζόμενους αντίστοιχων προσόντων, με τη διδασκαλία επιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και πρακτικών γνώσεων και την καλλιέργεια ανάλογων δεξιοτήτων, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους ένταξη και να διασφαλίζεται η προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας.

Η φοίτηση στα ΙΕΚ διαρκεί κατ’ ελάχιστον τέσσερα (4) και δεν δύναται να υπερβαίνει τα πέντε (5) συνολικά εξάμηνα, συμπεριλαμβανομένης σε αυτά της περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας. Η κατάρτιση των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ), καθώς και των κατόχων ισότιμων τίτλων επαγγελματικής εκπαίδευσης, διαρκεί σε ΙΕΚ από δύο (2) μέχρι τρία (3) εξάμηνα, συμπεριλαμβανομένης σε αυτά της περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας, εφόσον πρόκειται για τίτλο σε ειδικότητα του επαγγελματικού τομέα από τον οποίο αποφοίτησαν από το ΕΠΑΛ ή ισότιμη δομή δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης. 

Η φοίτηση στα δημόσια ΙΕΚ παρέχεται δωρεάν και για την απρόσκοπτη παρακολούθηση και ολοκλήρωση της κατάρτισης στα δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, είναι δυνατή η χορήγηση υποτροφιών σε καταρτιζόμενους με βάση κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.

Στα ΙΕΚ παρέχονται ειδικότητες, οι οποίες καθορίζονται με βάση την τοπική αγορά εργασίας και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας. 

Με τον νόμο 4763/2020 δύνανται να ιδρύονται Πειραματικά και Θεματικά ΙΕΚ. Με τον ίδιο νόμο δίνεται η δυνατότητα τα δημόσια ΙΕΚ να παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση δια ζώσης ή εξ αποστάσεως, εκπαίδευση-κατάρτιση σύγχρονη ή ασύγχρονη ή μικτή με βάση του Οδηγούς Κατάρτισης των ειδικοτήτων κατάρτισης. 

Τα δημόσια ΙΕΚ μπορούν να οργανώνουν και να λειτουργούν ξενόγλωσσα τμήματα που απευθύνονται σε αλλοδαπούς πολίτες, που έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18) έτος της ηλικίας τους και είναι κάτοχοι τίτλων ισότιμων προς εκείνων των αποφοίτων μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι καταρτιζόμενοι που ολοκληρώνουν επιτυχώς τη φοίτησή τους στα ΙΕΚ λαμβάνουν Δίπλωμα Επαγγελματικής Ειδικότητας, Εκπαίδευσης και Κατάρτισης,  Επιπέδου 5, ύστερα από πιστοποίηση. 

Προγράμματα Δια Βίου Μάθησης Δήμων

Πρόκειται για πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, το οποίο εφαρμόζεται κατά διαστήματα τα τελευταία χρόνια, εστιάζοντας στην εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση ανθρώπων κάθε ηλικίας, στοχεύοντας στη δημιουργία θετικής στάσης προς τη μάθηση, την ενίσχυση των ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην εκπαίδευση, στη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, την ενίσχυση των δυνατοτήτων πρόσβασης στην αγορά εργασίας και τέλος, στη σύνδεση ή επανασύνδεση με την εκπαιδευτική διαδικασία ενηλίκων, οι οποίοι για οποιονδήποτε λόγο δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Στο πλαίσιο των αρχών της ισότητας των ευκαιριών και της μη διάκρισης εξαιτίας της φυλής ή της εθνικής καταγωγής, της θρησκείας ή των πεποιθήσεων, της ύπαρξης αναπηρίας, του φύλου και της ηλικίας, τα παρεχόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα μέσα από τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης απευθύνονται σε όλους τους ενήλικες, άνεργους και εργαζόμενους, ανεξάρτητα από φύλο, μορφωτικό επίπεδο, χώρα καταγωγής, θρησκεία, τόπο διαμονής, νέους, φοιτητές, κλπ.  Μόνη προϋπόθεση αποτελεί το ενδιαφέρον τους για γνώση και ενεργό συμμετοχή.

Η ανάπτυξη ανεξάρτητων τμημάτων μάθησης για ευάλωτες κοινωνικά ομάδες (τσιγγάνοι, φυλακισμένοι, μουσουλμανική μειονότητα, μετανάστες-παλλινοστούντες, ΑμεΑ) στοχεύει στην ισότιμη ένταξή τους στη σύγχρονη κοινωνία.

Σε όσους δήμους επιθυμούν, συστήνονται και λειτουργούν Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ), στα οποία υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων με εκπαιδευτικές δράσεις εθνικής και/ή τοπικής εμβέλειας.

Τα προγράμματα εθνικής εμβέλειας, που επιλέγονται από τους δήμους εκφράζουν τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές σε θέματα δια βίου μάθησης ενηλίκων στα εξής θεματικά πεδία:

1.    Οικονομία - Επιχειρηματικότητα

2.    Ποιότητα ζωής - Περιβάλλον

3.    Νέες Τεχνολογίες

4.    Γλώσσα και Επικοινωνία

5.    Κοινωνικές Δεξιότητες και Δράσεις

6.    Πολιτισμός και Τέχνη

7.    Προγράμματα Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων

Τα προγράμματα τοπικής εμβέλειας προτείνονται από τους δήμους με γνώμονα τις τοπικές ανάγκες και την προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και προσωπικής ανάπτυξης των δημοτών.

Συμπράξεις και δίκτυα

Συγκεκριμένες πρωτοβουλίες έχουν αναπτυχθεί, οι οποίες ευνοούν, μεταξύ άλλων, την ευρωπαϊκή, διεθνή και διαπολιτισμική διάσταση και διευκολύνουν την ατομική κινητικότητα.  Ορισμένες από αυτές τις πρωτοβουλίες περιγράφονται ακολούθως:

• Europass: σε κάθε χώρα (στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο), υπάρχει ένα εθνικό κέντρο Europass που συντονίζει όλες τις σχετικές με το Europass δραστηριότητες.  Το εθνικό κέντρο Europass αποτελεί το πρώτο σημείο επαφής για κάθε πρόσωπο ή οργανισμό που ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει το Europass ή να μάθει περισσότερα για αυτό.  Το εθνικό κέντρο Europass λειτουργεί στον Ελλαδικό χώρο από το 2005 και εκπροσωπείται από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).  Αποτελεί τον ενιαίο εθνικό φορέα που στοχεύει στην βελτίωση της διαφάνειας των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων, με σκοπό την προώθηση της κινητικότητας στην Ευρώπη τόσο για εκπαιδευτικούς σκοπούς όσο και για επαγγελματικούς.  Το Europass περιλαμβάνει 5 ευρωπαϊκά έγγραφα διαθέσιμα σε 26 γλώσσες (βιογραφικό σημείωμα, διαβατήριο γλωσσών, κινητικότητα Europass, συμπλήρωμα πιστοποιητικού, παράρτημα διπλώματος).  Σκοπός του είναι να βοηθήσει στην παρουσίαση των δεξιοτήτων και προσόντων των ατόμων κατά τρόπο σαφή και αποτελεσματικό σε περίπτωση που αναζητούν εργασία ή κατάρτιση στην Ευρώπη
• Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων Επαγγελματικής Εκπάιδευσης και Κατάρτισης (ECVET): το ECVET είναι ένα σύστημα για την αναγνώριση, συγκέντρωση και μεταφορά πιστωτικών μονάδων στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.  Με το σύστημα αυτό μπορούν να αξιολογηθούν και να πιστοποιηθούν οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απέκτησε ένα άτομο κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του εκπαίδευσης και κατάρτισης τόσο εντός των συνόρων της χώρας του όσο και σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Υπεύθυνο για το ECVET είναι το ΙΚΥ ως μια εκ των δύο εθνικών μονάδων συντονισμού του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+
• Euroguidance: το δίκτυο Euroguidance παρέχει υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην Ευρώπη.  Το Κέντρο Euroguidance στην Ελλάδα είναι ο ΕΟΠΠΕΠ.  Μέσα από το δίκτυο προωθούνται, μεταξύ άλλων, η ευρωπαϊκή διάσταση στη συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό, η ενίσχυση της διαπολιτισμικότητας καθώς και η προώθηση της κινητικότητας στο χώρο της Ευρώπης για λόγους εκπαίδευσης και κατάρτισης.
• Ευρωπαϊκή Πύλη Ευκαιριών PLOTEUS: στόχος του PLOTEUS είναι να βοηθήσει φοιτητές, εργαζόμενους, άτομα που ψάχνουν εργασία, γονείς, συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού και εκπαιδευτικούς να βρουν πληροφορίες σχετικά με τις ευκαιρίες εκπαίδευσης στην Ευρώπη και συγκεκριμένα για: ευκαιρίες μάθησης - εκπαιδευτικά συστήματα - ανταλλαγές και επιχορηγήσεις - σημεία επαφής (επικοινωνία) - εγκατάσταση σε άλλη χώρα.