Ανάπτυξη του ΕΠΠ

Ο ν. 4763/2020 θεσμοθετεί το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ), το οποίο έχει ως σημείο αναφοράς τη Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2017, σχετικά με τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων (ΕΠΕΠ) για τη Διά Βίου Μάθηση (2017/C189/03). Σύμφωνα με τη Σύσταση, στόχος του ΕΠΕΠ είναι η βελτίωση της διαφάνειας, της συγκρισιμότητας και της δυνατότητας μεταφοράς των επαγγελματικών προσόντων. 

Σκοπός και στόχοι του ΕΠΠ  

Βασικός σκοπός του είναι η διαμόρφωση ενός εργαλείου ενίσχυσης της αναγνωσιμότητας και συγκρισιμότητας των ελληνικών τίτλων/προσόντων, στο πλαίσιο της βελτίωσης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.
 

Στόχοι του ΕΠΠ είναι:

1. να παρέχει ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς, σύμφωνα με το οποίο όλοι οι ελληνικοί τίτλοι/προσόντα να μπορούν να καταγραφούν, να ταξινομηθούν και ταυτόχρονα να συγκριθούν μεταξύ τους, 
2. να αποτελέσει τη βάση για την αντιστοίχιση των ελληνικών τίτλων/προσόντων σε επίπεδα του ΕΠΠ,
3. να αποτελέσει τη βάση για τη σύγκριση όλων των τίτλων, που χορηγούνται στην Ελλάδα από άλλους εθνικούς ή και διεθνείς φορείς.

Επιπλέον, το ΕΠΠ, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, συμβάλλει στην αντικειμενική αξιολόγηση των ελληνικών τίτλων/προσόντων, καθιστώντας τα συγκρίσιμα με εκείνα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ώστε να ενισχύεται και να προωθείται η γεωγραφική κινητικότητα των εκπαιδευομένων/μαθητευομένων, σπουδαστών, φοιτητών και εργαζομένων μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων χωρών της ΕΕ.
Μέσω του ΕΠΠ, τα προσόντα των ατόμων, δηλαδή οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες, που αποκτώνται μέσω της τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, της μη τυπικής εκπαίδευσης και άτυπης μάθησης, αναγνωρίζονται και συσχετίζονται μεταξύ τους. Στη συνέχεια κατατάσσονται σε επίπεδα, σύμφωνα με τα μαθησιακά αποτελέσματα.

Αρμόδιοι φορείς διαμόρφωσης και εφαρμογής του ΕΠΠ

1. Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού ασκεί την εποπτεία της διαμόρφωσης και λειτουργίας του ΕΠΠ. Συντονίζει όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτό, δηλαδή τους εκπρόσωπους σε εθνικά και ενωσιακά συλλογικά όργανα, τους φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης, τους κοινωνικούς εταίρους και τα επιμελητήρια.
2. Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ): Ο ΕΟΠΠΕΠ αποτελεί το Εθνικό Σημείο Συντονισμού του ΕΠΕΠ και Εθνικό Σημείο Αναφοράς για τη Διασφάλιση της Ποιότητας. Είναι αρμόδιος για:

• Τη δημιουργία και ανάπτυξη του ΕΠΠ και την αντιστοίχισή του με το ΕΠΕΠ,
• Την κατάταξη των προσόντων που αποκτώνται μέσω της τυπικής εκπαίδευσης  και κατάρτισης, της μη τυπικής εκπαίδευσης και της άτυπης μάθησης, στα επίπεδα του ΕΠΠ,
• Την κατάταξη διεθνών κλαδικών προσόντων,
• Τη δημιουργία των κλαδικών περιγραφικών δεικτών, σε μορφή γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, που αντιστοιχούν στα επίπεδα του ΕΠΠ.

Αρχιτεκτονική δομή και περιγραφικοί δείκτες 

Σύμφωνα με τον  ν. 4763/2020, το ΕΠΠ αποτελείται από 8 επίπεδα, τα οποία αναδεικνύονται σε προσδιοριστικό στοιχείο της δομής και αποτελούν τον μηχανισμό για την αντιστοίχιση του Πλαισίου με το ΕΠΕΠ. Για κάθε ένα επίπεδο του ΕΠΠ αναπτύσσονται οι περιγραφικοί δείκτες και οι τύποι προσόντων. Οι περιγραφικοί δείκτες των επιπέδων εκφράζουν τα μαθησιακά αποτελέσματα, που απαιτούνται για την απόκτηση ενός τίτλου/προσόντος σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο.

Διαμόρφωση και λειτουργία του ΕΠΠ

Καθιερώνεται ο δυναμικός χαρακτήρας των διαδικασιών διαμόρφωσης και λειτουργίας του ΕΠΠ, ως συνέπεια της χρήσης συγκεκριμένης μεθοδολογίας που βασίζεται στα μαθησιακά αποτελέσματα. Το ΕΠΠ είναι δυνατό να εμπλουτίζεται με την κατάταξη νέων τίτλων/προσόντων και να αναθεωρείται, ανάλογα με τις εθνικές και ευρωπαϊκές ανάγκες και προτεραιότητες.

Εθνικό Μητρώο Προσόντων 

Τα προσόντα/τίτλοι, που εντάσσονται στο ΕΠΠ, περιλαμβάνονται σε ειδικό μητρώο το οποίο τηρείται στον ΕΟΠΠΕΠ και συνδέεται με την αντίστοιχη «Ευρωπαϊκή Πύλη Προσόντων και Εκπαιδευτικών Ευκαιριών». Το Εθνικό Μητρώο Προσόντων περιλαμβάνει πληροφορίες για κάθε προσόν, σύμφωνα με τις αντίστοιχες προδιαγραφές και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρέχοντας έγκυρη και άμεση πληροφόρηση προς όλους τους ενδιαφερομένους, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ελάχιστες πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται για κάθε προσόν είναι οι εξής:

• Τίτλος,
•  Επίπεδο του ΕΠΠ,
• Φορέας απονομής,
• Γενική περιγραφή,
• Εύρος,
• Σκοπός και κατηγορία,
• Εκπαιδευτικός τομέας,
• Μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες,
• Σχέση με την απασχόληση.

Αντιστοίχιση Επιπέδων του ΕΠΠ με τα Επίπεδα του ΕΠΕΠ

Ο ΕΟΠΠΕΠ είναι ο Εθνικός Φορέας Συντονισμού για το ΕΠΕΠ και για την οργάνωση της διαδικασίας διαρκούς αντιστοίχισης του ΕΠΠ με το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό.
Στόχος της διαδικασίας είναι να καταδεικνύεται διαρκώς με τρόπο διαφανή και αξιόπιστο η αντιστοίχιση των επιπέδων του ΕΠΠ και κατά συνέπεια των τίτλων σπουδών/προσόντων της Ελλάδας, με τα αντίστοιχα επίπεδα του ΕΠΕΠ.

Έκθεση Αντιστοίχισης 

Προκειμένου να τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί η αντιστοίχιση τίτλων/προσόντων του ΕΠΠ σε επίπεδα του ΕΠΕΠ, συντάσσεται σχετική έκθεση, η οποία κατατίθεται και εγκρίνεται από το αρμόδιο όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα - EQF Advisory Group). Μετά την έγκρισή της, ο πίνακας Τύπων Προσόντων που τηρείται στον ΕΟΠΠΕΠ τροποποιείται ή συμπληρώνεται αναλόγως. Στην έκθεση περιγράφεται η διαδικασία της αντιστοίχισης, που ακολουθήθηκε και τεκμηριώνεται η τήρηση των απαιτούμενων προϋποθέσεων.

Η Ελλάδα ανέπτυξε ένα Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων για τη δια βίου μάθηση, το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ), ανταποκρινόμενη στη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου του 2008 (2008/C111/01) για την καθιέρωση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων για τη δια βίου μάθηση. Σύμφωνα με την εν λόγω Σύσταση, προτάθηκε στα Κράτη Μέλη να ορίσουν τα Εθνικά Σημεία Συντονισμού τους με στόχο να υποστηρίξουν: 

• τη διασύνδεση όλων των αρμοδίων εθνικών αρχών και φορέων για τα εθνικά συστήματα πιστοποίησης 
• την αντιστοίχιση των εθνικών συστημάτων πιστοποίησης με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, με γνώμονα την ποιότητα και τη διαφάνεια.

Η ανάπτυξη του ΕΠΠ ξεκίνησε το 2010 και υλοποιήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3879/2010 και του ν. 4115/2013, όπως ισχύουν. Κατά τον σχεδιασμό του ΕΠΠ ελήφθησαν υπόψη οι τρέχουσες ανάγκες της χώρας καθώς και οι σχετικές ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις. Ομάδες εργασίας δημιουργήθηκαν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, για να αποτυπώσουν όλους τους τύπους προσόντων που αφορούν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα και της αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και να προτείνουν τον καταμερισμό τους στα 8 επίπεδα του ΕΠΠ.
Το Υπουργείο Παιδείας είναι η αρμόδια αρχή, υπεύθυνη για το συντονισμό και την εποπτεία του ΕΠΠ. Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) ιδρύθηκε το 2011 για:

• Να αναπτύξει και να θέσει σε εφαρμογή το ΕΠΠ
• Να συνδέσει το ΕΠΠ με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων
• Να θέσει σε εφαρμογή τις διαδικασίες πιστοποίησης των μαθησιακών αποτελεσμάτων και 
• Να διασφαλίσει την ποιότητα στη δια βίου μάθηση. 

Μία συμβουλευτική επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους της δημόσιας διοίκησης, της εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, κοινωνικούς εταίρους και εξωτερικούς συμβούλους, συγκροτήθηκε για να υποστηρίξει τον ΕΟΠΠΕΠ. Ο ΕΟΠΠΕΠ αποτελεί το εθνικό σημείο συντονισμού για το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων και τον φορέα απονομής του Διπλώματος επαγγελματικής ειδικότητας, εκπαίδευσης και κατάρτισης, επιπέδου 5 του ΕΠΠ. 
Στις 2 Δεκεμβρίου 2015, στο πλαίσιο της 33ης Συνεδρίασης της Συμβουλευτικής Ομάδας για το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων στο Βερολίνο, μετά από παρουσίαση της ελληνικής αντιπροσωπείας ολοκληρώθηκε η αντιστοίχιση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων της Ελλάδας με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων.

Στόχοι

Το έργο του ΕΠΠ συνδέεται άμεσα με τις προσπάθειες της χώρας να αναπτύξει ένα πλαίσιο για τη βελτίωση των πολιτικών και των πρακτικών της δια βίου μάθησης, το οποίο θα επιτρέπει την αναγνώριση και πιστοποίηση όλων των ειδών εκπαίδευσης, κατάρτισης και μάθησης, γενικότερα.
Σκοπός του ΕΠΠ είναι να δημιουργήσει ένα συνεκτικό και κατανοητό σύστημα ταξινόμησης όλων των προσόντων που αποκτώνται μέσω της τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης μάθησης στην Ελλάδα με ευρύτερο στόχο τη: 

• Διαφάνεια των ποιοτικών διαδικασιών για τα προσόντα και τους τίτλους προσόντων
• Αύξηση της οριζόντιας κινητικότητας (εντός και εκτός της χώρας), καθώς και της κάθετης κινητικότητας (δείχνοντας τη διαδρομή που ένα άτομο μπορεί να ακολουθήσει για να μετακινηθεί από ένα επίπεδο σε άλλο
• Υποστήριξη της δια βίου μάθησης.

Το ΕΠΠ και η αντιστοίχισή του με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων συμφωνεί με την κοινή Ευρωπαϊκή στρατηγική “Europe 2020”, η οποία στοχεύει στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Ωφελούμενοι

Το ΕΠΠ απευθύνεται σε όσους μπορούν να αξιοποιήσουν τα οφέλη που προσφέρει: εκπαιδευόμενους, εργαζόμενους, ανέργους, εργοδότες, παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, φορείς πιστοποίησης προσόντων, συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού, επαγγελματικούς κλάδους, κοινωνικούς εταίρους, και σε κάθε πολίτη, κάτοχο τίτλου σπουδών. Οι εκπαιδευόμενοι και εργαζόμενοι που επιθυμούν να αλλάξουν εκπαιδευτική διαδρομή ή θέση εργασίας ή χώρα, διαθέτουν ένα εργαλείο «μετάφρασης» και συγκρισιμότητας των προσόντων τους. Ενώ οι εργοδότες διαθέτουν ένα εργαλείο γρήγορης αναγνώρισης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που κρύβονται πίσω από τους τίτλους (πτυχία, διπλώματα, πιστοποιητικά, βεβαιώσεις επάρκειας).

Δομή του ΕΠΠ

Τα 8 επίπεδα του ΕΠΠ αντανακλούν το υπάρχον τυπικό σύστημα εκπαίδευσης και αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης στην Ελλάδα. Τα επίπεδα καθορίζονται όσον αφορά γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες. Ο καθορισμός των περιγραφικών δεικτών για το ΕΠΠ και των περιγραφικών δεικτών για το πλαίσιο προσόντων της ανώτατης εκπαίδευσης έχει γίνει ξεχωριστά, αλλά ο τελικός σκοπός είναι η δημιουργία ενός κατανοητού πλαισίου το οποίο καλύπτει όλα τα επίπεδα και όλους τους τύπους προσόντων.
Η δομή του ΕΠΠ προσδιορίζεται από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Επίπεδα: Οκτώ επίπεδα καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των προσόντων από την πρωτοβάθμια έως την ανώτατη εκπαίδευση. Κάθε επίπεδο περιλαμβάνει ένα σύνολο γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που καθορίζουν τα μαθησιακά του αποτελέσματα. Τα μαθησιακά αποτελέσματα συγκροτούν τα προσόντα του αντίστοιχου επιπέδου.
• Μαθησιακά αποτελέσματα: Τα προσόντα έχουν τη μορφή μαθησιακών αποτελεσμάτων που κατατάσσονται σε επίπεδα. Τα μαθησιακά αποτελέσματα, όσα δηλαδή το άτομο γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά την ολοκλήρωση μιας μαθησιακής διαδικασίας, κατηγοριοποιούνται σε γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες.
• Περιγραφικοί Δείκτες: Τα μαθησιακά αποτελέσματα που αντιστοιχούν στα προσόντα ενός συγκεκριμένου επιπέδου προσδιορίζονται από περιγραφικούς δείκτες. Οι δείκτες αυτοί καθορίζονται από τις ποιοτικές και ποσοτικές διαβαθμίσεις των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων.
• Τύποι Προσόντων: Τα προσόντα κατηγοριοποιούνται σε τύπους. Οι Τύποι Προσόντων αντιπροσωπεύουν ομάδες τίτλων με κοινά χαρακτηριστικά. Η χρήση των Τύπων Προσόντων διευκολύνει κατά τη διαδικασία κατηγοριοποίησης των τίτλων σπουδών, οι οποίοι κατατάσσονται στο ίδιο επίπεδο. 

Πίνακας του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και της αντιστοίχισής του με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων

Πηγή: ΕΟΠΠΕΠ www.eoppep.gr, https://nqf.gov.gr/
 

Η λέξη «degree» είναι άμεση μετάφραση του ελληνικού όρου όπως εμφανίζεται στη νομοθεσία (πτυχίο). Στα ελληνικά, η λέξη «πτυχίο» χρησιμοποιείται για τίτλους σπουδών από διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης (ανώτερη, δευτεροβάθμια κ.λπ.). Δεν πρέπει να συγχέεται με τη χρήση της στην αγγλική γλώσσα, όπου το «degree» αναφέρεται σε τίτλο σπουδών ανώτατης εκπαίδευσης, π.χ. πτυχίο Bachelor.

Εθνικό μητρώο προσόντων

Το 2015 δημιουργήθηκε το Εθνικό Μητρώο Προσόντων, το οποίο διασυνδέθηκε με την Ευρωπαϊκή Διαδικτυακή Πύλη Πληροφόρησης.
Στο Εθνικό Μητρώο Προσόντων καταχωρίζονται όλοι οι τίτλοι σπουδών, τα προσόντα που έχουν αναλυθεί ως προς τα μαθησιακά τους αποτελέσματα, έχουν καταταχθεί στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων και αντιστοιχηθεί με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων.  Μπορούν να αναζητηθούν στον ιστότοπο http://proson.eoppep.gr/el. 
Έως σήμερα, στο Εθνικό Μητρώο Προσόντων έχουν καταχωριστεί 995 τίτλοι σπουδών:

Πηγή: http://proson.eoppep.gr/el

Το ΕΠΠ και το Πλαίσιο Προσόντων για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (EHEA)

Ο ΕΟΠΠΕΠ συνεργάζεται με την Εθνική Αρχή για την Ανώτατη Εκπαίδευση (ΕΘΑΑΕ) για θέματα ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση και εκπροσωπεί την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (EQAVET). Η ΕΘΑΑΕ είναι αρμόδια για να διαμορφώσει το πλαίσιο προσόντων για την ανώτατη εκπαίδευση, βασιζόμενη σε στους τύπους προσόντων και τους περιγραφικούς δείκτες του ΕΠΠ, όπως αυτά αναπτύχθηκαν από τον ΕΟΠΠΕΠ. Επομένως, υπάρχει συντονισμός των αντίστοιχων δραστηριοτήτων των δύο εθνικών σημείων ως προς ζητήματα ποιότητας που προκύπτουν από την εφαρμογή του ΕΠΠ. Το πρόγραμμα εργασίας του εθνικού σημείου συντονισμού 2018-20 περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενιαίας στρατηγικής επικοινωνίας μεταξύ του ΕΟΠΠΕΠ και οργανισμών πιστοποίησης της ποιότητας όπως η ΕΘΑΑΕ. 

Η αντιστοίχιση του ΕΠΠ με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων αφορά σε όλα τα τυπικά προσόντα στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων και των 3 τύπων προσόντων που απονέμονται στα ΑΕΙ (επίπεδα ΕΠΠ 6, 7 και 8). Η αξιολόγηση των ΑΕΙ έχει ολοκληρωθεί. 

Στην Ελλάδα, η πιστοποίηση πραγματοποιείται βάσει κοινών κριτηρίων και διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας, σύμφωνα με την εθνική μας νομοθεσία και τις δεσμεύσεις της χώρας μας ως πλήρους μέλους του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ). Τα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια και οι δείκτες είναι συγκεκριμένοι, προκαθορισμένοι, διεθνώς αποδεκτοί, δημοσιευμένοι εκ των προτέρων και ευθυγραμμισμένοι με τα Πρότυπα και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ESG 2015).

Από το 2018 έως το τέλος του 2022, μετά από δημόσια πρόσκληση για υποβολή προτάσεων πιστοποίησης προς τα ιδρύματα της χώρας, η ΕΘΑΑΕ ολοκλήρωσε 31 εκθέσεις πιστοποίησης Εσωτερικών Συστημάτων Διασφάλισης Ποιότητας (ΕΣΔΠ) και 272 εκθέσεις πιστοποίησης για προγράμματα προπτυχιακών σπουδών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ).

Το 2021, η ΕΘΑΑΕ συνέταξε ένα ακόμη πρότυπο ποιότητας βασισμένο στα Πρότυπα και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ESG 2015) για την πιστοποίηση προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών (MSc).