Γεωγραφική προσβασιμότητα

Η ιδιάζουσα γεωγραφική μορφολογία του ελληνικού χώρου, στον οποίο κυριαρχούν οι ορεινές περιοχές και τα πολυάριθμα νησιά, δημιουργεί δύσκολες συνθήκες προσβασιμότητας.
Πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι να εξασφαλίζεται ότι δημόσια Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία  λειτουργούν σε όλη την επικράτεια, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, έτσι ώστε κάθε μαθητής να έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 50025/19-09-2018, οι περιφέρειες μεταφέρουν δωρεάν τους μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δημοσίων σχολείων, οι οποίοι κατοικούν σε απόσταση μεγαλύτερη από 1.200 μέτρα από το σχολείο τους.

Προϋποθέσεις εισαγωγής και επιλογή σχολείου

Νηπιαγωγείο

Στην Ελλάδα το νηπιαγωγείο εντάσσεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και όχι στην προσχολική αγωγή.

Προκειμένου να εγγραφεί ένα νήπιο στο Νηπιαγωγείο θα πρέπει να έχει την καθορισμένη από το νόμο ηλικία, δηλαδή στις 31 Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής του να έχει συμπληρώσει την ηλικία τουλάχιστον των 4 ετών.

Κάθε δημόσιο Νηπιαγωγείο έχει τη δική του σχολική περιφέρεια και σε αυτό φοιτούν τα νήπια που διαμένουν εντός των ορίων της. Σε δήμους ή δημοτικές κοινότητες που λειτουργούν περισσότερα από ένα Νηπιαγωγεία, τα όρια της σχολικής περιφέρειας ορίζονται με απόφαση του οικείου διευθυντή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η εγγραφή νηπίου σε Νηπιαγωγείο διαφορετικής σχολικής περιφέρειας από αυτήν που κατοικεί, προβλέπεται:

• Για τα νήπια αδέλφια μαθητών που φοιτούν στο ίδιο ή σε συστεγαζόμενο Νηπιαγωγείο ή σε συστεγαζόμενο Δημοτικό Σχολείο.
• Στις περιπτώσεις μαθητών της σχολικής περιφέρειας του Νηπιαγωγείου που υπερβαίνουν τον αριθμό που μπορεί να υποστηρίξει το συγκεκριμένο Νηπιαγωγείο. 

Σύμφωνα με τις διατάξεις του προεδρικού διατάγματος 79/2017, όπως ισχύει, για την εγγραφή στο Νηπιαγωγείο απαιτούνται:

• Αποδεικτικό στοιχείο από το οποίο προκύπτει η διεύθυνση κατοικίας του μαθητή
• Επίδειξη του βιβλιαρίου υγείας του μαθητή ή προσκόμιση άλλου στοιχείου από το οποίο αποδεικνύεται ότι έγιναν τα προβλεπόμενα εμβόλια.
• Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ).
• Πιστοποιητικό γέννησης.

Δημοτικό Σχολείο

Στην πρώτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου εγγράφονται υποχρεωτικά όσοι μαθητές συμπληρώνουν τη νόμιμη ηλικία, δηλαδή μαθητές που συμπληρώνουν την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής την ηλικία των 6 ετών.
Καθυστέρηση εγγραφής στην Α' τάξη, μπορεί να γίνει για σοβαρούς λόγους που πιστοποιούνται με βεβαίωση ΚΕΔΑΣΥ ή δημόσιας ιατροπαιδαγωγικής υπηρεσίας ή δημοσίου νοσοκομείου.  Δεν προβλέπονται τεστ ωριμότητας για την εγγραφή στην πρώτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου.
Προβλέπεται όμως επανάληψη φοίτησης στο νηπιαγωγείο για ένα έτος αν διαπιστώνεται αδυναμία ή σοβαρές δυσκολίες παρακολούθησης και φοίτησης στην Α' τάξη.
Η φοίτηση σε συγκεκριμένο Δημοτικό Σχολείο εξαρτάται από τον τόπο μόνιμης κατοικίας του μαθητή. Κάθε δημόσιο σχολείο ανήκει σε συγκεκριμένη σχολική περιφέρεια και εγγραφή στο σχολείο αυτό μπορεί να κάνει μόνο μαθητής που κατοικεί στην εν λόγω περιφέρεια.
Εγγραφή μαθητή ο οποίος διαμένει σε περιοχή που δεν ανήκει στη σχολική περιφέρεια του σχολείου, μπορεί να γίνει σε εξαιρετικές περιπτώσεις με απόφαση του αρμόδιου προϊσταμένου της διεύθυνσης πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η εγγραφή μαθητή διαφορετικής σχολικής περιφέρειας από αυτήν που κατοικεί, προβλέπεται στις περιπτώσεις μαθητών της σχολικής περιφέρειας του Δημοτικού Σχολείου που υπερβαίνουν τον αριθμό που μπορεί να υποστηρίξει το συγκεκριμένο σχολείο.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του προεδρικού διατάγματος 79/2017, όπως ισχύει, για την εγγραφή στην Α΄ τάξη απαιτούνται:

• Βεβαίωση παρακολούθησης Νηπιαγωγείου
• Αποδεικτικό στοιχείο από το οποίο προκύπτει η διεύθυνση κατοικίας του μαθητή
• Επίδειξη του βιβλιαρίου υγείας του μαθητή ή προσκόμιση άλλου στοιχείο από το οποίο αποδεικνύεται ότι έγιναν τα προβλεπόμενα εμβόλια
• Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ)
• Πιστοποιητικό γέννησης.

Ηλικιακές ομάδες και κατάταξη μαθητών

Νηπιαγωγείο

Στο Νηπιαγωγείο η φοίτηση είναι διετής.
Το Νηπιαγωγείο περιλαμβάνει δύο ομάδες μαθητών:

1. Η πρώτη ηλικία (νήπια) περιλαμβάνει τα νήπια τα οποία στις 31 Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία 5 ετών (φοίτηση υποχρεωτική).
2. Η δεύτερη ηλικία (προνήπια) περιλαμβάνει τα νήπια τα οποία στις 31 Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία 4 ετών. 

Σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα 79/2017, όπως ισχύει, η σχολική μονάδα είναι υποχρεωμένη να δεχθεί όλες τις αιτήσεις νηπίων και προνηπίων που θα της έχουν κατατεθεί. Αν ο αριθμός των νηπίων-προνηπίων υπερβαίνει τα 25 σε ένα τμήμα (ν. 4692/2020), τότε:

• Είτε δημιουργούνται επιπλέον τμήματα, εφόσον υπάρχει η υλικοτεχνική υποδομή και με απόφαση του Διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
• Είτε πραγματοποιείται κλήρωση μεταξύ των νηπίων-προνηπίων, ώστε να προκύψει ο αριθμός των 25 μαθητών ανά τμήμα. 

Η κατανομή των τμημάτων γίνεται με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, αφού ληφθούν υπόψη κριτήρια όπως η ηλικία (νήπια-προνήπια), το φύλο και οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες των νηπίων με στόχο να υπάρξει μια ισόρροπη κατανομή των μαθητών στα τμήματα.

Τα νήπια-προνήπια που δεν έχουν κληρωθεί κατανέμονται σε όμορα Νηπιαγωγεία με κριτήριο τον τόπο κατοικίας τους.  Τα νήπια αδέλφια μαθητών που φοιτούν στο ίδιο ή σε συστεγαζόμενο Νηπιαγωγείο ή σε συστεγαζόμενο Δημοτικό Σχολείο εξαιρούνται της ανωτέρω διαδικασίας.

Τα Νηπιαγωγεία, ανάλογα με τον αριθμό των οργανικών θέσεων των νηπιαγωγών, είναι διθέσια, τριθέσια και  πολυθέσια. Η οργανικότητα των Νηπιαγωγείων προσδιορίζεται με βάση την αντιστοιχία νηπιαγωγού προς τον αριθμό των νηπίων.

Δημοτικό σχολείο

Στο Δημοτικό Σχολείο η φοίτηση είναι εξαετής.

Περιλαμβάνει αντίστοιχα τις τάξεις: Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄. Κάθε μία εξ αυτών αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο επίπεδο διδακτικών και εκπαιδευτικών στόχων/δεξιοτήτων, που ορίζεται σε κεντρικό επίπεδο, έχει καθολική ισχύ για όλα τα σχολεία αυτής της βαθμίδας και περιγράφεται ενδελεχώς στα αναλυτικά προγράμματα, που διαφοροποιούνται ανά τάξη και μάθημα.

Η προαγωγή σε επόμενη τάξη για όλα τα έτη του Δημοτικού Σχολείου, γίνεται μετά από θετική αξιολόγηση.  Σε αντίθετη περίπτωση ο μαθητής επαναλαμβάνει την τάξη. Συνεπώς στην εκάστοτε τάξη Δημοτικού Σχολείου φοιτούν, πλην εξαιρέσεων, μαθητές ίδιας ηλικίας.

Τα Δημοτικά Σχολεία χαρακτηρίζονται ως μονοθέσια, διθέσια, τριθέσια και άνω έως δωδεκαθέσια, βάσει του αριθμού των μαθητών. Τα ολιγοθέσια σχολεία (μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια) σχηματίζουν τμήματα με ανώτατο όριο τους 15 μαθητές.  Για τα Δημοτικά Σχολεία από τετραθέσια και άνω υφίσταται το όριο των 25 μαθητών ανά δάσκαλο (σχηματίζονται τμήματα με μέγιστο αριθμό μαθητών ανά τμήμα τους 25 μαθητές και ελάχιστο τους 12 μαθητές).

Στα Δημοτικά Σχολεία κάθε μάθημα διδάσκεται αποκλειστικά από έναν μόνο εκπαιδευτικό κλάδου ΠΕ70 Δασκάλων ή από έναν εκπαιδευτικό της αντίστοιχης ειδικότητας, όταν πρόκειται για τα μαθήματα ειδικοτήτων που προβλέπονται στο ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα.

Εξαίρεση αποτελούν τα διδακτικά αντικείμενα της Αισθητικής Αγωγής (Εικαστικά, Μουσική, Θεατρική Αγωγή) και τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, τα οποία μπορούν να ανατίθενται σε περισσότερους από έναν εκπαιδευτικούς. Τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, τα οποία σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση Φ.31/94185/Δ1/2021 αντικαθιστούν τις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης, καθώς ο σκοπός τους ταυτίζεται με τον σκοπό και τη θεματολογία  της, οργανώνουν, συντονίζουν και διδάσκουν με προτεραιότητα οι εκπαιδευτικοί του κλάδου ΠΕ70 Δασκάλων και ακολούθως οι εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων που υπηρετούν στη σχολική μονάδα.

Σε περιπτώσεις μη κάλυψης των διδακτικών ωρών από εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων κλάδων, τα διδακτικά αντικείμενα της Αισθητικής Αγωγής και της Φυσικής Αγωγής δύναται να ανατεθούν και σε εκπαιδευτικούς του κλάδου ΠΕ70 Δασκάλων.
Ειδικότερα για τα 4/θέσια και 5/θέσια Δημοτικά Σχολεία η διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ), δύναται να ανατεθεί σε εκπαιδευτικούς του κλάδου ΠΕ70 Δασκάλων, οι οποίοι διαθέτουν πιστοποίηση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ.

Η κατανομή των τάξεων, καθώς και των τμημάτων γίνεται με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου, εφόσον είναι δυνατόν και δεν υπάρχουν μεταβολές ή ελλείψεις διδακτικού προσωπικού. Σε διαφορετική περίπτωση η κατανομή των τάξεων και των τμημάτων μπορεί να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του πρώτου δεκαημέρου του σχολικού έτους.  Για την κατανομή λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

1. Ο χρόνος ανάληψης τμήματος από εκπαιδευτικό να μην υπερβαίνει τη συνεχόμενη διετία.
2. Συνιστάται να αποφεύγεται η κατ’ εξακολούθηση ανάληψη των ίδιων τάξεων ή κύκλου τάξεων (π.χ. Α’ – Β’ Δημοτικού) από τον ίδιο εκπαιδευτικό.
3. Συνιστάται, επίσης, στους εκπαιδευτικούς να μην αναλαμβάνουν τμήματα στα οποία φοιτούν τα τέκνα τους.
4. Ο σύλλογος διδασκόντων, με σχετική απόφασή του, καθορίζει τα κριτήρια για την κατανομή τμημάτων και τάξεων, λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας.

Οργάνωση σχολικού έτους

Η οργάνωση του σχολικού χρόνου στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ορίζεται σε κεντρικό επίπεδο (προεδρικό διάταγμα 79/2017).  Έχει καθολική ισχύ για όλα τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της επικράτειας.

Το σχολικό έτος για τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (δημόσιας και ιδιωτικής) αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου και λήγει στις 31 Αυγούστου του επόμενου έτους.
Το διδακτικό έτος αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου και λήγει στις 21 Ιουνίου του επόμενου έτους, ενώ η διδασκαλία των μαθημάτων αρχίζει στις 11 Σεπτεμβρίου και λήγει στις 15 Ιουνίου του επόμενου έτους.

Όταν η 11η Σεπτεμβρίου ή η 15η Ιουνίου είναι αργία, τα μαθήματα αρχίζουν την επόμενη εργάσιμη ημέρα ή λήγουν την προηγούμενη εργάσιμη ημέρα, αντίστοιχα.
Το διδακτικό έτος χωρίζεται σε τρία τρίμηνα:

• Α΄ τρίμηνο: από 11 Σεπτεμβρίου μέχρι 10 Δεκεμβρίου
• Β΄ τρίμηνο: από 11 Δεκεμβρίου μέχρι 10 Μαρτίου
• Γ΄ τρίμηνο: από 11 Μαρτίου μέχρι 15 Ιουνίου.

Κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους υπάρχουν διακοπές – με κύριες αυτές των εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα – διάρκειας 4 εβδομάδων συνολικά.  Οι καλοκαιρινές διακοπές των μαθητών διαρκούν από τη 16η Ιουνίου μέχρι τη 10η Σεπτεμβρίου.
Οι ημέρες διδασκαλίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ανέρχονται σε περίπου 170 ετησίως και οργανώνονται σε 35 εβδομάδες 5 ημερών (από Δευτέρα έως Παρασκευή) ανά έτος.

Εβδομαδιαίο και ημερήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα

Νηπιαγωγείο

Στον Ενιαίου Τύπου Ολοήμερο Νηπιαγωγείο περιλαμβάνεται εκτός από το υποχρεωτικό πρόγραμμα, κοινό για όλα τα νήπια/προνήπια, ολοήμερο προαιρετικό πρόγραμμα λειτουργίας, με τις εξής προϋποθέσεις:

1. Στα 1/θέσια Νηπιαγωγεία ο ελάχιστος αριθμός για τη λειτουργία του ολοήμερου προγράμματος είναι 5 φοιτώντες μαθητές (νήπια/προνήπια).
2. Στα 2/θέσια Νηπιαγωγεία ο ελάχιστος αριθμός για τη λειτουργία του ολοήμερου προγράμματος είναι 10 φοιτώντες μαθητές (νήπια/προνήπια).
3. Στα 3/θέσια και άνω Νηπιαγωγεία ελάχιστος αριθμός για τη λειτουργία του ολοήμερου προγράμματος είναι 14 φοιτώντες μαθητές (νήπια/προνήπια).

Τα δημόσια Νηπιαγωγεία λειτουργούν από Δευτέρα έως Παρασκευή.
Το υποχρεωτικό ωράριο λειτουργίας στο Ενιαίου Τύπου Ολοήμερο Νηπιαγωγείο ξεκινά στις 8:30 και εκτείνεται έως τις 13:00 (25 διδακτικές ώρες εβδομαδιαίως), ενώ το προαιρετικό ολοήμερο πρόγραμμα εκτείνεται έως τις 16:00.
Δύναται να λειτουργήσει πρόωρη υποδοχή, αν υπάρχουν αιτήσεις γονέων, από 7:45 έως τις 8:30, μόνο για μαθητές που επιλέγουν το προαιρετικό ολοήμερο πρόγραμμα (13:00-16:00).  Ο ελάχιστος αριθμός για τη λειτουργία του τμήματος πρόωρης υποδοχής είναι τα 5 νήπια και προνήπια. 
Το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας (ΕΩΠΔ) συντάσσεται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου από τον προϊστάμενο του Νηπιαγωγείου σε συνεργασία με τον σύλλογο διδασκόντων.
Το ωρολόγιο πρόγραμμα της πρωινής λειτουργίας του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Νηπιαγωγείου ορίζεται ως ακολούθως:

Επισημαίνεται ότι στο Νηπιαγωγείο η αλλαγή της διδακτικής ώρας δεν σημαίνει αλλαγή δραστηριότητας.  Ο Νηπιαγωγός έχει την ευελιξία να προσαρμόζει τον χρόνο των οργανωμένων και ελεύθερων δραστηριοτήτων σύμφωνα με το συγκεκριμένο πλαίσιο της τάξης (προεδρικό διάταγμα 79/2017).

Δημοτικό σχολείο

Στο Ενιαίου Τύπου Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο περιλαμβάνεται εκτός από το υποχρεωτικό πρόγραμμα, κοινό για όλους τους μαθητές της εκάστοτε τάξης του Δημοτικού Σχολείου, ολοήμερο προαιρετικό πρόγραμμα λειτουργίας.
Ελάχιστος αριθμός μαθητών για τη λειτουργία του ολοήμερου προγράμματος είναι 14 μαθητές στα 6/θέσια και άνω δημοτικά σχολεία.  Σε 4/θέσια και 5/θέσια σχολεία ο ελάχιστος αριθμός ανέρχεται στους 10 μαθητές.
Το ολοήμερο πρόγραμμα λαμβάνει χώρα μετά τη λήξη του υποχρεωτικού, ή και πριν την έναρξή του.  Στο ολοήμερο πρόγραμμα φοιτούν κατά προτεραιότητα μαθητές των οποίων οι οικογένειες πληρούν συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια.
Τα δημόσια Δημοτικά Σχολεία λειτουργούν από Δευτέρα έως Παρασκευή.
Το υποχρεωτικό ωράριο λειτουργίας στο Ενιαίου Τύπου Ολοήμερο Δημοτικό ξεκινά για όλα τα τμήματα στις 8:15 και εκτείνεται έως τις 13:15, ενώ το προαιρετικό ολοήμερο πρόγραμμα εκτείνεται έως τις 16:00. Ο ελάχιστος αριθμός για τη λειτουργία του τμήματος Πρωινής Ζώνης μαθητών είναι οι 7 μαθητές για σχολεία με λειτουργικότητα  έως 8/θέσια  και 10 μαθητές για σχολεία με λειτουργικότητα  έως 9/θέσια και άνω.
Δύναται να λειτουργήσει πρόωρη υποδοχή, αν υπάρχουν αιτήσεις γονέων, από 7:00 έως τις 8:00, μόνο για μαθητές που επιλέγουν το προαιρετικό ολοήμερο πρόγραμμα (13:15-16:00).
Το ωρολόγιο πρόγραμμα λειτουργίας του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Δημοτικού ορίζεται ως ακολούθως: