Στην Ελλάδα, όπως ειπώθηκε και στη εισαγωγική ενότητα, η προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα προσφέρεται στις παρακάτω δομές:
- Σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς αρμοδιότητας κυρίως των Δήμων.
- Σε αντίστοιχες ιδιωτικές δομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας (κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα), καθώς και σε μονάδες απασχόλησης βρεφών ή/και παιδιών για λίγες ώρες και βρεφονηπιακούς σταθμούς ολοκληρωμένης φροντίδας που λειτουργούν υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (Υπουργική Απόφαση Δ22/οικ.11828/293/ 2017).
Η λειτουργία των δημοτικών βρεφικών, βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών διέπεται από τον «Πρότυπο Κανονισμό Λειτουργίας Δημοτικών Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών» (Κοινή Υπουργική Απόφαση 41087/29-11-2017).
Παιδικός σταθμός λειτουργεί και στο Υπουργείο Παιδείας, του οποίου ο κανονισμός λειτουργίας ακολουθεί τη βασική κατεύθυνση των δομών ECEC (Υπουργείο Εσωτερικών/ΟΤΑ).
Επίσης, παιδικοί σταθμοί λειτουργούν κάτω από την επίβλεψη του Υπουργείου Υγείας, οι οποίοι στεγάζονται σε δημόσια νοσοκομεία και εξυπηρετούν αποκλειστικά τις ανάγκες των εργαζόμενων των νοσοκομείων. Ως παράδειγμα αναφέρονται οι παιδικοί ή και βρεφονηπιακοί σταθμοί του ΚΑΤ, του Παπανικολάου (Θεσσαλονίκη), του Σωτηρία, του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ηρακλείου, κ.ά.
Ο Ν. 2082/1992 "Αναδιοργάνωση των κοινωνικών ιδρυμάτων πρόνοιας και ίδρυση νέων ιδρυμάτων κοινωνικής προστασίας" :
- προσδιορίζει το καθημερινό δημιουργικό πρόγραμμα για βρέφη και παιδιά
- περιγράφει τη λειτουργία παιδικών/βρεφικών σταθμών ημερήσιας φύλαξης νηπίων/βρεφών,
- προσδιορίζει τα προγράμματα χρηματοδότησης, όρους και προϋποθέσεις; και τις μεθόδους πληρωμής.
- καθορίζει τη συμμετοχή των γονέων ή των ασφαλιστικών οργανισμών, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.
Κέντρα κοινωνικής πρόνοιας
Τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας υπάρχουν σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας και προέκυψαν το 2013 από συλλογική συγχώνευση των Μονάδων Κοινωνικής Φροντίδας και Πρόνοιας. Υπάγονται στον έλεγχο και την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Στους σκοπούς τους περιλαμβάνονται και θέματα Προστασίας του Παιδιού και της Οικογένειας. Προσφέρουν εξειδικευμένες και εξατομικευμένες υπηρεσίες σε παιδιά που βρίσκονται σε ειδικές ψυχοκοινωνικές συνθήκες.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 134/2017, η Διεύθυνση Προστασίας Παιδιού και Οικογένειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, στην εποπτεία της οποίας ανήκουν τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας, έχει ως κύριο στόχο τον σχεδιασμό, την οργάνωση και την εφαρμογή πολιτικών για την προστασία της οικογένειας, καθώς και την παρακολούθηση και αξιολόγησή τους.
Συγκροτείται από τις ακόλουθες μονάδες:
- Τμήμα Ενίσχυσης Οικογενειακής Συνοχής.
- Τμήμα Υποστήριξης Παιδιών με Αναπηρία.
- Τμήμα Αναδοχής και Υιοθεσίας.
- Τμήμα Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Τμήμα Βοήθειας Συνοχής Οικογένειας.
Πολλαπλές οι αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Προστασίας Παιδιού και Οικογένειας καθώς και οι πολιτικές που υλοποιούνται μέσω των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας. Ξεχωρίζουν οι παρακάτω αρμοδιότητες, οι οποίες και σχετίζονται με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα:
- Η παρακολούθηση και ο έλεγχος της εφαρμογής προγραμμάτων και μέτρων προστασίας της οικογένειας και του παιδιού, καθώς και άλλων συναφών δράσεων που εφαρμόζονται από τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας, από ιδρύματα προστασίας της οικογένειας και του παιδιού, από άλλους φορείς ιδιωτικής κοινωφελούς πρωτοβουλίας (σωματεία και οργανώσεις κλπ.), από δημοτικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις (π.χ. Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί) και λοιπούς φορείς.
- Η εποπτεία, ο συντονισμός, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των δράσεων των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών της χώρας.
- Η εισήγηση και υποβολή προτάσεων για προγράμματα σχετικά με την προστασία της οικογένειας και του παιδιού, η εισήγηση προτάσεων των φορέων σχετικά με την ανέγερση και τη βελτίωση υποδομών, καθώς και η έγκριση για την ένταξη των ανωτέρω στο Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων ή σε άλλα προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Ο σχεδιασμός πολιτικών και προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης και φροντίδας, καθώς και συνεργασίας με άλλες υπηρεσίες για τον σχεδιασμό ενεργειών και νομοθετικών παρεμβάσεων που ενισχύουν την κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη της οικογένειας.
Στο πλαίσιο του παραπάνω σχεδιασμού, ορίστηκαν οι προϋποθέσεις για την ίδρυση και λειτουργία Μονάδων Προστασίας και Φροντίδας Παιδιών, οι οποίες προέκυψαν από τη συνεργασία δύο Υπουργείων: του Υπουργείου Εργασίας και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 40494/11-05-2022. Οι Μονάδες Προστασίας και Φροντίδας Παιδιών είναι δομές που παρέχουν προστασία σε παιδιά που αποδεικνύεται ότι στερούνται προσωρινά ή μόνιμα ενός οικογενειακού περιβάλλοντος ή που δεν μπορούν να παραμείνουν σε αυτό για το δικό τους συμφέρον. Λειτουργούν σε γεωγραφικές μονάδες όπου οι ανάγκες δεν μπορούν να καλυφθούν από τις υπάρχουσες δομές, μετά από πρόταση του ενδιαφερόμενου φορέα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, συγκεκριμένα της Διεύθυνσης Προστασίας Παιδιού και Οικογένειας.
Ο αριθμός των φιλοξενούμενων παιδιών δεν μπορεί να είναι λιγότερος από τέσσερα και όχι περισσότερο από είκοσι ανά Μονάδα.
Κάθε Μονάδα Προστασίας και Φροντίδας Παιδιών φιλοξενεί παιδιά των εξής ηλικιακών ομάδων:
-
Βρέφη 3 έως 5 ετών.
Τα αδέλφια τοποθετούνται μαζί στην ίδια Μονάδα χωρίς διάκριση ηλικίας ή φύλου, εκτός αν, μετά από αιτιολογημένη απόφαση, διαπιστωθεί ότι αυτό είναι αντίθετο με το καλύτερο συμφέρον τους.
Ο σκοπός των Μονάδων Προστασίας και Φροντίδας Παιδιών είναι:
-
η αποκατάσταση των παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον ή η επανένωσή τους με την βιολογική τους οικογένεια ή μέσω δομών ανάδοχης φροντίδας ή υιοθεσίας μέσω της προετοιμασίας των παιδιών για ανεξάρτητη διαβίωση
-
παροχή πλήρους διαμονής στο παιδί, ψυχοκοινωνικής στήριξης, ιατρικής φροντίδας, πρόσβασης στην εκπαίδευση, ανάπτυξης δεξιοτήτων και ενθάρρυνσης για συμμετοχή σε δραστηριότητες για ομαλή ένταξη στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας.
Συγκεκριμένα, η ηλικιακή ομάδα των βρεφών/νηπίων υποστηρίζεται από:
-
2 Νηπιαγωγούς/Φροντιστές Βρεφονηπιακού Σταθμού ανά 10 παιδιά, με εναλλασσόμενη καθημερινή βάρδια 8 ωρών.
-
1 Νηπιαγωγό/Φροντιστή Βρεφονηπιακού Σταθμού ανά 10 νήπια σε νυχτερινή βάρδια.
Υπάρχει επίσης υποστήριξη από Κοινωνικό Λειτουργό στη Μονάδα για όλες τις κοινωνικές ομάδες.