Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού θέτει ως στρατηγική προτεραιότητα για οποιαδήποτε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση τη συστηματική επιμόρφωση, ώστε οι εκπαιδευτικοί να ανταποκρίνονται στην ετερογένεια των παιδαγωγικών αναγκών όλων ανεξαιρέτως των μαθητών.

Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής  (ΙΕΠ), αρμόδιο φορέα για το σχεδιασμό των επιμορφωτικών προγραμμάτων (Ν.1566/1985),η διαδικασία ισχυροποιείται, με στόχο την ουσιαστική μετάβαση σε ένα σύγχρονο μοντέλο επιμόρφωσης. Οι δράσεις που προγραμματίζονται και υλοποιούνται, εντάσσονται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού,Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020»(https://www.minedu.gov.gr/news/44142-19-02-20-epimorfosi-ton-ekpaideftikon-ependysi-sto-anthropino-dynamiko-ton-sxoleion-mas-neos-sxediasmos-nea-filosofia).

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων κατέθεσε τροποποίηση της παρ. 1 άρθρου 29 ν. 1566/1985 προς ψήφιση,  διάταξη σύμφωνα με την οποία στους φορείς και όργανα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προστίθεται και το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. 

Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών διακρίνεται σε υποχρεωτική και προαιρετική.

Οι μορφές υποχρεωτικής επιμόρφωσης είναι οι παρακάτω (Π.Δ. 250/92  όπως τροποποιήθηκε με τα ΠΔ 101/1994, ΠΔ 145/1997 και ΠΔ 45/1999):

• Εισαγωγική επιμόρφωση, διάρκειας εκατό τουλάχιστον διδακτικών ωρών για τους υποψήφιους προς διορισμό εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
• Περιοδική επιμόρφωση, σε δύο επιμορφωτικούς κύκλους κάθε ακαδημαϊκό έτος, διάρκειας μέχρι τρεις μήνες για τους μόνιμους εκπαιδευτικούς
• Ειδικά επιμορφωτικά προγράμματα βραχείας διάρκειας, από 10 ως 100 ώρες για όλους τους υπηρετούντες εκπαιδευτικούς και ως 200 ώρες για εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε μονάδες Ειδικής Αγωγής.

Επίσης, στην Περιοδική Επιμόρφωση και στα Ειδικά Επιμορφωτικά Προγράμματα μπορούν να μετέχουν:

• Eκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα δημόσια σχολεία Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου
• Eκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε ιδιωτικά σχολεία, τα οποία έχουν αναγνωριστεί ως ισότιμα προς τα δημόσια.

Η συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση είναι είτε προαιρετική είτε υποχρεωτική. Παρέχεται με τη μορφή επιμορφωτικών προγραμμάτων, τα οποία, ύστερα από έγκρισή τους από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, υλοποιούνται από επιμορφωτικούς φορείς. 

Υποχρεωτικής μορφή επιμόρφωση συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης αποτελούν, για παράδειγμα, τα επιμορφωτικά σεμινάρια και οι ημερίδες, τα οποία πραγματοποιούνται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση με απόφαση του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου (ΠΔ 79/2017 όπως τροποποιήθηκε με το Ν.4559/2018 - βλ. και Κεφ. 9.2. «Υποστηρικτικά μέτρα προς τους εκπαιδευτικούς»). Οι εν λόγω επιμορφωτικές συναντήσεις έχουν σκοπό να εξετάσουν θέματα σχετικά με την επιστημονική και παιδαγωγική υποστήριξη των εκπαιδευτικών, την εφαρμογή των προγραμμάτων σπουδών, τον  προγραμματισμό και την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου ή την αντιμετώπιση προβλημάτων που παρακωλύουν την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων.

Οργανωτικές δομές

Σύμφωνα με το Ν.4547/2018, με διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων και ύστερα από γνώμη του ΙΕΠ, ρυθμίζονται η διάρκεια της επιμόρφωσης κάθε μορφής, τα προγράμματα διδασκαλίας και ασκήσεων, η διαδικασία πρόσκλησης εκπαιδευτικών για επιμόρφωση, καθώς και η αξιολόγηση και τα αποδεικτικά επιμόρφωσης που τους χορηγούνται.

Το ΙΕΠ υποστηρίζει το Υπουργείο Παιδείας σε θέματα που αφορούν την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Σχεδιάζει την εθνική στρατηγική για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την πιστοποίηση των επιμορφωτικών φορέων. Συντονίζει και παρακολουθεί τις διαδικασίες υλοποίησης, πιστοποίησης και αποτίμησης της επιμόρφωσης.

Φορείς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών μπορεί να είναι (Ν.4823/2021):

• Oι σχολικές μονάδες
• οι Περιφερειακοί Επόπτες Ποιότητας της Εκπαίδευσης, οι Επόπτες Ποιότητας της Εκπαίδευσης, οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης, τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) και τα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.), υπό τον συντονισμό των Περιφερειακών Εποπτών Ποιότητας της Εκπαίδευσης,
• Tα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) και εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Ειδικότερα:

• Σύμφωνα με τον Ν.4547/2018,  όπως τροποποιήθηκε με το Ν.4823/2021, στις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ιδρύονται τα ΠΕΚΕΣ, νέες δομές υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου, με αρμοδιότητα, μεταξύ άλλων, την οργάνωση της επιμόρφωσης, περιλαμβανομένης και της εισαγωγικής, καθώς και την υποστήριξη του προγραμματισμού και της αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου σε περιφερειακό επίπεδο (βλ. και 9.2. «Υποστηρικτικά μέτρα προς τους εκπαιδευτικούς»). Οργανώνουν και υλοποιούν επιμορφωτικά προγράμματα για τους εκπαιδευτικούς σε συνεργασία με το ΙΕΠ ή με δικό τους σχεδιασμό, καθώς και σεμινάρια επιμόρφωσης. Η οργάνωση των εν λόγω σεμιναρίων γίνεται με τη συμμετοχή στελεχών-εκπαιδευτικών με αυξημένα προσόντα ή/και εμπειρία σε συγκεκριμένα θέματα, καθώς και μελών Διδακτικού Επιστημονικού Προσωπικού (ΔΕΠ) των ΑΕΙ ή/και επιστημονικών φορέων. 
• Με το Ν.4610/2019 ιδρύθηκε στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), το  Εθνικό Κέντρο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών (ΕΚΕΠΕ). Σκοπός του εν λόγω Κέντρου είναι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση, η αξιολόγηση και η αποτίμηση επιμορφωτικών προγραμμάτων, που πραγματοποιούνται διά ζώσης ή εξ αποστάσεως, για τα στελέχη της εκπαίδευσης και τους λοιπούς εκπαιδευτικούς, τα μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) και του Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ) της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και των υποψήφιων μελών αυτών των κατηγοριών προσωπικού. Για την επίτευξη των σκοπών του, το ΕΚΕΠΕ συνεργάζεται με το ΙΕΠ και την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΑΙΘ. Ως διδάσκοντες στα επιμορφωτικά προγράμματα του ΕΚΕΠΕ θα απασχολούνται μέλη Διδακτικού Επιστημονικού Προσωπικού (ΔΕΠ) και Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΣΕΠ) του ΕΑΠ.
• Επιμορφωτικές δράσεις μπορεί να διοργανώνονται από το Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου, σε συνεργασία με τις αρμόδιες δομές υποστήριξης της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, από την 1η έως την 10η Σεπτεμβρίου και από την 15η έως την 21η Ιουνίου κάθε έτους (ΠΔ 79/2017, όπως τροποποιήθηκε με το Ν.4559/2018 – βλ. ανωτέρω).

Δράσεις επιμόρφωσης

• Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση και χρήση των ΤΠΕ

Στην παρούσα φάση, σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαδικασίες κατάρτισης προγραμμάτων από τα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, στο πλαίσιο της σχετικής Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για την υλοποίηση προγραμμάτων κατά την 2η περίοδο επιμόρφωσης Β2 επιπέδου ΤΠΕ (Μάρτιος  – Ιούνιος 2023) της Πράξης «Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των Ψηφιακών Τεχνολογιών στην Διδακτική Πράξη (Επιμόρφωση Β’ επιπέδου Τ.Π.Ε.)/ Β΄ κύκλος» ΕΠ ΑΝΑΔ-ΕΔΒΜ, ΕΣΠΑ 2014-2020, που υλοποιείται από το Ι.Τ.Υ.Ε. – «Διόφαντος» (τελικός δικαιούχος) σε συνεργασία με το Ι.Ε.Π. (συμπράττων φορέας).

Τα προγράμματα θα υλοποιηθούν με βάση το μεικτό μοντέλο επιμόρφωσης, δηλαδή κατά περίπτωση με συνδυασμό δια ζώσης συνεδριών που λαμβάνουν χώρα στο Κ.Σ.Ε., σύγχρονων εξ αποστάσεως συνεδριών με χρήση ειδικής πλατφόρμας σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και διαχείρισης εικονικής τάξης, καθώς και ασύγχρονων εξ αποστάσεως δράσεων, δίνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους εκπαιδευτικούς, ανεξάρτητα από τον τόπο στον οποίο υπηρετούν, περιλαμβανομένων απομακρυσμένων περιοχών, μικρών νησιών καθώς και των ελληνικών σχολείων του εξωτερικού.

Η επιμόρφωση αναπτύσσεται και υλοποιείται σε δυο επίπεδα γνώσεων και δεξιοτήτων:

1. Εισαγωγική επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Β1 επίπεδο ΤΠΕ) και
2. Προχωρημένη επιμόρφωση για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη (Β2 επίπεδο ΤΠΕ).

Ο συνδυασμός των δύο επιπέδων θα οδηγεί στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που αντιστοιχούν στην ολοκληρωμένη επιμόρφωση για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη (επιμόρφωση Β’ επιπέδου ΤΠΕ). Η επιμόρφωση Β’ Επιπέδου έχει διάρκεια 36 διδακτικές ώρες και απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς όλων των κλάδων και ειδικοτήτων.

• Άλλες δράσεις επιμόρφωσης (συγχρηματοδοτούμενες ή μη, από την Ε.Ε.)

Αναφέρονται ενδεικτικά οι ακόλουθες δράσεις τις οποίες υλοποιεί το ΙΕΠ για τους εκπαιδευτικούς:

1. Επιμόρφωση στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
2. Επιμόρφωση εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για την ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
3. Επιμόρφωση στα Νέα Προγράμματα Σπουδών των Ξένων Γλωσσών – Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών των Ξένων Γλωσσών (ΕΠΣ-ΞΓ) και Προγράμματα Εκμάθησης Αγγλικής στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία (ΠΕΑΠ)
4. Επιμόρφωση στα Νέα Προγράμματα Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών
5. Επιμορφωτικές Δράσεις για την υποστήριξη της εκπαίδευσης παιδιών προσφύγων
6. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών/Εκπαιδευτών σε θέματα Μαθητείας κ.α.

• Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Δημοσιεύτηκε η Υπουργική Απόφαση με τίτλο: «Έναρξη δράσης: «Ταχεία επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση» (αρ. πρωτ. 174545 / Ε3 / 28/12/2020) για την κάλυψη των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε ηλεκτρονικές τάξεις. Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε σύμπραξη εμπλεκόμενων φορέων, έχει υλοποιήσει μια δράση που αφορούσε την ταχεία επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών.Σκοπός της δράσης είναι η περαιτέρω καλλιέργεια των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών σε παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσεις. Η μεθοδολογία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην πρωτοβάθμια / δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα εφαρμοστεί ποιοτικά, με την υποστήριξη σύγχρονων ψηφιακών μέσων, είτε η εκπαιδευτική διαδικασία είναι ζωντανή (σύγχρονη) είτε σε διαφορετικό χρόνο (ασύγχρονη).

ERASMUS+

To ERASMUS+ είναι το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό.

Η διαχείριση του προγράμματος Erasmus+ γίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ), τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA), τους εθνικούς φορείς των χωρών του προγράμματος και τα εθνικά γραφεία ορισμένων χωρών-εταίρων.

 Ένα παράδειγμα των δράσεων του προγράμματος Erasmus+, το οποίο αφορά την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, είναι η Δράση: «Σχέδιο κινητικότητας προσωπικού σχολικής εκπαίδευσης».

Το πρόγραμμα προσφέρει την ευκαιρία σε στελέχη σχολικών μονάδων δημοσίων και ιδιωτικών φορέων (σχολεία) να βιώσουν μια μαθησιακή εμπειρία σε μια άλλη χώρα. 

Το συγκεκριμένο σχέδιο κινητικότητας μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω δραστηριότητες :

• Aναθέσεις διδασκαλίας: οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διδάξουν σε συνεργαζόμενο σχολείο του εξωτερικού
• Διαρθρωμένα προγράμματα μαθημάτων ή δραστηριότητες κατάρτισης στο εξωτερικό: οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρακολουθήσουν προγράμματα κατάρτισης 
• Παρακολούθηση εργασίας (job shadowing ):  το εκπαιδευτικό προσωπικό  έχει τη δυνατότητα να  περάσει μια περίοδο στο εξωτερικό σε ένα σχολείο εταίρο ή σε κάποιον συναφή οργανισμό, ο οποίος δραστηριοποιείται στο πεδίο της σχολικής εκπαίδευσης.

Οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τις γνώσεις, τις επαγγελματικές και γλωσσικές τους δεξιότητες, τις ικανότητές τους, να έρθουν σε επαφή με μια νέα κουλτούρα και πολιτισμό και να αναπτύξουν το αίσθημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας. 

Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών  (ΙΚΥ), της Εθνικής Μονάδας Συντονισμού του Προγράμματος Erasmus+ (τομείς «Εκπαίδευση και Κατάρτιση») στην Ελλάδα.

Το εν λόγω πρόγραμμα υλοποιείται για τη σχολική εκπαίδευση βάσει της αρ. πρωτ. 25735/H1/20-2-2020 Υπουργικής Απόφασης.

Τέλος, αναφέρονται και οι δυνατότητες που προσφέρονται για διαδικτυακές επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, μέσω του eTwinning. Η Εθνική Υπηρεσία Υποστήριξης eTwinning στην Ελλάδα, σε συνεργασία με άλλους αρμόδιους φορείς, διοργανώνει εξαμηνιαία εξ αποστάσεως e-σεμινάρια, με στόχο την αξιοποίηση των Web 2.0 εργαλείων, της εκπαιδευτικής Ρομποτικής και της καινοτομίας στην υλοποίηση έργων eTwinning αλλά και στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων.

Κίνητρα για συμμετοχή σε δραστηριότητες διαρκούς επιμόρφωσης

Η υπηρεσία είναι υποχρεωμένη να μεριμνά για την επιμόρφωση των υπαλλήλων της σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους ανεξάρτητα από την κατηγορία, τον κλάδο, την ειδικότητα και το βαθμό τους (Ν.3528/2007).

Κίνητρα για τη διαρκή συμμετοχή του εκπαιδευτικού σε δραστηριότητες πιστοποιημένης επιμόρφωσης αποτελούν:

• Η αυτοβελτίωσή του. Η συμμετοχή του σε δραστηριότητες επιμόρφωσης είναι προσωπική υπόθεση η οποία ικανοποιεί την ανάγκη της επαφής με την επιστήμη του, τις σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους κλπ.
• Η υπηρεσιακή του εξέλιξη. Στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός διεκδικεί θέση ευθύνης στη διοίκηση της εκπαίδευσης (π.χ. ως συντονιστής εκπαιδευτικού έργου, διευθυντής), ο Ν. 4547/2018 ορίζει ως προϋπόθεση για την επιλογή του υποψηφίου την πιστοποιημένη γνώση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) Α’ επιπέδου. Επιπλέον, ως κριτήρια επιλογής (επιστημονική συγκρότηση), λαμβάνονται υπόψη και μοριοδοτούνται, μεταξύ άλλων, η πιστοποιημένη γνώση ΤΠΕ B΄ Επιπέδου, η ετήσια επιμόρφωση η οποία έχει πραγματοποιηθεί από τμήμα ΑΕΙ, η βεβαίωση παρακολούθησης πιστοποιημένων επιμορφωτικών προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας, κλπ.

Χορήγηση αδειών

Διευκολύνσεις αδειών υπηρεσιακής εκπαίδευσης χορηγούνται για ένα σχολικό έτος μόνο άνευ αποδοχών σε εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για ολοκλήρωση μεταπτυχιακών σπουδών.

Ωστόσο, επιτρέπεται η χορήγηση – ανανέωση αδειών υπηρεσιακής εκπαίδευσης με αποδοχές υποχρεωτικά στους υποτρόφους του ΙΚΥ (Νόμος 3528/2007).

Άδειες για επιμορφωτικούς ή επιστημονικούς λόγους χορηγούνται με απόφαση του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης, σύμφωνα με το Ν.3528/2007.  Πρόκειται για άδειες με αποδοχές μικρής χρονικής διάρκειας, οι οποίες χορηγούνται υποχρεωτικά σε υπαλλήλους που μετέχουν σε διαγωνισμούς για να πάρουν υποτροφία, για να εισαχθούν στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης ή για να επιλεγούν για φοίτηση σε κύκλους μεταπτυχιακών σπουδών, για συμμετοχή σε συνέδρια, συνδιασκέψεις, σεμινάρια και κάθε είδους συναντήσεις επιστημονικού χαρακτήρα, στο εσωτερικό ή το εξωτερικό, σε αντικείμενα που ενδιαφέρουν την υπηρεσία.