14.5. Yetişkin Eğitimi ve Öğretimiyle İlgili Ulusal Reformlar
2024
Maarif Modeli Ebeveyn Okulu
Eğitim öğretim sürecinde her öğrencinin ilgi, yetenek, beceri, eğilim ve millî değerlerimiz ile topyekûn başarıya ulaşma hedeflerimiz doğrultusunda Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli adıyla yenilenen öğretim programlarında aileye düşen görev ve sorumlulukların önemine vurgu yapmak ve ebeveynlerin eğitim süreçlerine daha fazla dâhil olmasını sağlamak amacıyla halk eğitimi merkezlerindeki kurs programlarından “Aile Okulları” alanına “Maarif Modeli Ebeveyn Okulu Kurs Programı” da dâhil edildi.
TYMM Öğretim Programlarının temel felsefeleri arasında yer alan öğrenciyi akademik, zihinsel, sosyal, duygusal, duyuşsal, fiziksel ve ahlaki açıdan bir bütün olarak gören “bütüncül eğitim yaklaşımı” modeli kapsamında velilere de eğitim verilecek. Bu amaçla Genel Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan “Maarif Modeli Ebeveyn Okulu Kurs Programı” olmak üzere 8 konudan oluşmaktadır. Kurs, Temel Eğitim Maarif Modeli Programının eğitici eğitimini almış olan öğretmenler tarafından halk eğitimi merkezlerimizde yüz yüze uygulanacaktır. Veliler, kursa “e-yaygin.meb.gov.tr” üzerinden başvuru yapabilecektir. “Maarif Modeli Ebeveyn Okulu Kurs Programı” hakkında Şekil 24’de detaylı bilgi verilmiştir.
Bu kapsamda;
Velilere çocukları ile yapabilecekleri etkinlikler hazırlandı: Kurslar için, çocukların bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal iyi olma durumunu ve sosyal yönlerini geliştirecek; doğal ortamda, aileleriyle, arkadaşlarıyla uyum içerisinde nitelikli zaman geçirmelerini sağlayacak oyun ve etkinlikler hazırlandı. Velilerin, öneri niteliğindeki bu etkinlikleri kursun ardından çocuklarıyla da gerçekleştirmesi beklenecek. Kurslarda, Bakanlığımızca okul-aile iş birliğini güçlendirmek amacıyla daha önce hazırlanan “Ailem” dizisinden de bölümler izletilecek.
Beceriler çerçevesine yönelik veli rolleri anlatılacak: “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” konulu derslerde, modelin felsefesi hakkında bilgiler aktarılacak, yeni öğretim programlarının beceriler çerçevesine yönelik yapısı ile velilerin rolü anlatılacak. Ayrıca modelin, eylemlerden değerlere, değerlerden erdemli insana, erdemli insandan ise nihai hedef olan yaşanabilir çevrede, aile ve toplum ile huzurlu insana ulaşmayı amaçlayan yapısı aktarılacak.Kurslarda, çocuğun akademik başarıları ve sosyal, duygusal becerilerden oluşan bütüncül gelişiminde ailenin rolüne ilişkin bilgiler de aktarılacak. Modelin uygulanmasında veliye düşen görev ve sorumluluklar detaylandırılacak.
“Türk sosyal hayatında aile” dersleri yer alacak: “Türk sosyal hayatında aile” başlıklı derslerde ise toplumsal bir kurum olarak aile, tarihsel süreçte Türk aile yapısı, Türk aile yapısındaki değişim ve dönüşüm, Türk aile yapısının karşılaştığı güncel sorunlar, mahalle kültürü ve komşuluk ilişkileri aktarılacak.
Çocukla nitelikli zaman geçirmenin önemi vurgulanacak: “Ailece nitelikli zaman” başlıklı derslerde de çocukla nitelikli zaman geçirmek, oyunun aile içi iletişimdeki yeri, oyunun çocuk gelişimine etkisi ile oyun ve etkinlikler anlatılacak. “Ailede kültürel zenginlik” başlıklı derslerde de kitap okuma alışkanlığı kazandırmada, çocukların kültürel ve sanatsal yönlerini güçlendirmede ailenin görev ve sorumlulukları ile kültürel ve sanatsal faaliyetlere katılımın önemine ilişkin içerikler sunulacak.
Çocuğun başarısında ailenin önemine vurgu yapılacak: “Çocuğun başarısında aile” başlıklı derslerde rol model olarak aile tiplerine vurgu yapılacak; “sosyal ekinliklere katılımın ve çevre bilincinin aile ve çocuk üzerindeki etkisi” başlıklı derslerdeki başlıklar ise örneklerle anlatılacak.
Dijital ortamların çocuklar üzerindeki etkisi ele alınacak: Kurslarda, dijital ortamların çocuklar üzerindeki etkisine vurgu yapmak üzere “hane içi dijital eğitim” başlıklı ayrı bir program oluşturuldu. Bu kapsamda, ailelere bilinçli ve güvenli teknoloji kullanımındaki rolleri anlatılacak. Dijital ortamların çocuklar üzerindeki etkileri ile dijital bağımlılık ve bağımlılığı önleme yollarına ilişkin bilgiler verilecek.
Akran ve arkadaşlık ilişkileri de anlatılacak: “Akran ve arkadaşlık ilişkileri” konulu derslerde de akran gruplarının olumlu ve olumsuz işlevleri, akran ilişkilerini iyileştirme ve geliştirme yolları ile özel eğitim ihtiyac olan çocukların velilerine yönelik eğitimler verilecek. Veliler, bu kurslara “e-yaygin.meb.gov.tr” üzerinden başvuru yaparak yüz yüze eğitim alabilmektedir.
HEMBA Eş Zamansız-Uzaktan Eğitim Kursları
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında velilere, aile eğitimleri uzaktan eğitim yöntemiyle de verilmektedir. Uzaktan eğitim yöntemiyle Şekil 25’de yer alan eğitimler verilmektedir.
Velivizyon Platform Dizisi
Velilerin çocuklarını başarılı ve mutlu bireyler olarak yetiştirmelerine destek vermek amacıyla veli eğitimi içerikleri geliştirilerek https://velivizyon.meb.gov.tr/ platformunda yayımlanmaktadır. Ebeveynlerin eğitim süreçlerine aktif katılımı; öğrencilerin sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini desteklemekte ve genel okul deneyimlerini iyileştirmektedir. Bu bağlamdan hareketle, Millî Eğitim Bakanlığı; öğrenci, veli ve okul arasındaki iletişimi güçlendirmek amacıyla “Velivizyon” projesini hayata geçirmiştir. Bu platformda sunulan içerikler ile çocukların sosyal hayatlarını zenginleştirmek, düşünce dünyalarını derinleştirmek ve yaşam becerilerini desteklemek için ailelerin farkındalığını artırmak amaçlanmaktadır. Ayrıca yakın zamanda uygulamaya geçen Millî Eğitim Bakanlığı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) ile öğrenciler; zihinsel, duygusal, bedensel, sosyal ve manevi gelişim yönleri ile bütüncül olarak ele alınarak bu anlayışla eğitim süreçlerini zenginleştirmek amaçlanmaktadır. Bu model ile ahlaklı, erdemli; milleti ve insanlık için iyi, doğru, faydalı ve güzel olanı yapmayı ideal edinmiş bilge nesiller yetiştirmek hedeflenmektedir. Bu noktada Velivizyon projesinin bir ihtiyaçtan doğduğu ve gereklilik olduğu düşünülmektedir.
Velivizyon platformunda, her biri ortalama 10 dakikalık toplam 27 bölümden oluşan “Her Aile, bir okuldur.” sloganıyla yayımlanan “Ailem” başlıklı dizi filmler yer almaktadır. Velivizyon platformunda yer alan “Ailem” dizi filmleri “Bilgiyle Yol Göstermek”, “Doğru Bilgiye Ulaşmak”, “Rehber Olmak”, “Sevmek ve Güvenmek”, “Sorumluluk Vermek”, “Ayna Olmak”, “Örnek Olmak”, “Evdeki Huzur Okuldaki Başarıyı Etkiler” ve “Öğretmene Saygı” gibi bölüm başlıklarını içermektedir. Velivizyon platformundaki “Ailem” dizisi, TYMM’nin “Erdem-Değer-Eylem” çerçevesindeki birçok değeri ve bu değerlere ilişkin eylemleri ele aldığını göstermektedir. Aynı zamanda dizi bölümlerinde adalet, aile bütünlüğü, çalışkanlık, dürüstlük, sevgi, saygı, sorumluluk, tasarruf ve vatanseverlik gibi değerlerin işlenmesi, bilhassa ailelere ve çocuklara bu değerlerin önemi hakkında bilinç kazandırmayı amaçladığını göstermektedir. Ayrıca, dizi; ailelerin çocuklarına rol model olması ve aile içi ilişkilerin güçlenmesine katkıda bulunma çabaları, aile-çocuk ilişkisinin eğitimdeki yansımasını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte dizinin her bir bölümü; ailelerin, çocuklarına küçük görev ve sorumluluklar vermesi ve çocuğun öğrenme sürecine destek olması gibi önemli eylemleri teşvik etmektedir. Bölümlerde, aile üyeleri arasında nazik ve anlayışlı davranışlar sergilenmesi, aile bütünlüğünün korunması ve kaliteli zaman geçirme fırsatlarının yaratılması, dengeli ve sağlıklı beslenme, israftan kaçınma gibi eylemler de öne çıkmaktadır. Öte yandan bu platformda aile eğitim bültenleri de yayımlanmaktadır.
Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi (SUYE) Programı
Yasal ikamet hakkına sahip tüm yetişkin yabancıların (17-65 yaş) ülkemizdeki sosyal, ekonomik ve kültürel hayata uyumlarının kolaylaştırılması amacı ile geliştirilen 8 saatlik “Sosyal Uyum ve Yaşam Kurs Programı” halk eğitimi merkezleri üzerinden uygulanmaya devam etmektedir.
Olgunlaşma Enstitüleri İçin Dijital Platformalar: Olgunlaşma Akademi
Olgunlaşma enstitülerinde yapılan çalışmaların daha geniş kitlelere daha hızlı ulaşması için geleneksel sanata ve zanaata ilgi duyan, bu alanlarda kendini yetiştirmek isteyen kişilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla açılan Olgunlaşma Akademi YouTube kanalında 50 video içeriği yer almaktadır. Kanaldaki eğitimlerin odak noktasını tasarım kavramının tarihsel süreci, günümüzde tasarımın yeri, gelenekte gelecek-gelecekte gelenek kapsamında sanatçı ve alanında uzman kişilerle yapılan röportajların yanı sıra olgunlaşma enstitülerimiz atölyelerinde gerçekleştirilen çeşitli alanlara yönelik uygulamalar oluşturmaktadır.
Türkçe Dil Yeterlikleri Sınavı (Türkçedil)
Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafındane-Sınav salonlarında yapılan Türkçe Dil Yeterlikleri Sınavı’nın amacı; Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen, kişisel gelişim ve mesleki ihtiyaçlar doğrultusunda Türkçe dil becerilerine ilişkin durumunu belgelendirmek isteyen 16 yaş üstü yabancı uyruklu bireylerin Türkçe okuma, yazma, dinleme ve konuşma becerilerinin değerlendirilmesidir. Sınavda yer alan sorular, “Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni’ne ve “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı’ndaki dil yeterliklerine uygun olarak A1, A2, B1, B2, C1 düzeylerinde geliştirilmiştir.
Sınav, uluslararası standartlarda tasarlanan dil laboratuvarlarında ve e-sınav salonlarında tümüyle elektronik ortamda, aday adına tanımlanmış bilgisayarlarda gerçekleştirilmektedir. Türkçe Dil Yeterlikleri Sınavı, The Association of Language Testers in Europe (ALTE) onayını (Q-Mark) alarak uluslararası alanda geçerliğini tescil ettirmiştir.
ALTE Q-Mark onayı Türkçe Dil Yeterlikleri Sınavıʼnın; ALTEʼnin titiz denetimlerinden başarıyla geçtiğini ve sınavın tasarımı, yönetimi, lojistik süreçleri, notlandırma ve sınıflandırma, test analizi, paydaşlarla iletişim gibi 17 kalite standardını karşıladığını göstermektedir. Türkçe Dil Yeterlikleri Sınavı’nda başarılı olan adaylara uluslararası geçerliğe sahip sonuç belgesi verilmektedir.
Öğretmen Yetiştirme ile İlgili Reformlar
2024 yılında çıkarılan 7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanunu ile Türkiye’de öğretmen yetiştirme sürecinde önemli reformlar yapılmıştır. Kanun kapsamında öğretmen ve okul yöneticilerinin görev, hak ve sorumlulukları eğitim ortamlarının kendine has özellikleri dikkate alınarak tanımlanmış, öğretmenlik mesleğinde kariyer basamaklarına ilişkin düzenlemeler yapılmış, Millî Eğitim Akademisi kurulmuştur.
Millî Eğitim Akademisinin görevleri; öğretmenlik mesleğine hazırlık eğitimi programlarını hazırlamak ve uygulamak, yönetici yetiştirme programlarını hazırlamak ve uygulamak, göreve yeni atanan öğretmenlerin mesleğe uyumu, öğretmen, yönetici ve diğer personelin mesleki gelişimi, kariyer basamaklarında ilerlemeleri ve görevde yükselmeleri için eğitim programları hazırlamak, uygulamak, değerlendirmek ve mesleki yeterliklerini belirlemek olarak özetlenebilir. Akademinin görevlerini yerine getirmek üzere Türkiye’nin birçok bölgesinde eğitim ve uygulama merkezleri açılması planlanmıştır.
1 Eylül 2025 itibariyle Millî Eğitim Bakanlığında öğretmen olarak istihdam edilecekler, öğretmenlik mesleğine kaynak teşkil eden en az lisans düzeyinde yükseköğretim programlarının birinden mezun ve Millî Eğitim Akademisi tarafından verilecek hazırlık eğitiminde başarılı olanlar arasından seçilecektir. Hazırlık eğitimi, öğretmen adaylarına öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi, beceri, tutum ve değerleri içeren öğretmenlik mesleği yeterlikleri çerçevesinde belirlenen teorik ve uygulamalı derslerden oluşacaktır. Öğretmen adaylarının hazırlık eğitimine kabulü Milli Eğitim Bakanlığı Akademi Giriş Sınavı (MEB-AGS) sonuçları doğrultusunda yapılacaktır. MEB-AGS, Akademi Giriş Sınavı (AGS) ve Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT) olmak üzere 2 oturumda gerçekleştirilecektir.
Hazırlık eğitiminin süresi dört dönemdir. Bu süre, öğretmen adayının mezun olduğu yükseköğretim programına göre üç dönem olarak uygulanabilecektir. Hazırlık eğitiminin sonunda, teorik derslerin başarı notlarının aritmetik ortalamasının yüzde kırkı, uygulamalı derslerin başarı notlarının aritmetik ortalamasının yüzde altmışı toplanarak öğretmen adaylarının atamaya esas başarı puanları belirlenecektir.
Hazırlık eğitimini başarıyla tamamlayan öğretmen adayları, Türkiye’deki mevcut uygulama ile benzer biçimde sözleşmeli öğretmen olarak istihdam edilecektir. Sözleşmeli öğretmen ataması hazırlık eğitimi başarı puanı esas alınarak öğretmen adaylarının tercihleri doğrultusunda yapılacaktır. Sözleşmeli öğretmenler, can güvenliği ve sağlık mazeretleri hariç olmak üzere, üç yıl süreyle başka bir yere atanamayacaktır. Bu süreçte öğretmenler için aday öğretmenlik süreci işletilmeyecektir. Üç yıllık çalışma süresini tamamlayan sözleşmeli öğretmenler talepleri hâlinde görev yaptıkları yerde öğretmen kadrolarına atanacaktır. Öğretmen kadrolarına atananlar mazerete bağlı olarak yapılacak yer değiştirmeler hariç olmak üzere bir yıl süreyle yer değiştiremeyeceklerdir.