Τύποι δομών
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Κύριο φορέα παροχής μετα-δευτεροβάθμιας αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης αποτελούν τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) τα οποία, σύμφωνα με τον Ν. 4763/2020 λειτουργούν στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης, δηλαδή της εκπαίδευσης που παρέχεται σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και μπορούν να οδηγήσουν στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο από τις δημόσιες αρχές και αποτελεί μέρος της διαβαθμισμένης εκπαιδευτικής κλίμακας.
Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), σύμφωνα με τον ν. 4763/2020, έχουν σκοπό:
- την παροχή αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σε αποφοίτους της μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή των Γενικών Λυκείων (ΓΕ.Λ.) και των ΕΠΑ.Λ., καθώς και σε κατόχους ισότιμων τίτλων και
- την εξασφάλιση στους καταρτιζόμενους αντίστοιχων προσόντων, με τη διδασκαλία επιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και πρακτικών γνώσεων και την καλλιέργεια ανάλογων δεξιοτήτων, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους ένταξη και να διασφαλίζεται η προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας.
Τα ΙΕΚ λειτουργούν ως ευέλικτα όργανα διαρκούς παροχής, αναπροσαρμογής και εκσυγχρονισμού των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού και αποστολή τους είναι η παροχή ουσιαστικών και τυπικών επαγγελματικών εφοδίων και προσόντων με σκοπό τη διευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζόμενων, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομία της Χώρας, με τη συμβολή τους στην αύξηση της παραγωγικότητας και την οικονομική μεγέθυνση.
Τα ΙΕΚ μπορεί να είναι δημόσια ή ιδιωτικά. Η φοίτηση στα δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης παρέχεται δωρεάν.
Η εποπτεία των δημόσιων ΙΕΚ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και η αρμοδιότητα διαμόρφωσης του εκπαιδευτικού πλαισίου ανήκει στη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ η πιστοποίηση των «εκροών» τους στον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).
Σύμφωνα με τον νόμο 4763/2020, έχουν ήδη ιδρυθεί Πειραματικά και Θεματικά Δημόσια ΙΕΚ. Τα δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ είναι δυνατόν να παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση διά ζώσης ή εξ αποστάσεως, εκπαίδευση-κατάρτιση σύγχρονη ή ασύγχρονη ή μικτή, με βάση τους Οδηγούς Κατάρτισης των ειδικοτήτων κατάρτισης.
Μεταλυκειακό έτος - τάξη μαθητείας
Οι Συντονιστές Π.Δ.Ε. για τη Μαθητεία, σε συνεργασία με τους υπεύθυνους Δ.Δ.Ε. για τη Μαθητεία και τους Διευθυντές των Εργαστηριακών Κέντρων και τους Διευθυντές των ΕΠΑ.Λ. καταγράφουν τις ειδικότητες Τάξης Μαθητείας που σχεδιάζεται να υλοποιήσουν τα ΕΠΑ.Λ., με την προϋπόθεση ότι έχουν εξασφαλισθεί αντίστοιχες θέσεις μαθητείας σε εργοδότες και υφίσταται η απαιτούμενη εργαστηριακή υποδομή.
Με την ολοκλήρωση της καταγραφής οι Περιφερειακοί Διευθυντές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης εκδίδουν πρόσκληση για υποβολή αιτήσεων επιλογής για τις ειδικότητες του Μεταλυκειακού Έτους-Τάξης Μαθητείας.
Κολλέγια
Στη μεταδευτεροβάθμια μη-ανώτατη εκπαίδευση εντάσσονται και τα Κολλέγια. Τα Κολλέγια είναι πάροχοι υπηρεσιών μη τυπικής μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης και μπορεί να είναι μόνο ιδιωτικά.
Παρέχουν κατ’ αποκλειστικότητα σπουδές βάσει συμφωνιών πιστοποίησης (validation) και δικαιόχρησης (franchising) με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, αναγνωρισμένα από τις αρμόδιες αρχές στη χώρα που εδρεύουν, οι οποίες οδηγούν σε πρώτο πτυχίο (bachelor) τουλάχιστον τριετούς διάρκειας σπουδών και φοίτησης ή μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών.
Τα πτυχία, οι τίτλοι, οι βεβαιώσεις, τα πιστοποιητικά σπουδών και οποιασδήποτε ονομασίας βεβαίωση που χορηγούν τα κολλέγια, δύνανται της αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων ανώτατης εκπαίδευσης του ελληνικού συστήματος τυπικής εκπαίδευσης.
Οι σπουδαστές των Κολλεγίων δύνανται να πραγματοποιούν την προβλεπόμενη από το πρόγραμμα σπουδών της ειδικότητάς τους πρακτική άσκηση, όπως αυτή ορίζεται από το συμπράττον Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της αλλοδαπής, με ευθύνη του Κολλεγίου στο οποίο φοιτούν. Η εποπτεία, ο συντονισμός, η διασφάλιση ποιότητας και η αξιολόγηση της πρακτικής άσκησης πραγματοποιούνται με ευθύνη του Κολλεγίου.
Γεωγραφική κατανομή
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Τα δημόσια 126 ΙΕΚ λειτουργούν στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, ενώ παρέχουν ειδικότητες και οργανώνουν τμήματα σύμφωνα με τις εθνικές και περιφερειακές ανάγκες της εθνικής οικονομίας, καθώς και τις προτάσεις των αρμοδίων εκπαιδευτικών αρχών και των εμπλεκόμενων φορέων. . Επίσης λειτουργούν Ι.Ε.Κ σε δύο καταστήματα κράτησης της χώρας.
Σύμφωνα με τον νόμο 4763/2020, για τη στέγαση των δημόσιων ΙΕΚ χρησιμοποιούνται κτήρια σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Ε.Κ. και σχολικών εργαστηρίων, καθώς και άλλα κτήρια, τα οποία πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις, ύστερα από αποφάσεις παραχώρησης των αναγκαίων χώρων λειτουργίας από το αρμόδιο κατά περίπτωση όργανο. Τα δημόσια ΙΕΚ δύναται να διαθέτουν οργανωμένα εργαστήρια για την παροχή εργαστηριακής κατάρτισης.
Τα δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, τα οποία κατά τη λήξη δύο (2) συνεχόμενων ετών κατάρτισης από το έτος κατάρτισης 2020-2021 και εφεξής, έχουν συνολικό κατ’ έτος αριθμό φοιτούντων/καταρτιζομένων που δεν υπερβαίνει τους εκατό (100), τίθενται σε αναστολή λειτουργίας ή συγχωνεύονται με άλλα δημόσια ΙΕΚ.
Ειδικότερα για τα δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων που λειτουργούν σε μεγάλες Περιφερειακές Ενότητες (Κεντρικού, Νότιου, Βόρειου, Δυτικού Τομέα Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης), ο αντίστοιχος συνολικός κατ’ έτος αριθμός φοιτούντων/καταρτιζομένων για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου ορίζεται σε διακόσιους (200).
Ειδικώς, δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων σε απομακρυσμένες, νησιωτικές, παραμεθόριες περιοχές και σε περιφερειακές ενότητες με πληθυσμό κάτω των πενήντα χιλιάδων (50.000) κατοίκων δύναται να λειτουργούν με συνολικό κατ’ έτος αριθμό φοιτούντων/καταρτιζόμενων μικρότερο των εκατό (100).
Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ.&Ν, μπορεί να λειτουργούν, στα δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, τμήματα εκτός της έδρας τους ή και σε όμορους δήμους της περιφερειακής ενότητας στην οποία ανήκουν.
Μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας
Το Μεταλυκειακό Έτος-Τάξη Μαθητείας είναι προαιρετικό, ανήκει στη μεταλυκειακή επαγγελματική κατάρτιση και αποτελεί εκπαιδευτική διαδρομή, που η ολοκλήρωσή της, ύστερα από επιτυχείς εξετάσεις πιστοποίησης των αποφοίτων της, οδηγεί σε τίτλο επιπέδου πέντε (5) του Ε.Π.Π.
Στο Μεταλυκειακό έτος Τάξη Μαθητείας παρέχονται ειδικότητες, οι οποίες καθορίζονται με βάση τις ανάγκες της τοπικής αγοράς εργασίας και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικότητες των ΕΠΑ.Λ. με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ.&Ν.
Προϋποθέσεις εισαγωγής και επιλογή
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης μπορούν να φοιτήσουν απόφοιτοι Λυκείου, Γενικού ή Επαγγελματικού ή ισότιμων δομών.
Κάθε καταρτιζόμενος θα μπορεί να παρακολουθεί σε ένα μόνο ΙΕΚ μια μόνο ειδικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάρτισής του, συμπεριλαμβανομένης της πρακτικής άσκησης ή μαθητείας. Οι καταρτιζόμενοι δεν δύνανται να εγγραφούν και να φοιτούν παράλληλα σε άλλες δομές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας
Στο Μεταλυκειακό έτος Τάξη Μαθητείας, κατ’ εφαρμογή του νόμου 4763/2020 , από το σχολικό έτος 2021-2022 εγγράφονται κατά την ακόλουθη σειρά προτεραιότητας:
- κάτοχοι απολυτηρίου και πτυχίου ΕΠΑ.Λ. και Ενιαίου Ειδικού Επαγγελματικού Γυμνασίου-Λυκείου (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.), καθώς και οι κάτοχοι ισότιμων προς αυτούς τίτλων σε συναφείς ειδικότητες και
- οι κάτοχοι απολυτηρίου ΓΕ.Λ. και πτυχίου ΕΠΑ.Λ. σε συναφείς ειδικότητες.
Ηλικιακές ομάδες και κατάταξη καταρτιζόμενων
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης καταρτίζονται απόφοιτοι της μη υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που συνήθως έχουν ηλικία 18 ετών και άνω.
Για την απρόσκοπτη παρακολούθηση και ολοκλήρωση της κατάρτισης στα δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, είναι δυνατή η χορήγηση υποτροφιών σε καταρτιζόμενους με βάση κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.
Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ.&Ν., δύναται να καθορίζεται για την εγγραφή σε ΙΕΚ από ΕΠΑΛ αντιστοιχία ειδικοτήτων των ΕΠΑΛ με ειδικότητες ΙΕΚ.
Μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας
Σύμφωνα με τον νόμο 4763/2020, το Μεταλυκειακό Έτος - Τάξη Μαθητείας απευθύνεται στους αποφοίτους των δευτεροβάθμιων δομών μεπαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ) μη υποχρεωτικής τυπικής εκπαίδευσης, με τη μοριοδότηση που καθορίζεται στον κανονισμό λειτουργίας του Μεταλυκειακού Έτους – Τάξη Μαθητείας. Η ηλικία επομένως των μαθητευομένων είναι από 18 έτη και πάνω.
Οργάνωση σχολικού έτους
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Ο Κανονισμός Λειτουργίας των ΙΕΚ (Κ5/160259/15-12-2021 ) ρυθμίζει θέματα που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία της σπουδαστικής ζωής, τον τρόπο και τα κριτήρια εγγραφών , μετεγγραφών και κατατάξεων και θέματα που αφορούν στο θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος των μαθημάτων.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας, το διδακτικό έτος στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) άρχεται την 1η Δευτέρα του Οκτωβρίου και λήγει την 30η Ιουνίου εκάστου έτους. Περιλαμβάνει δύο εξάμηνα φοίτησης.
Οι εγγραφές στα ΙΕΚ ολοκληρώνονται έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Οι αιτήσεις μετεγγραφών υποβάλλονται:
- για το χειμερινό εξάμηνο από την 1η έως και την 10η Ιουλίου εκάστου έτους,
- για το εαρινό εξάμηνο, μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων φοίτησης του χειμερινού εξαμήνου κατάρτισης και πριν την έναρξη των μαθημάτων του εαρινού εξαμήνου, ενώ ξεχωριστές διαδικασίες και προθεσμίες μετεγγραφής προβλέπονται για καταρτιζόμενους που φοιτούν σε καταστήματα κράτησης.
Οι προθεσμίες διαφοροποιούνται για τα Ιδιωτικά ΙΕΚ βάσει του Κανονισμού Λειτουργίας τους
Προβλέπονται επίσης διαδικασίες κινητικότητας (κατάταξης και αλλαγής ειδικότητας) με κριτήριο τους οδηγούς σπουδών και τα ωρολόγια προγράμματα των ειδικοτήτων.
Δεν επιτρέπεται η ταυτόχρονη φοίτηση και η διεξαγωγή της πρακτικής άσκησης
Σε περίπτωση κατά την οποία σε ένα ή περισσότερα ΙΕΚ δεν πραγματοποιηθεί μέρος ή το σύνολο των προβλεπόμενων διδακτικών ωρών:
- Πραγματοποιείται, με ευθύνη της Διοίκησης του Ι.Ε.Κ. αναπλήρωση των διδακτικών ωρών, με αντίστοιχη αύξηση των ωρών του εβδομαδιαίου προγράμματος.
- Δύναται να παραταθεί το εξάμηνο κατάρτισης με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ. και Ν.
Κατάρτιση και πάσης φύσεως διαδικασίες κατάρτισης δε γίνονται κατά τις εορτές, τις επίσημες αργίες και τις διακοπές, καθώς επίσης και τις ημέρες τοπικών αργιών λόγω θρησκευτικών εορτών ή επετείων.
Κατ’ εφαρμογή του νόμου 4763/2020, η φοίτηση στα ΙΕΚ, διέπεται από τα εξής:
- Η κατάρτιση ξεκινά κατά το χειμερινό ή εαρινό εξάμηνο, διαρκεί κατ’ ελάχιστον τέσσερα (4) και δεν δύναται να υπερβαίνει τα πέντε (5) συνολικά εξάμηνα, σύμφωνα με τους Οδηγούς Κατάρτισης της ειδικότητας, συμπεριλαμβανομένης σ΄ αυτά της περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας.
- Οι καταρτιζόμενοι των ΙΕΚ πραγματοποιούν την πρακτική άσκηση ή τη μαθητεία, με ευθύνη του ΙΕΚ στο οποίο φοιτούν.
Η περίοδος της πρακτικής άσκησης μπορεί να είναι συνεχιζόμενη ή τμηματική, ύστερα από την επιτυχή ολοκλήρωση της θεωρητικής και εργαστηριακής κατάρτισης του τετάρτου εξαμήνου, εκτός αν ορίζεται άλλως στους Οδηγούς Κατάρτισης και πρέπει να ολοκληρωθεί, σε κάθε περίπτωση, εντός είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από τη λήξη του τελευταίου εξαμήνου θεωρητικής και εργαστηριακής κατάρτισης. Η πρακτική μπορεί να είναι επιδοτούμενη.
Η κατάρτιση των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ), καθώς και των κατόχων ισότιμων τίτλων επαγγελματικής εκπαίδευσης, διαρκεί σε ΙΕΚ από δύο (2) μέχρι τρία (3) εξάμηνα, συμπεριλαμβανομένης σ΄ αυτά περιόδου πρακτικής άσκησης ή μαθητείας, εφόσον πρόκειται για τίτλο σε ειδικότητα του επαγγελματικού τομέα από τον οποίο αποφοίτησαν από το ΕΠΑΛ ή ισότιμη δομή δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας
Το πρόγραμμα του Μεταλυκειακού Έτους - Τάξης Μαθητείας αρχίζει από την 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους και ολοκληρώνεται την 31η Αυγούστου του επόμενου έτους. Η περίοδος παροχής των εργαστηριακών μαθημάτων ειδικότητας δύναται να ξεκινά την 1η Οκτωβρίου. Η περίοδος μάθησης σε εργασιακό χώρο δύναται να πραγματοποιείται από 1ης Οκτωβρίου εκάστου έτους έως την 31η Αυγούστου του επόμενου έτους. Το πρόγραμμα θεωρείται ολοκληρωμένο με τη συμπλήρωση των ωρών του εργαστηριακού μαθήματος ειδικότητας και των ημερών μάθησης σε εργασιακό χώρο, όπως αυτές καθορίζονται στον Οδηγό Κατάρτισης κάθε ειδικότητας.
Εβδομαδιαίο και ημερήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα
Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης
Η διδασκαλία στα ΙΕΚ πραγματοποιείται 5 ημέρες την εβδομάδα, από Δευτέρα έως Παρασκευή ενώ το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα κατάρτισης καθορίζεται από τον οδηγό κατάρτισης κάθες ειδικότητας.
Η διδασκαλία οργανώνεται κατά ειδικότητες, ενώ κάθε ειδικότητα προσφέρει το δικό της, ξεχωριστό και ολοκληρωμένο σύνολο μαθημάτων, οργανωμένων σε συγκεκριμένες διδακτικές ώρες ανά εβδομάδα.
Η κατάρτιση στα δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) πραγματοποιείται κυρίως τις απογευματινές ώρες, ενώ η διάρκεια της ωριαίας διδασκαλίας όλων των μαθημάτων, καθορίζεται σε 45΄ λεπτά.
Για τη στέγαση των ΙΕΚ, χρησιμοποιούνται κτήρια σχολικών μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή άλλα κτήρια που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις.
Μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας
Κατά τη διάρκεια του Μεταλυκειακού Έτους - Τάξης Μαθητείας πραγματοποιούνται:
- Πρόγραμμα εργαστηριακών μαθημάτων της ειδικότητας, συνολικής διάρκειας 203 ωρών. Το πρόγραμμα αυτό διδάσκεται μία ημέρα την εβδομάδα, για 7 διδακτικές ώρες, σε εργαστηριακά κέντρα ή /και σε σχολικά εργαστήρια των ΕΠΑΛ. Σε περίπτωση που δεν πραγματοποιηθεί η διδασκαλία κάποιων ωρών για οποιοδήποτε λόγο, οι διδακτικές ώρες αναπληρώνονται μέχρι την ολοκλήρωση της συνολικής διάρκειας του προγράμματος εργαστηριακών μαθημάτων της ειδικότητας.
- Πρόγραμμα εκπαίδευσης στο χώρο εργασίας διάρκειας 28 ωρών εβδομαδιαίως, επιμερισμένο σε 4 ημέρες, εξαιρουμένων των εβδομάδων που περιλαμβάνουν επίσημες αργίες και του χρονικού διαστήματος που ο εργοδότης παραμένει κλειστός. Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα εκπαίδευσης στον χώρο εργασίας διαρκεί μέχρι την ολοκλήρωση 11 ημερολογιακών μηνών. Το Πρόγραμμα εκπαίδευσης στο χώρο εργασίας πραγματοποιείται σε φορείς του δημοσίου τομέα, σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ή επιχείρηση σε αντικείμενα αντίστοιχα των ειδικοτήτων που προκηρύσσονται.