Κύκλοι σπουδών

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) οργανώνουν προγράμματα σπουδών που διαρθρώνονται σε τρεις (3) κύκλους, ως εξής: Ο πρώτος κύκλος αφορά στην οργάνωση Προγραμμάτων Προπτυχιακών Σπουδών με ελάχιστο αριθμό διακοσίων σαράντα (240) πιστωτικών μονάδων (European Credit Transfer and Accumulation System ECTS) και ελάχιστη διάρκεια οκτώ (8) ακαδημαϊκών εξαμήνων, με εξαίρεση τα προγράμματα σπουδών εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας που έχουν ελάχιστο αριθμό διακοσίων δέκα (210) πιστωτικών μονάδων και ελάχιστη διάρκεια επτά (7) ακαδημαϊκών εξαμήνων, η επιτυχής ολοκλήρωση των οποίων οδηγεί στο επίπεδο έξι (6) του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

Σύμφωνα με το Eθνικό Πλαίσιο Προσόντων της Ανώτατης Εκπαίδευσης, κάθε πρόγραμμα σπουδών περιέχει τα μαθησιακά αποτελέσματα και τα προσόντα που αποκτώνται από το σύνολο του προγράμματος σπουδών. Επίσης, περιλαμβάνει τις πιστωτικές μονάδες (Yπουργική Απόφαση Φ.5/89656/Β3/13-8-2007), καθώς και το επίπεδο των προσόντων σε αντιστοίχισή του με εκείνα του εθνικού πλαισίου προσόντων, του ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων δια βίου μάθησης και του πλαισίου προσόντων του Ευρωπαϊκού χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης. 

Σύμφωνα με το σύστημα που καθιερώνει ο ν. 4610/2019, ανακαθορίζονται τα επιστημονικά πεδία στα οποία κατατάσσονται τα τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Με βάση το νέο σύστημα, οι σχολές έχουν ταξινομηθεί σε 4 επιστημονικά πεδία, ανάλογα με το γνωστικό τους αντικείμενο:

Πεδίο 1: Ανθρωπιστικές, Νομικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πεδίο 2: Θετικές και Τεχνολογικές Επιστήμες

Πεδίο 3: Επιστήμες Υγείας και Ζωής

Πεδίο 4: Επιστήμες Οικονομίας και Πληροφορική

Με την Υπουργική Απόφαση Φ253/11812/Α5/28-1-2020, όπως τροποποιήθηκε με την Υπουργική Απόφαση Φ253/99129/Α5/24-7-2020, ορίζεται η ένταξη των σχολών και των τμημάτων των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα επιστημονικά πεδία.Το πρόγραμμα σπουδών κάθε τμήματος ΑΕΙ αντιστοιχεί σε ένα γνωστικό αντικείμενο επιστήμης ή/και επαγγέλματος και οδηγεί σε ενιαίο πτυχίο. Ωστόσο, είναι δυνατό, μετά από πρόταση της Γενικής Συνέλευσης ενός τμήματος, να καθορίζονται κατευθύνσεις ή ειδικεύσεις του ενιαίου πτυχίου που χορηγεί το συγκεκριμένο τμήμα.

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022  τμήματα του ίδιου ή άλλου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΑΕΙ) που καλύπτουν διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους και γνωστικά αντικείμενα, δύνανται να συνεργάζονται για την ίδρυση προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου διεπιστημονικού χαρακτήρα, η επιτυχής ολοκλήρωση των οποίων οδηγεί στην απονομή από κοινού τίτλου σπουδών. 

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 Τμήματα του ίδιου ή άλλου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΑΕΙ) δύνανται να διοργανώνουν διπλά προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου (dual major), τα οποία οδηγούν στην απονομή δύο (2) ισότιμων τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου σε δύο (2) διακριτά γνωστικά αντικείμενα. Η χρονική διάρκεια του διπλού προγράμματος σπουδών είναι προσαυξημένη κατ’ ελάχιστον κατά δύο (2) έτη από τη χρονική διάρκεια των λοιπών προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστον σε τριακόσιες εξήντα (360) πιστωτικές μονάδες. Τα διπλά προγράμματα σπουδών αποτελούν ενιαία προγράμματα σπουδών, που διαχωρίζονται σε δύο (2) επιμέρους μη αυτοτελή προγράμματα σπουδών που αφορούν σε διακριτά γνωστικά αντικείμενα. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες κάθε μη αυτοτελούς προγράμματος καλύπτουν κατ’ ελάχιστον εκατόν ογδόντα (180) πιστωτικές μονάδες.

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) της ημεδαπής δύνανται να διοργανώνουν Ξενόγλωσσα Προγράμματα Σπουδών (ΞΠΣ) διπλής ειδίκευσης και διπλά ΞΠΣ σε συνεργασία με αναγνωρισμένα Ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης της αλλοδαπής.

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) που συμμετέχουν σε διακρατικές συμμαχίες Πανεπιστημίων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» δύνανται να ιδρύουν, να οργανώνουν και να λειτουργούν Κοινά Διεθνή Διιδρυματικά Προγράμματα Σπουδών (ΚΔΔΠΣ) σύντομης διάρκειας πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου.

Σύμφωνα με τον ν.5094/2024, τα ελληνικά ΑΕΙ δύνανται να ιδρύουν Παραρτήματα στην αλλοδαπή τα οποία αποκτούν νομική οντότητα σύμφωνα με τη νομοθεσία της χώρας υποδοχής και δύνανται να προβαίνουν στη σύναψη πάσης φύσεως εκπαιδευτικών συμφωνιών, οι οποίες έχουν ως σκοπό την ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους και της διεθνούς παρουσίας τους, αναφορικά με την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών.

Σύμφωνα με τον ν. 5114/2024, η Ελλάδα κύρωσε την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αναγνώριση των τίτλων σπουδών σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, γνωστή και ως Σύμβαση της Λισαβόνας, με στόχο την περαιτέρω διεθνοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης στην χώρα και την ενίσχυση της κινητικότητας των νέων για σπουδές, μέσω της κατοχύρωσης του δικαιώματος αναγνώρισης ακαδημαϊκών προσόντων πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου σπουδών που έχουν αποκτηθεί σε μία χώρα-μέλος σε μία άλλη χώρα-μέλος.

Προϋποθέσεις εισαγωγής

Για την εισαγωγή στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας οι απόφοιτοι Λυκείου συμμετέχουν σε εξετάσεις που διεξάγονται πανελλαδικά και συντονίζονται σε κεντρικό επίπεδο από το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Τα θέματα τίθενται αποκλειστικά από Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων, από την ύλη της τελευταίας τάξης του Γενικού Λυκείου ή του Επαγγελματικού Λυκείου αντίστοιχα.

Ο αριθμός των εισακτέων για κάθε τμήμα της ανώτατης εκπαίδευσης υπάγεται στην αρχή του numerus clausus και καθορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. 

Τα κριτήρια με τα οποία καθορίζεται ο αριθμός εισακτέων, σχετίζονται με:

• Τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας
• Τις εισηγητικές προτάσεις των ιδρυμάτων.

Ειδική αναφορά για τα ειδικά ποσοστά των Επαγγελματικών Λυκείων γίνεται παρακάτω. 

Σύμφωνα με τον ν. 4777/2021 για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση λαμβάνονται υπόψη κατά σειρά: 

1. η  Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) ανά σχολή, τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση
2.  το σύνολο των μορίων που συγκεντρώνει ο υποψήφιος στα τέσσερα (4) πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα του οικείου επιστημονικού πεδίου. 

Οι συμμετέχοντες στις πανελλαδικές εξετάσεις του Γενικού Λυκείου (ΓΕΛ) εισάγονται σε σχολές, τμήματα και εισαγωγικές κατευθύνσεις τμημάτων των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ), των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών (ΑΕΑ), των Ανώτερων Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΑΣΤΕ), των Ανώτατων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΣΕΙ) και Ανώτερων Στρατιωτικών Σχολών Υπαξιωματικών (ΑΣΣΥ), των Σχολών της Αστυνομικής και Πυροσβεστικής Ακαδημίας, της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ), καθώς και των Σχολών Δοκίμων Σημαιοφόρων ΛΣ και Λιμενοφυλάκων.

Ειδικότερα, για την εισαγωγή στα τμήματα κάθε επιστημονικού πεδίου υπολογίζονται τα μαθήματα που προβλέπονται στην ομάδα προσανατολισμού όπου ανήκει ο υποψήφιος για το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο όπως ορίζονται.

Οι συμμετέχοντες στις ειδικές πανελλαδικές εξετάσεις των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ) εισάγονται σε σχολές, τμήματα και εισαγωγικές κατευθύνσεις τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ως ακολούθως:

• Σε ποσοστό 10% του συνολικού αριθμού εισακτέων, σε σχολές, τμήματα και εισαγωγικές κατευθύνσεις των Πανεπιστημίων που καθορίζονται με Υπουργική Απόφαση ως αντίστοιχα ή συναφή με τους τομείς από τους οποίους αποφοιτούν, καθώς και σε κοινή ομάδα σχολών, τμημάτων και εισαγωγικών κατευθύνσεων των Πανεπιστημίων, στην οποία εισάγονται απόφοιτοι όλων των τομέων.  Κατ’ εξαίρεση, το ποσοστό του προηγούμενου εδαφίου ανέρχεται σε ποσοστό 5% του συνολικού αριθμού εισακτέων σε τμήματα και εισαγωγικές κατευθύνσεις Πολυτεχνείων και Πολυτεχνικών σχολών, σε τμήματα Ιατρικής, Οδοντιατρικής, Κτηνιατρικής και Φαρμακευτικής και των τμημάτων Φυσικής, Βιολογίας και Γεωλογίας, εάν καθορίζονται με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση ως αντίστοιχα ή συναφή με τους τομείς από τους οποίους αποφοιτούν
• Σε ποσοστό 20% του συνολικού αριθμού εισακτέων στην Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) και στις Ανώτερες Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΑΣΤΕ), σε τμήματα που καθορίζονται με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση ως αντίστοιχα ή συναφή με τους τομείς από τους οποίους αποφοιτούν
• Σε ειδικό ποσοστό θέσεων του συνολικού αριθμού εισακτέων, που ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού ή και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, σε κοινή ομάδα που περιλαμβάνει τις Ανώτερες Στρατιωτικές Σχολές Υπαξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων, τη Σχολή Αστυφυλάκων, τη Σχολή Πυροσβεστών, τη Σχολή Δοκίμων Λιμενοφυλάκων και τις Σχολές της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ), ανεξάρτητα από τον τομέα από τον οποίο αποφοιτούν.

Μετά τη γνωστοποίηση της τελικής τους βαθμολογίας, οι υποψήφιοι υποβάλουν Αίτηση - Μηχανογραφικό Δελτίο.  Με αυτό δηλώνουν κατά σειρά προτεραιότητας τις προτιμήσεις τους για τμήματα/σχολές όπου επιθυμούν να εισαχθούν.

Σύμφωνα με τον ν. 4777/2021, οι υποψήφιοι που συμμετέχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις εκάστου σχολικού έτους, συμπληρώνουν μηχανογραφικό δελτίο. Σε αυτό επιλέγουν το σύνολο των σχολών, τμημάτων ή εισαγωγικών κατευθύνσεων των πανεπιστημίων που ορίζονται με Υπουργική Απόφαση ως αντίστοιχα ή συναφή με τους τομείς από τους οποίους αποφοιτούν. 

Επίσης, με τον ίδιο νόμο δίδεται η δυνατότητα οι υποψήφιοι, που συμμετέχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις του εκάστοτε σχολικού έτους με την υποβολή παράλληλου μηχανογραφικού δελτίου να εκδηλώσουν ενδιαφέρον προς κάλυψη θέσης καταρτιζόμενου σε δημόσια Σχολή Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ), επιπέδου 5 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων. 

Η επιτυχία των υποψηφίων και η εισαγωγή τους σε τμήμα ή σχολή ανώτατης εκπαίδευσης είναι αποτέλεσμα συνδυασμού:

• Της βαθμολογίας που συγκέντρωσαν
• Της σειράς προτίμησης με την οποία δήλωσαν τα διάφορα τμήματα στο Μηχανογραφικό τους Δελτίο
• Του αριθμού των διαθέσιμων θέσεων σε κάθε τμήμα.
• Της επίτευξης της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής σύμφωνα με τον ν. 4777/2021.

Επιπλέον, με τον ν. 4186/2013 συστήνεται ανεξάρτητη διοικητική αρχή με την ονομασία «Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων».  O οργανισμός εποπτεύεται από τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.  Αποτελεί επιτελικό επιστημονικό φορέα, αρμόδιο για ζητήματα που αφορούν τις εξετάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η επιλογή των φοιτητών για εισαγωγή στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), γίνεται με δημόσια ηλεκτρονική κλήρωση, ύστερα από την υποβολή αιτήσεως συμμετοχής των υποψηφίων στο πρόγραμμα που επιθυμούν να παρακολουθήσουν.  Μοναδική προϋπόθεση να είναι απόφοιτοι Λυκείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Για την εισαγωγή σε ορισμένες σχολές και τμήματα των οποίων το γνωστικό αντικείμενο προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις ή δεξιότητες, απαιτούνται:

1. Πανελλαδικές εξετάσεις ειδικών μαθημάτων (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Ελεύθερο Σχέδιο, Γραμμικό Σχέδιο, Έλεγχος Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων, Αρμονία) π.χ. για την εισαγωγή στα Τμήματα Αγγλικής Φιλολογίας, Γαλλικής Φιλολογίας, Αρχιτεκτονικής, Μουσικών Σπουδών, Μετάφρασης και Διερμηνείας κλπ.
2. Πανελλαδικές εξετάσεις μουσικών μαθημάτων (Μουσική Εκτέλεση και Ερμηνεία καθώς και Μουσική Αντίληψη και Γνώση) ειδικά για την εισαγωγή στα τμήματα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.  Για την εισαγωγή στα παραπάνω τμήματα, εκτός από την εξέταση στα δύο μουσικά μαθήματα, λαμβάνονται υπόψη ο βαθμός στο μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα καθώς και ο βαθμός του απολυτηρίου
3. Προκαταρκτικές υγειονομικές, αθλητικές ή ψυχοτεχνικές εξετάσεις π.χ. για την εισαγωγή στις Στρατιωτικές Σχολές και τις Σχολές Αστυνομικής  Ακαδημίας κλπ.
4. Αθλητικές δοκιμασίες και υγειονομική εξέταση για την εισαγωγή στα τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού.

Καθ' υπέρβαση του καθορισμένου αριθμού εισακτέων, εισάγονται σε ορισμένο αριθμό για κάθε τμήμα ή σχολή ανώτατης εκπαίδευσης, υποψήφιοι που ανήκουν στις παρακάτω ειδικές κατηγορίες:

1. Τέκνα Ελλήνων του εξωτερικού απόφοιτοι Ελληνικών Λυκείων
2. Τέκνα Ελλήνων υπαλλήλων αποσπασμένων στο εξωτερικό, απόφοιτοι Ελληνικών Λυκείων
3. Έλληνες απόφοιτοι ξένων Λυκείων
4. Αλλοδαποί - αλλογενείς
5. Απόφοιτοι Λυκείων ή αντίστοιχων σχολείων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μη ελληνικής καταγωγής
6. Αλλοδαποί - αλλογενείς υπότροφοι
7. Ομογενείς υπότροφοι
8. Έλληνες πολίτες της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης
9. Διακριθέντες στη Βαλκανική ή τη Διεθνή Ολυμπιάδα Μαθηματικών, Πληροφορικής ή Ρομποτικής, Φυσικής, Χημείας ή Βιολογίας στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό για νέους επιστήμονες ή στην Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Μαθηματικών Κοριτσιών (EGMO).
10. Πάσχοντες από σοβαρές παθήσεις (ειδική κατηγορία ασθενών)
11. Διακριθέντες αθλητές.

Επιπλέον, σε τμήματα ή σχολές της ανώτατης εκπαίδευσης δύνανται να εισαχθούν πτυχιούχοι άλλων τμημάτων ή σχολών, κατόπιν κατατακτηρίων εξετάσεων με θέματα ανάπτυξης σε 3 μαθήματα όπως ειδικότερα ορίζεται στον εσωτερικό κανονισμό του οικείου ΑΕΙ.

Οι κατατασσόμενοι απαλλάσσονται από την εξέταση των μαθημάτων στα οποία εξετάστηκαν για την κατάταξή τους, εφόσον τα μαθήματα αυτά αντιστοιχούν σε μαθήματα του προγράμματος σπουδών του τμήματος υποδοχής.

Σύμφωνα με τον ν. 4763/2020, οι απόφοιτοι των ΣΑΕΚ, καθώς και του Μεταλυκειακού έτους - Τάξης Μαθητείας, που ύστερα από επιτυχή εξέταση πιστοποίησης αρχικής επαγγελµατικής κατάρτισης κατέχουν Δίπλωµα Επαγγελµατικής Ειδικότητας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης επιπέδου πέντε  του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων ή ισότιµο τίτλο, δύνανται να κατατάσσονται σε τµήµατα ΑΕΙ συναφούς ειδικότητας µε αυτήν του ανωτέρω διπλώµατος. Η επιλογή των υποψήφιων για κατάταξη αποφοίτων ΣΑΕΚ και Μεταλυκειακού έτους - Τάξης Μαθητείας, που πρέπει απαραιτήτως να είναι και κάτοχοι Απολυτηρίου Λυκείου, γίνεται αποκλειστικά µε κατατακτήριες εξετάσεις, που διενεργούνται µε την επιµέλεια του εκάστοτε ΑΕΙ. 

Πρόγραμμα σπουδών

Το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών καταρτίζεται από ειδική επιτροπή. Πιστοποιείται δε από την Εθνική Αρχή Ανωτάτης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) όπως μετονομάστηκε η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ), σύμφωνα με τον ν. 4653/2020. Ο εσωτερικός κανονισμός ορίζει θέματα που σχετίζονται με τις προϋποθέσεις για οποιεσδήποτε αλλαγές στα προγράμματα σπουδών.

Στα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου ενός ιδρύματος μπορούν να περιλαμβάνονται, με την αναγνώριση των αντίστοιχων πιστωτικών μονάδων, μαθήματα που παρέχονται από σχολές άλλων ιδρυμάτων της ημεδαπής.  Στις περιπτώσεις αυτές τα ιδρύματα συνάπτουν μεταξύ τους πρωτόκολλα συνεργασίας.

Το πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει:

1. Τους τίτλους των υποχρεωτικών, των κατ’ επιλογή υποχρεωτικών και των προαιρετικών μαθημάτων
2. Το περιεχόμενό τους
3. Τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας τους
4. Τη χρονική αλληλουχία ή αλληλεξάρτηση των μαθημάτων.  

Περιέχει, επίσης, τα προσόντα και τις ειδικότητες του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Επιπλέον, τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου δύνανται να περιλαμβάνουν μαθήματα για την εκμάθηση ξένων γλωσσών.  Επίσης, σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 σε κάθε ΑΕΙ δύναται να ιδρύεται ειδικό πρόγραμμα σπουδών, η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου οδηγεί στη χορήγηση πιστοποιητικού ψηφιακών δεξιοτήτων, που ισοδυναμεί με επάρκεια γνώσης ηλεκτρονικών υπολογιστών. 

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022, ένα ή περισσότερα Τμήματα και Σχολές του ίδιου ή άλλου ΑΕΙ, δύνανται να διοργανώνουν προγράµµατα σπουδών πρώτου κύκλου σε ξένη γλώσσα, τα οποία απευθύνονται αποκλειστικά σε αλλοδαπούς πολίτες (χωρών εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης), οι οποίοι είναι απόφοιτοι λυκείων ή αντίστοιχων σχολείων σύμφωνα με το εθνικό τους πλαίσιο καθώς και να συνάπτουν διεθνείς συνεργασίες κάθε είδους. Οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν από μία έως τρεις θεματικές ενότητες ανά έτος (η ελάχιστη διάρκεια σπουδών είναι τέσσερα ακαδημαϊκά έτη).

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 δύο (2) ή περισσότερα Τμήματα του ίδιου ή άλλου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΑΕΙ) δύνανται να διοργανώνουν Ξενόγλωσσα Προγράμματα Σπουδών (ΞΠΣ) διπλής ειδίκευσης, τα οποία οδηγούν στην απονομή δύο (2) ισότιμων τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου του ίδιου ή διαφορετικού γνωστικού αντικειμένου. Η χρονική διάρκεια ενός ΞΠΣ είναι προσαυξημένη κατ’ ελάχιστον κατά δύο (2) έτη σε σχέση με τη χρονική διάρκεια των λοιπών προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου.

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022  τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της ημεδαπής οργανώνουν πρόγραμμα εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών (εσωτερικό Erasmus), το οποίο περιλαμβάνει όλα τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου στα οποία οι φοιτητές έχουν εισαχθεί με πανελλήνιες εξετάσεις. 

Μέθοδοι διδασκαλίας

Το διδακτικό έργο κατανέμεται σε εξαμηνιαία μαθήματα.  Ως διδακτικό έργο θεωρείται:

• Η αυτοτελής διδασκαλία ενός μαθήματος
• Η αυτοτελής διδασκαλία μαθημάτων εμβάθυνσης σε μικρές ομάδες φοιτητών
• Οι εργαστηριακές και κλινικές ασκήσεις και η εν γένει πρακτική εξάσκηση των φοιτητών
• Η επίβλεψη εργασιών ή διπλωματικών εργασιών
• Η οργάνωση σεμιναρίων ή άλλων ανάλογων δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην εμπέδωση των γνώσεων των φοιτητών.

Οι μέθοδοι διδασκαλίας και τα εποπτικά μέσα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση διαμορφώνονται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.Το διδακτικό και μαθησιακό έργο υποβοηθείται με τα αντίστοιχα συγγράμματα ή άλλα βοηθήματα, τα οποία χορηγούνται δωρεάν στους φοιτητές.  Μοναδική εξαίρεση το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), στο οποίο ο φοιτητής καταβάλλει δίδακτρα για τη φοίτησή του. Σε πολλές περιπτώσεις το έργο αυτό υποστηρίζεται από τη χρήση οπτικο-ακουστικού υλικού, των νέων τεχνολογιών και ηλεκτρονικών εποπτικών μέσων, που διαθέτει ως υλικοτεχνική υποδομή το τμήμα.

Η διανομή των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων στους προπτυχιακούς φοιτητές των Πανεπιστημίων και των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών (ΑΕΑ) καθώς και του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), πραγματοποιείται μέσα από το κεντρικό πληροφοριακό σύστημα ΕΥΔΟΞΟΣ.

Οι παραδόσεις/σημειώσεις των μαθημάτων που διδάσκουν οι καθηγητές όλων των βαθμίδων αναρτώνται υποχρεωτικά στο διαδίκτυο.

Σε ό,τι αφορά τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), οι σπουδές διεξάγονται με τη μεθοδολογία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, η οποία περιλαμβάνει:

• Συναντήσεις των διδασκόντων με τους φοιτητές
• Υποχρεωτικές εργασίες
• Εξ αποστάσεως συμβουλευτική επικοινωνία διδασκόντων και φοιτητών
• Εξάσκηση των φοιτητών στα εργαστήρια του ΕΑΠ
• Τελικές και επαναληπτικές εξετάσεις.

Οι φοιτητές μπορούν να παρακολουθούν το πρόγραμμα σπουδών της επιλογής τους, όπου και αν διαμένουν, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. 

Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022  η εκπαιδευτική διαδικασία δύναται να διεξάγεται με τη χρήση μεθόδων σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) τηρούν ηλεκτρονική πλατφόρμα προσβάσιμη και σε άτομα με αναπηρία, μέσω της οποίας παρέχονται υπηρεσίες ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για όλα τα προγράμματα σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου, που οργανώνονται από το ΑΕΙ.

Προκειμένου το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο να επιτύχει τους στόχους της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, δίνει έμφαση στην ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού το οποίο είναι διαμορφωμένο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει υψηλής ποιότητας αυτό-μόρφωση και συχνή αξιολόγηση του φοιτητή.  Το υλικό αυτό είναι έντυπο (βιβλία, σημειώσεις, έντυπα αξιολόγησης) οπτικο-ακουστικό καθώς και άλλης μορφής ηλεκτρονικό υλικό (πολυμέσα, διαδίκτυο κ.ά.).

Πρόοδος φοιτητών

Η διαδικασία εγγραφής των πρωτοετών/προπτυχιακών φοιτητών - επιτυχόντων των πανελλαδικών εξετάσεων των Γενικών Λυκείων ή των Επαγγελματικών Λυκείων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πραγματοποιείται σε αποκλειστική προθεσμία που ανακοινώνεται από το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής.

Το διδακτικό έργο κάθε ακαδημαϊκού έτους διαρθρώνεται σε δύο εξάμηνα (χειμερινό – εαρινό). Οι φοιτητές εγγράφονται στη σχολή στην αρχή κάθε εξαμήνου σε ημερομηνίες που ορίζονται από την κοσμητεία και δηλώνουν τα μαθήματα που επιλέγουν. 

Παράταση της διάρκειας ενός εξαμήνου επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις προκειμένου να συμπληρωθεί ο απαιτούμενος ελάχιστος αριθμός εβδομάδων διδασκαλίας και δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δύο εβδομάδες. Με τον εσωτερικό κανονισμό ενός ιδρύματος ρυθμίζονται θέματα όπως η οργάνωση των σπουδών ενός τμήματος.

Ειδικότερα, στον εσωτερικό οργανισμό ρυθμίζονται ζητήματα όπως:

• Ο απαιτούμενος αριθμός μαθημάτων για τη χορήγηση τίτλου σπουδών βάσει του αντίστοιχου προγράμματος σπουδών και η δυνατότητα παροχής επιλεγομένων μαθημάτων σε ξένη γλώσσα
• Οι προϋποθέσεις συμμετοχής των φοιτητών στις εξεταστικές περιόδους, η διάρκεια των εξεταστικών και οι όροι και διαδικασία επανεξέτασης
• Ο ειδικότερος τρόπος και η διαδικασία εξετάσεων και άλλων μεθόδων αξιολόγησης των φοιτητών (γραπτή ή προφορική εξέταση, εργαστηριακές ασκήσεις κ.ά.).

Οι εξετάσεις διενεργούνται αποκλειστικά μετά το πέρας του χειμερινού και του εαρινού εξαμήνου για τα μαθήματα που διδάχθηκαν στα εξάμηνα αυτά, αντίστοιχα.  Ο φοιτητής δικαιούται να εξεταστεί στα μαθήματα και των δύο εξαμήνων πριν από την έναρξη του χειμερινού εξαμήνου κατά τον μήνα Σεπτέμβρη.

Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για την προφορική εξέταση φοιτητών με δυσλεξία, για την οποία έχει γίνει διάγνωση πριν από την εισαγωγή τους στο ίδρυμα.   

Σύμφωνα με τον ν.4957/2022, οι φοιτητές υποχρεούνται να ολοκληρώσουν τις προπτυχιακές τους σπουδές εντός 8 ακαδημαϊκών εξαμήνων, με δυνατότητα παράτασης κατά 4 ή 6 εξάμηνα, ανάλογα με τη διάρκεια κάθε προγράμματος σπουδών. Αν δεν ολοκληρώσουν τις σπουδές εντός αυτού του χρονικού πλαισίου, διαγράφονται από το πρόγραμμα. Ειδικές ρυθμίσεις ισχύουν για φοιτητές με προβλήματα υγείας, ειδικές ανάγκες, πλήρους απασχόλησης καθώς και διακεκριμένους αθλητές, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα για μερική φοίτηση.

Οι φοιτητές που περάτωσαν την κανονική φοίτηση, η οποία ισούται με τον ελάχιστο αριθμό των αναγκαίων για την απονομή του τίτλου σπουδών εξαμήνων, σύμφωνα με το ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών, έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στις εξετάσεις οποιουδήποτε εξαμήνου, χειμερινού ή εαρινού. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να εξεταστούν σε οποιοδήποτε μάθημα επιλέξουν, ανεξάρτητα από το αν διδάσκεται το χειμερινό ή το εαρινό εξάμηνο. 

Αν ο φοιτητής αποτύχει περισσότερες από 3 φορές σε ένα μάθημα, μπορεί να υποβάλλει αίτηση για ειδική εξέταση ενώπιον τριμελούς επιτροπής, που συνίσταται από καθηγητές του ιδρύματος, οι οποίοι έχουν το ίδιο ή παρεμφερές γνωστικό αντικείμενο.  Από τη διαδικασία εξαιρείται ο διδάσκων του μαθήματος.  Σε περίπτωση αποτυχίας ο φοιτητής συνεχίζει εφόσον το επιθυμεί τη φοίτησή του, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στον οργανισμό του ιδρύματος. Σε αυτές περιλαμβάνεται και ο μέγιστος δυνατός αριθμός επανάληψης της εξέτασης.

Οι φοιτητές που αποτυγχάνουν σε υποχρεωτικό μάθημα, υποχρεούνται να το επαναλάβουν στο επόμενο εξάμηνο. H παρακολούθηση και η επιτυχής εξέταση στα μαθήματα που ορίζονται ως υποχρεωτικά από το πρόγραμμα σπουδών είναι απαραίτητη προϋπόθεση λήψης πτυχίου.

Σε περίπτωση αποτυχίας σε επιλεγόμενο μάθημα, ο φοιτητής πρέπει ή να το επαναλάβει σε επόμενα εξάμηνα ή να το αντικαταστήσει με άλλο μάθημα επιλογής, προκειμένου ο φοιτητής να συμπληρώσει τον απαραίτητο αριθμό των μαθημάτων που ορίζει το πρόγραμμα σπουδών. Εάν το μάθημα στο οποίο απέτυχε ο φοιτητής έχει χαρακτηριστεί ως προαπαιτούμενο άλλων μαθημάτων, ο φοιτητής δεν έχει το δικαίωμα να δηλώσει ότι θα παρακολουθήσει μάθημα εξαρτώμενο από αυτό.

Απασχολησιμότητα

Οι φοιτητές πραγματοποιούν πρακτική άσκηση στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, εφόσον αυτή περιλαμβάνεται στο οικείο πρόγραμμα σπουδών.  Οι όροι και οι προϋποθέσεις της πρακτικής άσκησης ρυθμίζονται στον οργανισμό του ιδρύματος, συμπεριλαμβανομένων ειδικών διατάξεων για τη διευκόλυνση φοιτητών με αναπηρία προκειμένου να πραγματοποιούν πρακτική άσκηση κατά ισότιμο τρόπο με κάθε άλλο φοιτητή. 

Πέραν τούτου, τα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης λαμβάνουν ειδικά μέτρα για τη διευκόλυνση των σπουδών ειδικά των εργαζόμενων φοιτητών.  Για τον λόγο αυτό, με υπουργική απόφαση  ρυθμίζεται η υποχρεωτική χορήγηση αδειών στους εργαζόμενους φοιτητές κατά την περίοδο των εξετάσεων, ενώ φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα δύνανται να εγγράφονται ως φοιτητές μερικής φοίτησης.

Τέλος, στα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης λειτουργεί Γραφείο Καινοτομίας και Διασύνδεσης, το οποίο αποτελεί γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στο εκάστοτε ίδρυμα και την αγορά εργασίας, την οικονομία και την παραγωγή και έχει ως σκοπό:

1. Την υποστήριξη των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και των αποφοίτων
2. Την προώθηση της συνεργασίας της ακαδημαϊκής κοινότητας με παραγωγικούς φορείς της χώρας
3. Τη διοργάνωση διαλέξεων, σεμιναρίων υπηρεσιών συμβουλευτικής σε φοιτητές και αποφοίτους κ.ά.

Για τις ανωτέρω δραστηριότητες μπορεί να λειτουργούν διακριτές μονάδες του γραφείου, όπως μονάδα διασύνδεσης, μονάδα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, μονάδα πρακτικής άσκησης και μονάδα διαμεσολάβησης.

Αξιολόγηση φοιτητών

Η αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών πραγματοποιείται από τους διδάσκοντες. Οι μέθοδοι αξιολόγησης εξαρτώνται από τη φύση του εκάστοτε αντικειμένου.  Η βαθμολογία σε κάθε μάθημα καθορίζεται από τον διδάσκοντα, ο οποίος μπορεί να οργανώσει, κατά την κρίση του, γραπτές ή/και προφορικές εξετάσεις ή/και να στηριχθεί σε εργασίες ή εργαστηριακές ασκήσεις.  Η αξιολόγηση των φοιτητών, απαραίτητο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, είναι συνεχής, εξελίσσεται καθ' όλη τη διάρκεια του εξαμήνου και αφορά όλα τα μαθήματα του προγράμματος σπουδών.

Για να επιτύχει σε ένα μάθημα, ο φοιτητής κατά γενικό κανόνα πρέπει να συγκεντρώσει τη βάση 5 (με άριστα το 10), βαθμός ο οποίος προκύπτει:

• Είτε αποκλειστικά από τον βαθμό των γραπτών ή/ και προφορικών εξετάσεων στο τέλος κάθε εξαμήνου
• Είτε από ένα συνδυασμό του βαθμού των εξετάσεων και του βαθμού που προκύπτει από τη συμμετοχή του φοιτητή σε διάφορες άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες (εργαστηριακές ασκήσεις, πρακτική άσκηση, συγγραφή εργασιών κ.ά.).

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο βαθμός της διπλωματικής εργασίας είναι δυνατό να πολλαπλασιάζεται επί ένα συγκεκριμένο συντελεστή.

Ο φοιτητής ολοκληρώνει τις σπουδές του και λαμβάνει πτυχίο όταν επιτύχει στα προβλεπόμενα από το πρόγραμμα σπουδών μαθήματα και συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό πιστωτικών μονάδων.

Πιστοποίηση

Στον ν. 4653/2020 καθορίζεται το πλαίσιο, οι διαδικασίες και τα κριτήρια αξιολόγησης καθώς και της πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών και των υπηρεσιών των επί μέρους ακαδημαϊκών μονάδων και των ιδρυμάτων συνολικά.  Τα εσωτερικά προγράμματα διασφάλισης της ποιότητας των ιδρυμάτων υπόκεινται στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).

Κάθε τμήμα ΑΕΙ παρέχει το αντίστοιχο, ενιαίο πτυχίο, το οποίο είναι δυνατόν να διακρίνεται σε κατευθύνσεις/ειδικεύσεις.  Δεν υπάρχει ειδική διαδικασία πιστοποίησης των τίτλων σπουδών στα δημόσια Ιδρύματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.  Οι τίτλοι σπουδών που υπογράφονται από τον πρύτανη/πρόεδρο του ΑΕΙ, τον πρόεδρο/ προϊστάμενο και τον γραμματέα του οικείου τμήματος, θεωρούνται ότι είναι αυτοτελώς έγκυροι και αφ’ εαυτών πιστοποιημένοι.

Στο πτυχίο αναγράφεται το Ίδρυμα Ανώτατης Εκπαίδευσης, η σχολή, το τμήμα και, όπου υφίσταται, η κατεύθυνση/ειδίκευση.

Επίσης, αναγράφονται η ακριβής αριθμητική βαθμολογία του πτυχιούχου και ο ποιοτικός χαρακτηρισμός στον οποίο αυτή αντιστοιχεί (5,00-6,49 «Καλώς », 6,50-8,49 «Λίαν Καλώς» και 8,50-10,00 «Άριστα»).

Το παράρτημα διπλώματος, το οποίο ορίζεται στον ν. 3374/2005, επισυνάπτεται στους τίτλους προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών σπουδών και παρέχει πληροφορίες σχετικά με το γενικότερο πλαίσιο εκπαίδευσης και το περιεχόμενο  σπουδών.