Αυτό το κεφάλαιο παρέχει μια θεματική και χρονολογική επισκόπηση των εθνικών μεταρρυθμίσεων και των εξελίξεων πολιτικών εκπαίδευσης από το 2022.
Η εισαγωγή του κεφαλαίου περιγράφει τη συνολική εκπαιδευτική στρατηγική και τους βασικούς στόχους σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Εξετάζει, επίσης, πώς οργανώνεται η διαδικασία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Η ενότητα για τις τρέχουσες μεταρρυθμίσεις και τις εξελίξεις πολιτικών ομαδοποιεί τις μεταρρυθμίσεις στους ακόλουθους γενικούς θεματικούς τομείς που αντιστοιχούν σε μεγάλο βαθμό στα επίπεδα εκπαίδευσης:
- Προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα
- Γενική σχολική εκπαίδευση
- Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση
- Ανώτατη εκπαίδευση
Μέσα σε κάθε θεματική περιοχή, οι μεταρρυθμίσεις οργανώνονται χρονολογικά. Οι πιο πρόσφατες μεταρρυθμίσεις περιγράφονται πρώτες.
Συνολική εθνική εκπαιδευτική στρατηγική και βασικοί στόχοι
Το ελληνικό κοινοβούλιο καθορίζει τους νόμους, ενώ η κυβέρνηση καθορίζει τους κανονισμούς για την προσχολική, σχολική, μεταδευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η γενική εκπαιδευτική στρατηγική και οι βασικοί στόχοι στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος, αναφέρονται σε νόμους και κανονισμούς.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υπάγεται στην κεντρική ευθύνη και εποπτεία του Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Το ΥΠAIΘΑ υλοποιεί μια σειρά πολιτικών και πρωτοβουλιών με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας της εκπαίδευσης τόσο στο περιεχόμενο όσο και στις διαδικασίες.
Νέα Εκπαιδευτική Πολιτική
Σύμφωνα με τη νέα εκπαιδευτική πολιτική, όπως αποτυπώνεται στο Ετήσιο Σχέδιο Δράσης του ΥΠΑΙΘΑ υλοποιούνται αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, υπουργικών αποφάσεων και ευρύτερων δράσεων.
Εθνικές προτεραιότητες
Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση – Εμπιστοσύνη στο Δημόσιο Σχολείο
Αξιολόγηση σχολικών μονάδων
Kατάθεση ετήσιου προγραμματισμού και απολογισμού όλων των σχολικών μονάδων (100%) με πρόθεση διετούς κύκλου μετά το 2025
Ολοκλήρωση επιλογής στελεχών εκπαίδευσης
Θα ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία επιλογής όλων των στελεχών με βάση τον ν.4823/2021
Αξιολόγηση εκπαιδευτικών
Ολοκλήρωση της αξιoλόγησης για το διδακτικό και παιδαγωγικό έργο του εκπαιδευτικού, στο πλαίσιο της γενικής και ειδικής διδακτικής του γνωστικού αντικειμένου, για το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης και για την υπηρεσιακή συνέπεια και την επάρκεια του εκπαιδευτικού.
Διαμόρφωση Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικής Ανάπτυξης των Εκπαιδευτικών
Ολοκληρωμένο πλαίσιο υψηλής ποιότητας αρχικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και συνεχούς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών
Βελτίωση των επιδόσεων των Ελλήνων μαθητών στους δείκτες PISA
Βελτίωση των επιδόσεων των Ελλήνων μαθητών στους δείκτες PISA με στόχο τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ έως το 2027.
Ενίσχυση δικτύου Πρότυπων Σχολείων με την Ίδρυση 22 Ωνασείων Σχολείων
Το δίκτυο Προτύπων Σχολείων ενισχύεται με την ίδρυση 22 Ωνασείων Σχολείων
Διεθνές απολυτήριο International Baccalaureate
Εισαγωγή της φιλοσοφίας και του εκπαιδευτικού συστήματος των ΙΒ (International Baccalaureate) Schools πιλοτικά στην Ελλάδα
Εκπαίδευση και φροντίδα στην πρώιμη παιδική ηλικία
Ο εθνικός στόχος είναι η ανάπτυξη κοινού εκπαιδευτικού προγράμματος σε όλα τα νηπιαγωγεία της χώρας, η αύξηση της συμμετοχής στην προσχολική αγωγή και υπογραμμίζουμε και η έγκαιρη ανίχνευση αναπτυξιακών προκλήσεων στα παιδιά με στόχο την έγκαιρη παρέμβαση.
Διαμόρφωση Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικής Ανάπτυξης των Εκπαιδευτικών
Ολοκληρωμένο πλαίσιο υψηλής ποιότητας αρχικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και συνεχούς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών
Δράσεις στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+
Συγκρότηση και λειτουργία Επιτροπών Ισότητας Φύλου και Καταπολέμησης των Διακρίσεων σε κάθε Α.Ε.Ι. - παράλληλη οργάνωσή τους σε Συντονιστικό Δίκτυο.
Ειδική Αγωγή
Δημιουργία προγραμμάτων σπουδών για τις σχολικές δομές ειδικής αγωγής, κατάλληλα σταθμισμένα ως προς το είδος των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών.
Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο - Ολοήμερο Νηπιαγωγείο (Νόμος 4957/2022)
Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο από το σχολικό έτος 2022/23 προσφέρει διευρυμένο σχολικό ωράριο μέχρι τις 5.30 μ.μ. (έως και 2 ώρες επιπλέον). Το νέο ολοήμερο πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου επεκτείνει τον χρόνο διδασκαλίας για μελέτη/προετοιμασία στη γλώσσα και τα μαθηματικά, ενώ τον εμπλουτίζει με σημαντικό αριθμό δημιουργικών και ελκυστικών δραστηριοτήτων.
Εμπλουτισμός και εμβάθυνση των δράσεων «Εργαστήρια Δεξιοτήτων» και «Αγγλικά στο Νηπιαγωγείο»
Συνέχιση για τρίτη χρονιά της καθολικής εφαρμογής με εμπλουτισμό των δράσεων σε όλες τις σχολικές μονάδες.
Πολλαπλό Βιβλίο
Τα νέα βιβλία, μαζί με το συμπληρωματικό ψηφιακό υλικό ως αναπόσπαστο μέρος τους, θα είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή τoν Σεπτέμβρη του 2024 και σε έντυπη μορφή, τον Σεπτέμβριο του 2025.
Νέα Προγράμματα Σπουδών
Από το 2024 η έμφαση μετακινείται από το γνωστικό αντικείμενο, τους διδάσκοντες, τις διδάσκουσες και τη διδακτική διαδικασία προς τους μαθητές, τις μαθήτριες και τα επιδιωκόμενα/αναμενόμενα αποτελέσματα μάθησης. Τα νέα Προγράμματα Σπουδών της Γενικής Εκπαίδευσης θα εφαρμοστούν καθολικά στο 2024, ύστερα από σχετική επιμόρφωση και ανάπτυξη του πολλαπλού βιβλίου.
Τα Προγράμματα Σπουδών καθορίζουν το τί, το πώς και το γιατί της μαθησιακής διαδικασίας για κάθε μάθημα, κάθε τάξης της γενικής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών ήδη εφαρμόστηκαν πιλοτικά για δύο χρόνια και θα εισαχθούν σταδιακά σε όλα τα σχολεία.
Mε την αναθεώρηση των Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) επιδιώκεται ο αναπροσανατολισμός της σχολικής εκπαίδευσης με βάση τις επιστημονικές εξελίξεις και τις αναδυόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας του μέλλοντος. Τα Νέα ΠΣ ενσωματώνουν τα θετικά των προηγούμενων ΠΣ ανταποκρινόμενα πρώτα από όλα στις ανάγκες όλων των μαθητών/τριών, στη νέα κοινωνική πραγματικότητα και στα νέα δεδομένα των επιστημών για τη διδασκαλία, τη μάθηση, τα γνωστικά αντικείμενα και τις πρακτικές τους, όπως και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για τους πολίτες του 21ου αιώνα.
Τα νέα ΠΣ έχουν ως αφετηρία τα μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ο/η μαθητής/τρια, να κατανοεί και να μπορεί να εφαρμόσει μετά την ολοκλήρωση κάθε μαθησιακής διαδικασίας. Η έμφαση μετακινείται από το γνωστικό αντικείμενο, τους/τις διδάσκοντες/ουσες και τη διδακτική διαδικασία προς τους/τις μαθητές/τριες και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα μάθησης: επιδιώκεται στην ουσία μια αντίστροφη πορεία σχεδιασμού, όπου η βάση σχεδιασμού είναι τα μαθησιακά αποτελέσματα και όλες οι υπόλοιπες παράμετροι εξαρτώνται από τον καθορισμό αυτών.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Πρόληψη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης των Παιδιών
Επιμορφωτικό πρόγραμμα και εκπαιδευτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς και τα στελέχη εκπαίδευσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας – Πρόγραμμα Φιλία
Ρητή αναφορά σε ζητήματα σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, πρόληψης και αντιμετώπισής της.
Τριτοβάθμια εκπαίδευση
Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου - Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων (ιδιωτικών πανεπιστημίων)
Σκοπός του νόμου 5094/2024 (ΦΕΚ 39 Α΄) είναι η ρύθμιση της αδειοδότησης, της εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα παραρτημάτων μητρικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων υπό τη μορφή Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε.) κατά τρόπο σύμφωνο με τον συνταγματικό προορισμό της ανώτατης εκπαίδευσης. Τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων απονέμουν τίτλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συνδέονται με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία εδρεύουν και είναι αναγνωρισμένα σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε τρίτες χώρες, και αδειοδοτούνται μετά από εφαρμογή συγκεκριμένης διαδικασίας αξιολόγησης από τα αρμόδια όργανα της χώρας.
Ο Ν. 4692/2020 (Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις), αναφορικά με την ανώτατη εκπαίδευση, στοχεύει σε οργανωτικές και βελτιωτικές ρυθμίσεις, ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών πανεπιστημίων, και διαφανέστερη διαδικασία ανάδειξης πρυτανικών αρχών.
Υλοποίηση Εθνικής Στρατηγικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση
Ανάπτυξη της ελληνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης βάσει στρατηγικού σχεδιασμού. Ενίσχυση της σύνδεσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης με την κοινωνία και την οικονομία. Εδραίωση και διεύρυνση της Διεθνοποίησης των ελληνικών Α.Ε.Ι., της ανάπτυξης διασυνδέσεων και συνεργασιών με Α.Ε.Ι. του εξωτερικού. Ψηφιακός μετασχηματισμός των Πανεπιστημίων, διεύρυνση ισότητας ευκαιριών και ενίσχυση συμπεριληπτικής διάστασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Υλοποίηση ν. 4957/2022 για την Ανώτατη Εκπαίδευση και μεταρρυθμίσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή του
Ενίσχυση της αυτονομίας και της συνολικής λειτουργίας των Α.Ε.Ι. για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας μέσα από τον εκσυγχρονισμό της Διοίκησης των Α.Ε.Ι..
Διεθνοποίηση
Ενίσχυση των δράσεων διεθνοποίησης για την παροχή στήριξης στην ίδρυση Ξενόγλωσσων Προγραμμάτων Σπουδών στα Α.Ε.Ι. με ή χωρίς τη συνεργασία με Ιδρύματα της αλλοδαπής.
Επαγγελματική Εκπαίδευση
Νόμος 5082/2024 Ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και άλλες επείγουσες διατάξεις
Σκοπός του νόμου είναι η περαιτέρω ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΣΕΕΚ), που καθιερώθηκε με το ν. 4763/2020 (Α’ 254), μέσω:
α) της διεύρυνσης της συνεργασίας μεταξύ της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης και
β) της ουσιαστικής βελτίωσης της συνέργειας μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (Ε.Π.Π.), με απώτερο στόχο την αναβάθμιση των γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων των αποφοίτων τους.
Εξορθολογισμός της διαδικασίας και ανάπτυξη μηχανισμού αποτύπωσης της συμμετοχής των ενηλίκων σε προγράμματα Διά Βίου Μάθησης
Διαδικασία και μηχανισμός με στόχο τη βελτίωση της κατάταξης της Ελλάδας συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό Μέσο Όρο.
Επισκόπηση της διαδικασίας εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και κινητήριες δυνάμεις
Συνήθως, η διαδικασία μεταρρύθμισης είναι μια πολιτική πρωτοβουλία που δρομολογείται από εκλεγμένους αξιωματούχους (βουλευτές) ή Υπουργούς ή διορισμένους αξιωματούχους για την Παιδεία και τα Θρησκεύματα.
Η συμβολή για μεταρρυθμίσεις ή πρωτοβουλίες μπορεί επίσης να προέρχεται από διαφορετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνήσεων, των περιφερειακών και τοπικών αρχών, των μη κυβερνητικών και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, των εργοδοτών και των συνδικάτων εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να διαμορφωθούν από διεθνείς επιρροές και τάσεις.
Η Ελληνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης προτείνει στον Υπουργό τη στρατηγική για την ανώτατη εκπαίδευση. Ομοίως, το κύριο συμβουλευτικό όργανο για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού αποφασίζει για τα στρατηγικά σχέδια για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αφήνοντας μια ορισμένη αυτονομία για συγκεκριμένα θέματα στους αποκεντρωμένους φορείς. Η εφαρμογή της στρατηγικής και η συμμόρφωση με τις οδηγίες ανατίθεται στην αρμόδια περιφερειακή διοίκηση, δηλαδή στις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (δύο επίπεδα ιεραρχίας). Τα όργανα της περιφερειακής διοίκησης εποπτεύουν τις σχολικές μονάδες της περιοχής δικαιοδοσίας τους. Η συνολική εκπαιδευτική στρατηγική περιλαμβάνεται στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα.
Για περισσότερες λεπτομέρειες, δείτε παραπάνω «Συνολική εθνική εκπαιδευτική στρατηγική και βασικοί στόχοι».