Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τις εξελίξεις αναφορικά με την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης στην Ελλάδα, είναι σημαντικό να αναδείξουμε τους ορισμούς που χρησιμοποιούνται στη χώρα για τη μη τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση.

Σύμφωνα με το ν. 4763/2020, η μη τυπική εκπαίδευση αφορά τη μάθηση που πραγματοποιείται μέσω σχεδιασμένων δραστηριοτήτων αναφορικά με τους μαθησιακούς στόχους και τον χρόνο που διατίθεται για μάθηση. Μπορεί να καλύπτει προγράμματα που αφορούν τις επαγγελματικές δεξιότητες, τον αλφαβητισμό των ενηλίκων και τη βασική εκπαίδευση για όσους εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. 

 O ν. 3879/2010 ορίζει την άτυπη μάθηση ως τις μαθησιακές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκτός οργανωμένου εκπαιδευτικού πλαισίου, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου ή επαγγελματικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει κάθε μορφή αυτομόρφωσης μέσω έντυπου υλικού, χρήσης του διαδικτύου ή υπολογιστή, καθώς και μέσω διάφορων εκπαιδευτικών υποδομών. Περιλαμβάνει επίσης τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτά ένα άτομο μέσω της επαγγελματικής εμπειρίας.

Σύμφωνα με το ν. 4115/13, ο ΕΟΠΠΕΠ αποτελεί τον εθνικό φορέα πιστοποίησης τόσο των εισροών και όσο και των εκροών της μη τυπικής εκπαίδευσης και της άτυπης μάθησης. Λειτουργεί ως η εθνική δομή των Ευρωπαϊκών Δικτύων που διαχειρίζονται θέματα προσόντων και ευρωπαϊκά εργαλεία για τη διαφάνεια και την κινητικότητα. Ειδικότερα, ο ΕΟΠΠΕΠ αναπτύσσει και εφαρμόζει ολοκληρωμένα εθνικά συστήματα για την πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης και παρέχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της εθνικής πολιτικής επαγγελματικού προσανατολισμού, καθώς και στην παροχή τέτοιων υπηρεσιών στην Ελλάδα. Ο ΕΟΠΠΕΠ στοχεύει στη διασφάλιση της ποιότητας μέσω: 

α) εισροών: Ο όρος «εισροές» αναφέρεται στα επαγγελματικά προφίλ, στα προγράμματα σπουδών,  στους οδηγούς κατάρτισης στην αρχική ΕΕΚ, στις μεθόδους διδασκαλίας, στα προσόντα δασκάλων/εκπαιδευτών και στη διάρκεια μαθημάτων

β) εκροών: Ο όρος «εκροές» αναφέρεται στο αποτέλεσμα των παραπάνω διαδικασιών, που είναι η πιστοποίηση των προσόντων και το οποίο δεν πρέπει να συγχέεται με τα μαθησιακά αποτελέσματα 

γ) υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής: βιώσιμες υπηρεσίες και εργαλεία υποστήριξης για πολίτες κάθε ηλικίας, καθώς και εκπαιδευτικά εργαλεία πληροφόρησης σύμφωνα με τις τελευταίες εφαρμογές ΤΠΕ.

Ο ΕΟΠΠΕΠ είναι αρμόδιος για την πιστοποίηση των εθνικών επαγγελματικών περιγραμμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, εργάζεται για την περαιτέρω ανάπτυξη επαγγελματικών περιγραμμάτων καθώς και για την ανάπτυξη αντίστοιχων διαδικασιών πιστοποίησης με την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και με αυξανόμενη έμφαση στα μαθησιακά αποτελέσματα ανεξάρτητα από τη μαθησιακή πορεία. 

Έτσι, ο ΕΟΠΠΕΠ, πέρα ​​από τη διενέργεια εξετάσεων για την πιστοποίηση της αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και την απονομή Διπλώματος Ειδικότητας, Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, στα επίπεδα (3) και (5) του Εθνικού και του Ευρωπαϊκού  Πλαισίου Προσόντων  που αναφέρθηκαν στην υποενότητα (8.4), επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός πλαισίου για την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Σύμφωνα με τον ν. 4547/2018 και τον ν. 4763/2020, πλέον η μη τυπική εκπαίδευση στην Ελλάδα αφορά τη συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και τη Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων.

Ο ΕΟΠΠΕΠ βρίσκεται σε διάλογο και συνεργασία με τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), για την επικύρωση  της μη τυπικής και άτυπης μάθησης.  Εν τω μεταξύ, ο κάθε Οργανισμός ακολουθεί διαφορετικές προσεγγίσεις για την επικύρωση των εν λόγω μορφών μάθησης: 

− Ο ΕΟΠΠΕΠ επικυρώνει τη συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση μέσω επαγγελματικών προτύπων.

Το έτος 2024 υπάρχουν 202 πιστοποιημένα επαγγελματικά περιγράμματα, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων. Ο ΕΟΠΠΕΠ έχει επίσης τον ρόλο της πιστοποίησης συγκεκριμένων επαγγελμάτων με βάση την αναγνώριση της προηγούμενης εμπειρίας.

Το τρέχον έτος υπάρχουν τέσσερα (4) επαγγέλματα, για τα οποία είναι δυνατή η πιστοποίηση με βάση την αναγνώριση της προηγούμενης εμπειρίας και της άτυπης μάθησης,  που είναι τα εξής:

• προσωπικό ασφαλείας, 

• εκπαιδευτές ενηλίκων 

• κομμωτές/ τριες-κουρείς 

• αισθητικός ποδολογιας και καλλωπισμού νυχιών ποδιών και χεριών

• τεχνικοί ψυκτικών συσκευών, 

• φορτωτές φορτίου και

• εκπαιδευτές προπονητών

 Τα πρότυπα που χρησιμοποιούνται είναι τα επαγγελματικά περιγράμματα.

Ο ν.4763/2020 προβλέπει επίσης την πιστοποίηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων των προγραμμάτων των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης  (ΚΔΒΜ) από τον ΕΟΠΠΕΠ.

− Όσον αφορά στην επικύρωση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ο ν.4921/2022  δίνει τη δυνατότητα στη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) να πιστοποιεί τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που προσφέρει στους άνεργους, πέρα από την επικύρωση και την πιστοποίηση που διενεργεί ο ΕΟΠΠΕΠ. 

Η πιστοποίηση των προσόντων των ατόμων που εκπαιδεύονται στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και των προγραμμάτων που προσφέρονται ειδικά σε ανέργους διενεργείται από ανεξάρτητους Φορείς Πιστοποίησης, οι οποίοι:

• είναι διαπιστευμένοι σύμφωνα με το Πρότυπο ISO/IEC 17024 ή
• είναι πιστοποιημένοι, βάσει του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου (ν.4763/2020), να χορηγούν πιστοποιητικά ή 
• είναι εταιρείες λογισμικού ή τεχνολογίας, οι οποίες παρέχουν σχετικές πιστοποιήσεις που είναι διεθνώς αναγνωρισμένες στην αγορά εργασίας.

Με την πιστοποίηση επιβεβαιώνεται ότι ο εκπαιδευόμενος έχει αποκτήσει σε επαρκή βαθμό τις γνώσεις ή τις δεξιότητες που σχετίζονται με το αντικείμενο της κατάρτισης που παρακολούθησε. 

− Επικύρωση της  μάθησης που παρέχεται στα Κέντρα Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ)

Η επιτυχής ολοκλήρωση των προγραμμάτων των ΚΕΔΙΒΙΜ οδηγεί στη χορήγηση Πιστοποιητικού Εκπαίδευσης ή Εξειδικευμένης Εκπαίδευσης ή Βεβαίωσης Παρακολούθησης. 

Η επιτυχής ολοκλήρωση ορισμένων από αυτά τα προγράμματα κατάρτισης συνδέεται με την προαγωγή των επαγγελματικών δικαιωμάτων (για παράδειγμα, ο Ενεργειακός Επιθεωρητής πληροί τις προϋποθέσεις για να συμπεριληφθεί στο σχετικό εθνικό μητρώο).

− Σύστημα Πιστοποίησης μη τυπικής Εκπαίδευσης των εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα 

Με την Υπουργική Απόφαση ΔΙΠΑΑΔ/ΕΚΔΔΑ/Φ.4/οικ.9403 αναπτύχθηκε ένα Συστήμα Πιστοποίησης των μαθησιακών αποτελεσμάτων μη τυπικής μάθησης των υπαλλήλων του ευρύτερου δημόσιου τομέα,  που στοχεύει στην επικύρωση των γνώσεων που αποκτούν οι δημόσιοι υπάλληλοι μέσω σεμιναρίων/εκπαιδεύσεων που υλοποιούνται από τους εξής φορείς:

• Το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΚΚΔΑ), 
• Άλλες Σχολές του Δημόσιου Τομέα, 
• Δημόσια Πανεπιστήμια, 
• το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης
• το Κοινωνικό Πολύκεντρο
• και το Διαβαλκανικό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης.

Η τρέχουσα εθνική πολιτική είναι ο ΕΟΠΠΕΠ να συνεχίσει τη δημιουργία πλαισίων για την επικύρωση περισσότερων επαγγελματικών περιγραμμάτων και ο γενικός στόχος είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος επικύρωσης που θα καλύπτει τα μαθησιακά αποτελέσματα όλων των μορφών μη τυπικής και άτυπης μάθησης.