Χρηματοδότηση

Η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα, παρέχεται από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ). Τα ΑΕΙ είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου πλήρως αυτοδιοικούμενα και τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.

Υπάρχουν συνολικά 24 Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΑΕΙ) μετά από συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, όπως αυτές του Ν.4610/2019, και της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ).

Επιπλέον στην ανώτατη εκπαίδευση εντάσσονται και οι Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες-ΑΕΑ (Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Βελλάς Ιωαννίνων και Ηρακλείου Κρήτης) οι οποίες καταρτίζουν στελέχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, παρέχοντας εκπαίδευση ενώ χορηγούν πτυχία ισότιμα με εκείνα των ΑΕΙ (ν. 3432/2006).

Επιπλέον, σύμφωνα με τον Νόμο 5094/2024, από την ακαδημαϊκή χρονιά 2025-2026 θα παρέχεται η ανώτατη εκπαίδευση όχι μόνο από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) δημοσίου χαρακτήρα, αλλά και από τα νεοσύστατα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια. Τα μη κρατικά πανεπιστήμια διέπονται από αυστηρούς κανονισμούς και τελούν υπό την εποπτεία της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), η οποία αξιολογεί τη λειτουργία τους και διασφαλίζει την ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών.

Η επιχορήγηση των ΑΕΙ εντός των ορίων του προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού συμπεριλαμβάνει ειδικότερα, τις λειτουργικές δαπάνες και τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ άλλοι πόροι των ΑΕΙ είναι:

• Έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα του ιδρύματος ή ίδιους πόρους

• Έσοδα από επιχορηγήσεις για επενδύσειςΔωρεές, κληρονομιές και κληροδοτήματα.

• Πόροι από κάθε άλλη πηγή, όπως ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα (π.χ. Horizon Europe, Erasmus+).

Στο πλαίσιο του προγράμματος εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση, των συμφωνιών προγραμματικού σχεδιασμού πολιτείας και ιδρυμάτων και των κανόνων κατανομής της δημόσιας χρηματοδότησης, τα ΑΕΙ επιχορηγούνται από το κράτος για την εκπλήρωση της αποστολής τους και ειδικότερα για:

• Την ανάπτυξη και υποστήριξη των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων και στόχων

• Την ανάπτυξη της υποδομής και του εξοπλισμού.

• Τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών.

• Τον συντονισμό των ακαδημαϊκών, εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΑΕΙ με τις αντίστοιχες εξελίξεις σε ιδρύματα του εξωτερικού και ιδιαίτερα με τις εξελίξεις και τις προοπτικές στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.

Την περαιτέρω προαγωγή της γνώσης και υψηλού επιπέδου εξειδίκευση με τη χρηματοδότηση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ).

Τα μη κρατικά πανεπιστήμια δεν χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό,αλλά από ίδιους πόρους, δωρεές, χορηγίες, δίδακτρα και άλλα έσοδα από δραστηριότητες. Ωστόσο, όπως και τα κρατικά ΑΕΙ, θα υπόκεινται σε αυστηρή εποπτεία για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων σπουδών και της οικονομικής τους διαχείρισης.

Τα κύρια έσοδα των μη κρατικών πανεπιστημίων περιλαμβάνουν:

• Δίδακτρα: Τα μη κρατικά πανεπιστήμια έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν δίδακτρα, τα οποία θα καθορίζονται με διαφάνεια και θα ελέγχονται από την ΕΘΑΑΕ για να διασφαλίζεται η προσβασιμότητα και η ποιότητα των σπουδών.

• Δωρεές και χορηγίες: Προσφέρεται η δυνατότητα άντλησης πόρων από ιδιώτες, εταιρείες και οργανισμούς μέσω δωρεών και χορηγιών.

• Επιχειρηματικές δραστηριότητες: Τα μη κρατικά πανεπιστήμια μπορούν να αναπτύσσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της αυτοχρηματοδότησής τους, υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα υπόκεινται, όπως και τα δημόσια ΑΕΙ, σε τακτική αξιολόγηση από την Εθνική Ανώτατη Αρχή Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), η οποία θα ελέγχει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και έρευνας, την ακαδημαϊκή ελευθερία, την οικονομική διαφάνεια, και τη συμμόρφωση με τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης. Οι τίτλοι σπουδών που θα απονέμονται από τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα είναι ισότιμοι με εκείνους των κρατικών ΑΕΙ.

Πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση-Συμφωνίες προγραμματικού σχεδιασμού

Το Πρόγραμμα Εθνικής Στρατηγικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση εγκρίνεται ανά τετραετία από τον/την Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και περιλαμβάνει, ιδίως, μεσοπρόθεσμους στόχους, κατευθύνσεις, σχέδια επενδύσεων, προγράμματα ή επί μέρους δράσεις της εθνικής πολιτικής για την ανώτατη εκπαίδευση και δύναται να εξειδικεύεται σε ετήσια βάση. Το Πρόγραμμα Εθνικής Στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση υλοποιείται μέσω των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΑΕΙ).

Οι συμφωνίες προγραμματικού σχεδιασμού κάθε Α.Ε.Ι. µε το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού καταρτίζονται στο πλαίσιο του στρατηγικού του σχεδιασμού και της εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση και εξειδικεύονται για κάθε Α.Ε.Ι.:

1. Στις λειτουργικές δαπάνες
2. Τις επενδύσεις
3. Το προσωπικό κάθε κατηγορίας.

Οι παραπάνω συμφωνίες εκτελούνται σε ετήσια βάση.

Στην ανωτέρω διαδικασία σημαντικό επίσης ρόλο διαδραματίζει η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), καθώς στο πλαίσιο της αποστολής της για τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση εγγυάται τη διαφάνεια των κριτηρίων χρηματοδότησης των ΑΕΙ και εισηγείται στον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού:

1. το πρόγραµµα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση,
2. τις προγραµµατικές συμφωνίες του Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού µε το κάθε Α.Ε.Ι. και την κατανομή του ετήσιου συνολικού προϋπολογισμού επιχορηγήσεων στα Α.Ε.Ι.

Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (νόμοι 4009/2011, 4485/2017, 4559/2018, 4653/2020, 4864/2021, 4790/2021, 4887/2022, 5094/2024) η δημόσια χρηματοδότηση των ΑΕΙ κατανέμεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και δεικτών:

1. Το ογδόντα τοις εκατό (80%) της τακτικής επιχορήγησης στα Α.Ε.Ι. κατανέμεται σύμφωνα με:
   • Tον συνολικό αριθμό των εγγεγραμμένων φοιτητών ανά πρόγραμμα σπουδών.
   • Tο εκτιμώμενο ετήσιο κόστος σπουδών ανά φοιτητή για κάθε πρόγραμμα σπουδών.
   • Tη διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών.
   • Tο μέγεθος και τη γεωγραφική διασπορά του ιδρύματος.
2. Το είκοσι τοις εκατό (20%) της τακτικής επιχορήγησης στα Α.Ε.Ι. κατανέμεται με βάση ενδεικτικούς δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων, στους οποίους μπορεί να αξιολογείται κάθε Α.Ε.Ι. Οι δείκτες αυτοί είναι οι εξής:

• H ποιότητα και αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η οποία αξιολογείται με βάση ιδίως την αριθμητική σχέση των αποφοίτων προς τους εισερχόμενους φοιτητές, την αξιολόγηση των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών από τους φοιτητές και την πορεία επαγγελματικής απορρόφησης των αποφοίτων
• H ερευνητική δραστηριότητα, η οποία αξιολογείται με βάση ιδίως τον αριθμό των μελών του επιστημονικού προσωπικού που επιτυγχάνουν χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, τον αριθμό των Κέντρων Αριστείας στην έρευνα, τον αριθμό των μελών Δ.Ε.Π. που κατέχουν θέσεις στα κεντρικά όργανα διοίκησης διεθνών ακαδημαϊκών ή ερευνητικών οργανισμών ή διεθνών επιστημονικών εταιρειών, τον αριθμό δημοσιεύσεων ανά καθηγητή, τον αριθμό ετεροαναφορών ανά καθηγητή, τον αριθμό ανά καθηγητή απλών συμμετοχών σε διεθνή ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών και τον αριθμό ανά καθηγητή συμμετοχών με συντονιστικό ρόλο σε ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών
• H διεθνοποίηση, η οποία αξιολογείται με βάση ιδίως τον αριθμό των αλλοδαπών φοιτητών σε αναλογία με τον συνολικό αριθμό εγγεγραμμένων φοιτητών, των φοιτητών που φοιτούν στο ίδρυμα μέσω των ευρωπαϊκών και διεθνών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, των φοιτητών που φοιτούν στο εξωτερικό μέσω ευρωπαϊκών και διεθνών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, καθώς και τον αριθμό συμφωνιών συνεργασίας με άλλα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας ή του εξωτερικού.

Η χρηματοδότηση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών προέρχεται από:

• Τον προϋπολογισμό των ΑΕΙ.
• Τον τακτικό προϋπολογισμό ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
• Δωρεές, παροχές, κληροδοτήματα και κάθε είδους χορηγίες φορέων του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα.
• Πόρους από ερευνητικά προγράμματα.
• Πόρους από προγράμματα της ΕΕ ή άλλων διεθνών οργανισμών.
• Έσοδα των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) των ΑΕΙ.

Για τη χρηματοδότηση των ΠΜΣ των ΑΕΙ από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων προσμετρείται θετικά το γεγονός της λειτουργίας ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ για τη διεξαγωγή ερευνών, τα ιδρύματα είναι δικαιούχοι των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το Ελληνικό κράτος και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τους κανονισμούς και τις οδηγίες που αυτά ορίζουν.

Πέραν αυτού, για τη διαχείριση και αξιοποίηση των κονδυλίων επιστημονικής έρευνας, εκπαίδευσης, κατάρτισης, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας, συνιστάται και λειτουργεί σε κάθε ΑΕΙ Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ). Τα κονδύλια αυτά δύναται να προέρχονται από οποιαδήποτε πηγή όπως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) καθώς κι από ιδίους πόρους, όπως η εκμετάλλευση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ή οι εκδόσεις (Νόμος 4485/2017).

Οικονομική αυτοτέλεια και έλεγχος

Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης παρακολουθεί σε ετήσια βάση και αξιολογεί την πορεία εκτέλεσης των συμφωνιών προγραμματικού σχεδιασμού κάθε Α.Ε.Ι. µε το Υπουργείο Παιδείας,Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και εισηγείται την τροποποίησή τους στον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.

Ο ετήσιος απολογισμός της εκτέλεσης των συμφωνιών προγραμματικού σχεδιασμού καταρτίζεται από το Α.Ε.Ι. και υποβάλλεται στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης και στον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Η διαδικασία της έγκρισης του απολογισμού από τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού ολοκληρώνεται εντός τριών (3) μηνών από την υποβολή του.

Αν ένα Α.Ε.Ι. δεν επιτύχει τους δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων στους οποίους έχει επιλέξει να αξιολογηθεί τότε η επιχορήγηση που δεν θα λάβει ως συνέπεια της αξιολόγησής του θα κατανεμηθεί στην επιχορήγηση των λοιπών Α.Ε.Ι.

Για την αξιοποίηση και διαχείριση του συνόλου ή μέρους των ιδίων πόρων του ιδρύματος εξαιρουμένης της κρατικής χρηματοδότησης, μπορεί να συνίσταται σε κάθε ΑΕΙ νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει προληπτικά τη νομιμότητα των δαπανών των ΑΕΙ και σε καμία περίπτωση τη σκοπιμότητά τους.

Οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας των ΑΕΙ ελέγχονται υποχρεωτικά κάθε χρόνο από ορκωτούς ελεγκτές οι οποίοι συντάσσουν έκθεση για τη διαχείριση και τον απολογισμό των ΕΛΚΕ και την υποβάλλουν στον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, τον Υπουργό Οικονομικών, στη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών, το Ελεγκτικό Συνέδριο, τη Σύγκλητο του Α.Ε.Ι. και την Επιτροπή Ερευνών του οικείου Ε.Λ.Κ.Ε.. Είναι δυνατή η διενέργεια έκτακτων ελέγχων από τη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών.

Τα μη κρατικά πανεπιστήμια, αν και δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος, θα υπόκεινται επίσης σε οικονομικό έλεγχο για να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η νομιμότητα των οικονομικών τους δραστηριοτήτων. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να περιλαμβάνει την αξιολόγηση των οικονομικών καταστάσεων, των δαπανών και των εσόδων τους, καθώς και την τήρηση των σχετικών νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων.

Δίδακτρα στην ανώτατη εκπαίδευση

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδας, η Ανώτατη Εκπαίδευση είναι δημόσια, παρέχεται αποκλειστικά από το κράτος και είναι δωρεάν. Ως εκ τούτου, η είσοδος και η εγγραφή σε όλα τα Ιδρύματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης όπως επίσης και η παρακολούθηση των αντίστοιχων σπουδών είναι δωρεάν για τους φοιτητές.

Ωστόσο, μπορεί να καθορίζονται δίδακτρα για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές συγκεκριμένου Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών. Δίδακτρα καταβάλουν οι φοιτητές του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ και οι φοιτητές του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος συμμετέχουν οικονομικά στην κάλυψη των δαπανών λειτουργίας των Μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών. Το ύψος της συμμετοχής αυτής καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού μετά από γνώμη της Συγκλήτου.

Τα μη κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία θα λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν δίδακτρα. Αυτά τα δίδακτρα καθορίζονται από τα ίδια τα ιδρύματα και ποικίλλουν ανάλογα με το πρόγραμμα σπουδών και το επίπεδο εκπαίδευσης. Ωστόσο, τα μη κρατικά ΑΕΙ θα υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους και ρυθμίσεις για να διασφαλιστεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και η διαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών τους.

Οικονομική ενίσχυση των οικογενειών των φοιτητών

Τα οικογενειακά επιδόματα, που έχουν καθιερωθεί νομοθετικά, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• στο επίδομα για το παιδί που σπουδάζει, το οποίο παρέχεται από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, που αμείβεται με μισθό ή ημερομίσθιο, για κάθε εξαρτώμενο τέκνο και εφόσον φοιτά στην ανώτερη (στο «Μεταλυκειακό έτος - Τάξη Μαθητείας των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ) καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ)) ή την ανώτατη εκπαίδευση.Το επίδομα καταβάλλεται κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους και σε καμία περίπτωση μετά τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Το εν λόγω επίδομα για τους κρατικούς υπαλλήλους ανέρχεται στο ποσό των 50 ευρώ για 1 τέκνο, σε 70 συνολικά για 2 τέκνα, σε 120 για 3 τέκνα, σε 170 συνολικά για 4 τέκνα και προσαυξάνεται κατά 70 ευρώ ανά επιπλέον τέκνο.
• στο επίδομα παιδιού (Νόμος 4512/18 όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 4659/2020)) το οποίο λαμβάνει υπόψη τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων και εξαρτάται από το ύψος του οικογενειακού εισοδήματος. Το επίδομα χορηγείται για κάθε εξαρτώμενο τέκνο έως 24 ετών για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη (στο «Μεταλυκειακό έτος - Τάξη Μαθητείας των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ) καθώς και σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Α.Ε.Κ.) ή την ανώτατη εκπαίδευση. Το επίδομα καταβάλλεται κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους και σε καμία περίπτωση μετά τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους.Προϋπόθεση για τη χορήγησή του είναι οι πολίτες να διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε έτη. Οι πολίτες τρίτων χωρών θα πρέπει να διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα τα τελευταία 12 χρόνια^..Το επίδομα αυτό καταβάλλεται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.). Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Γ.Π. οικ.Δ22/11/2705/58/17.1.2018 όπως τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ Γ.Π. οικ. Δ11/ 8481/282/2019 ρυθμίζονται όλες οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία χορήγησης του επιδόματος παιδιού.

Σύμφωνα με το Νόμο 2238/1994 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον Νόμο 5094/2024, προβλέπεται εισοδηματική ενίσχυση οικογενειών με τέκνα που σπουδάζουν μακριά του τόπου μόνιμης κατοικίας τους. Πρόκειται για ετήσιο στεγαστικό επίδομα έως 2.500 € που καταβάλλεται στις οικογένειες Ελλήνων υπηκόων ή υπηκόων άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφόσον οι προπτυχιακοί φοιτητές διαμένουν και φοιτούν σε άλλη πόλη αυτής της κύριας κατοικίας τους. Το επίδομα χορηγείται για τόσα έτη όσα είναι και τα υποχρεωτικά έτη σπουδών της Σχολής ή του Τμήματος σύμφωνα με τον κανονισμό της λειτουργίας τους. Δεν δικαιούνται το επίδομα όσοι φοιτούν για την απόκτηση δεύτερου πτυχίου ή για την απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών.

Για τη χορήγηση του επιδόματος λαμβάνονται υπόψη εισοδηματικά κριτήρια και περιουσιακά στοιχεία. Οι αιτήσεις υποβάλλονται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, όπου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αντλήσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.

Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία (Νόμος 5078/2023) προβλέπονται φοροελαφρύνσεις για τις οικογένειες που έχουν τέκνα έως 25 ετών και φοιτούν στην ανώτατη εκπαίδευση.

Οικονομική ενίσχυση των φοιτητών

Σε όλους τους φοιτητές της Ανώτατης Εκπαίδευσης παρέχονται δωρεάν τα πανεπιστημιακά βιβλία και συγγράμματα. Παράλληλα και με βάση την ατομική και οικογενειακή οικονομική κατάσταση και την εντοπιότητά τους, καθώς και την έδρα του ιδρύματος και τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτό, καλύπτονται τα έξοδα σίτισης και στέγασης.

Όλοι οι φοιτητές, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί καθώς και οι υποψήφιοι διδάκτορες, που δεν έχουν άλλη ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη στο Εθνικό Σύστημα Υγείας δικαιούνται επίσης δωρεάν υγειονομικής περίθαλψης μέχρι το πέρας των σπουδών τους.

Επιπρόσθετα, στους φοιτητές, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς, χορηγούνται ειδικές φοιτητικές ταυτότητες για μειωμένες τιμές στα δημόσια μέσα μεταφοράς, καθώς και σε μουσεία, θέατρα, αίθουσες τέχνης και ειδικές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Τα Ιδρύματα χορηγούν στους φοιτητές βραβεία και υποτροφίες με κριτήριο την επίδοσή τους στις σπουδές και την ατομική ή οικογενειακή τους κατάσταση. Οι ειδικότεροι όροι καθορίζονται από τον Κανονισμό του ιδρύματος. Προβλέπεται, επίσης, η χορήγηση ανταποδοτικών υποτροφιών σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, με υποχρέωση, εκ μέρους των φοιτητών ή σπουδαστών, να προσφέρουν εργασία με μερική απασχόληση, μέχρι σαράντα ώρες μηνιαίως σε υπηρεσίες του ιδρύματος. Οι Ε.Λ.Κ.Ε. των Α.Ε.Ι. μπορούν, επίσης, να χορηγούν ανταποδοτικές υποτροφίες σε υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, ως αντάλλαγμα για την απασχόλησή τους στην υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων πράξεων στο οικείο Α.Ε.Ι., από πόρους που προέρχονται από τα προγράμματα αυτά και σύμφωνα με τους όρους που τίθενται στο θεσμικό πλαίσιο υλοποίησής τους.

Επιπλέον, οι φοιτητές πρώτου κύκλου σπουδών έχουν δικαίωμα να λάβουν άτοκο εκπαιδευτικό δάνειο από πιστωτικά ιδρύματα της χώρας, με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Για το σκοπό αυτό το ελληνικό δημόσιο μπορεί να συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με τα πιστωτικά ιδρύματα. Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του δανείου στους φοιτητές, οι οποίες συναρτώνται με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του φοιτητή, καθώς και με την κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ίδιου και της οικογένειάς του, η διαδικασία και ο τρόπος αποπληρωμής του δανείου, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα καθορίζονται με Κοινή Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. (Νόμοι 4009/2011, 4559/2018).

Ομοίως, βάσει του Νόμου 2413/1996, σε Έλληνες φοιτητές που είναι εγγεγραμμένοι σε μεταπτυχιακά τμήματα ελληνικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων για απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με ειδίκευση ή διδακτορικού διπλώματος δύναται να χορηγούνται δάνεια από πιστωτικούς οργανισμούς και ιδρύματα με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου καθώς επίσης και με επιδότηση του επιτοκίου από το Δημόσιο.

Επίσης από συγχρηματοδοτούμενους πόρους καλύπτονται δράσεις Πρακτικών Ασκήσεων από τις οποίες αποζημιώνονται φοιτητές των Α.Ε.Ι. που συμμετέχουν, προκειμένου να επιτευχθεί η ουσιαστική αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ Ανώτατης Εκπαίδευσης και εργασιακού χώρου. Η υλοποίηση της Πρακτικής Άσκησης στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με το εργασιακό περιβάλλον και τις απαιτήσεις του επαγγελματικού χώρου, ώστε να καθίσταται ομαλότερη η μετάβασή τους από τον ακαδημαϊκό χώρο στο χώρο παραγωγής των επιχειρήσεων και των οργανισμών.

Σε όσους επιθυμούν να ακολουθήσουν μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό,
προκηρύσσονται προγράμματα υποτροφιών από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Παράλληλα, ένας ορισμένος αριθμός υποτροφιών, παροχών και οικονομικών ενισχύσεων προσφέρονται σε σπουδαστές και ιδρύματα όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, μέσω διαφόρων κληροδοτημάτων και δωρεών από ιδιώτες και Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Τα σημαντικότερα κριτήρια για την απονομή αυτού του είδους των οικονομικών ενισχύσεων είναι ο τόπος καταγωγής, η οικονομική κατάσταση και οι ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Τέλος, το στεγαστικό επίδομα της προηγούμενης παραγράφου σύμφωνα με τον Νόμο 5094/2024, χορηγείται στο πρόσωπο που θεωρείται ότι βαρύνουν οι φοιτητές. Κατ' εξαίρεση δικαιούχοι είναι οι ίδιοι οι φοιτητές εάν συντρέχουν μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

1. Είναι ορφανοί από τους δύο γονείς,
2. Οι γονείς τους είναι κάτοικοι εξωτερικού,
3. Είναι πάνω από 25 ετών,
4. Είναι υπόχρεοι σε υποβολή φορολογικής δήλωσης και δε θεωρούνται προστατευόμενα μέλη,
5. Προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ιδιωτική εκπαίδευση