2024

Mesleki ve Teknik Eğitim Politika Dokümanı

    Mesleki ve teknik eğitimde tespit edilen sorun alanlarının iyileştirilerek Ülkemizin ihtiyaç duyduğu nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi amacıyla 12. Kalkınma Planı, Cumhurbaşkanlığı 2024 Yılı Programı, 2024-2026 Orta Vadeli Program ve MEB Stratejik Planı (2024-2028) doğrultusunda mesleki ve teknik eğitimde yeni bir vizyon oluşturulması için hazırlanan Mesleki ve Teknik Eğitim Politika Belgesi, 10.08.2024 tarihli ve 32628 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanmıştır.

(https://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_08/12093255_meslekiveteknikegitimpolitikabelgesi.pdf)

'Herkesin Bir Mesleği Olmalı' anlayışını düstur edinerek sektör iş birlikleriyle mesleki eğitime erişimi ve kaliteyi artırmak, öğrencilerin hayata ve istihdama hazırlanmalarını sağlayarak ülkemizin kalkınması ve refahına katkı sunmak hedeflenmektedir. MTE Politika dokümanı 3 tema ve 3 temayla bağlantılı 3 politika üzerine kurgulanmıştır. Mesleki ve Teknik Eğitime Erişim, Mesleki ve Teknik Eğitimde İyileştirme ve Mesleki ve Teknik Eğitim ile İstihdam temalarını somutlaştıran politikalar; 

1. Mesleki ve teknik eğitimi daha etkin hale getirerek bireysel ve sektörel ihtiyaçlara cevap verebilen, erişim ve katılım imkânlarını artıran esnek bir sistem oluşturulacaktır.

2. Sosyal ve ekonomik sektörlerle sıkı bir iş birliği içinde, mesleki yeterliliği, ahilik kültürünü, mesleki ahlaki ve değerleri benimseyen; yenilikçi, girişimci, üretken ve ekonomiye katma değer sağlayan yetkin iş gücü yetiştirilecektir.

3. Mesleki ve teknik eğitimde; eğitim, istihdam ve üretim arasındaki etkileşim güçlendirilecek ve uluslararası düzeyde iş birliği ile deneyim paylaşımı yapılacaktır.

MEVZUAT DEĞİŞİLKİKLERİ

2023-2024 Eğitim-Öğretim yılında yapılan bu mevzuat değişiklikleri, mesleki ve teknik eğitimi güçlendirmek, sektörel ihtiyaçlara cevap verecek nitelikli iş gücü yetiştirmek ve eğitimde fırsat eşitliği sağlamak amacıyla atılmış önemli adımlardır. 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılında yapılan bu mevzuat değişikliklerine ilişkin özet bilgiler aşağıda verilmiştir:

Yeni Okul Modelleri Yönergesi: Mesleki ve teknik eğitimde sektörel yoğunluğun bulunduğu bölgelerde işletmelerle iş birliği yapılarak mesleki eğitimin güçlendirilmesi ve okulların işletme modellerinin çeşitlendirilmesi amacıyla “MEB Bölge Okulu, İhtisas, Sektör İçi ve Sektöre Entegre Özellikli Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönerge” yürürlüğe girmiştir. 

(https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2207.pdf).

Beceri Geliştirme Programı (Destekleme ve Yetiştirme Kursları Yönergesi): Resmî ve özel, örgün ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin yeteneklerini keşfetmelerini ve temel becerileri kazanmalarını sağlamak amacıyla uygulanacak beceri geliştirme programlarına yönelik olarak MEB Destekleme ve Yetiştirme Kursları Yönergesinde değişiklik yapılmıştır (https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2020.pdf).

Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği: MEB’e bağlı resmî eğitim kurumları yöneticiliklerini yürüteceklerin görevlendirilmelerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen MEB’e Bağlı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda mesleki ve teknik eğitim kurumlarının müdür yardımcılarından en az ikisi atölye ve laboratuvar öğretmeni olacaktır. Ayrıca mesleki ve teknik eğitim kurumlarına müdür yardımcısı görevlendirmesinde atölye ve laboratuvar öğretmenlerine ilave beş puan verilmesi sağlanmıştır (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38297&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5).

MEB Sektörel Mükemmeliyet Merkezleri Yönergesi: Mesleki ve teknik eğitim ile ilgili sektör ve sosyal ortaklar arasında iş birliğini esas alarak öğretmenlerin sürekli meslekî gelişimini ve sektörde yaşanan gelişmelere uyumunu destekleyici faaliyetler geliştirmek, mesleki ve teknik eğitimde öğretimi yapılan alan ve dallara ait öğretim programları ve ders materyalinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak amacıyla MTEGM’ye bağlı meslekî ve teknik ortaöğretim kurumlarının bünyesinde ve belirlenen çalışma ofislerinde açılması planlanan sektörel mükemmeliyet merkezlerinin kuruluş, işleyiş ve görevleri ile bu merkezlerin personeline ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yönerge hazırlanmıştır. Yönerge 30.04.2024 tarihli ve 101393051 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe girmiştir (https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2208.pdf) .

Kurum Açma, Kapatma ve Ad Verme Yönetmeliği: MTEGM’ye bağlı olarak sektöre ait bina ve tesislerde okul açılabilmesi, tematik MTAL’lerin açılmasına yönelik şartların kaldırılması, organize sanayi bölgelerinde mesleki eğitim merkezi açılmasının kolaylaştırılması, alan açma ve kapatma süreçlerine öğretmenler kurulunun dâhil edilmesi, uygulama oteli açılma şartlarının belirlenmesi amacıyla yönetmelik düzenlenmiştir (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23698&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5).

Türk Eğitim Sisteminde Çocuklar İçin Kapsayıcı Eğitimin Desteklenmesi Projesi (PIKTES+)

Türk Eğitim Sisteminde Çocuklar için kapsayıcı eğitimin desteklenmesi projesi kapsamında yabancı uyruklu öğrencilerin okula erişimlerini arttırmak, Türk eğitim sistemine entegrasyonunu kolaylaştırmak ve nitelikli eğitim almalarını sağlamak için aşağıda belirtilen faaliyetler yürütülmektedir:

• Yabancı uyruklu ve sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı Türk öğrencilere ulaşım hizmetlerinin sağlanması

• Telafi eğitimleri

• Destekleme eğitimleri

• Türkçe dil eğitimleri

• Arapça dil eğitimleri

• Türkçe dil eğitimi programı ve materyallerinin geliştirilmesi

• Türkçe öğretim materyalleri ve yardımcı kaynakların dağıtımı

• Erken çocukluk eğitimine yönelik destekler

• Psiko-sosyal destek ve rehberlik hizmetlerinin sağlanması

• Okullarda Türkçe öğretici, Arapça öğretici ve rehber danışman istihdamı

• Öğretmenlere hizmet içi eğitim sağlanması

• MEB'e bağlı olarak çalışan yönetici ve diğer personelin eğitimi sağlanması

• Okullara yönelik temizlik ve güvenlik hizmetlerinin sağlanması

• Okul/kurumlara eğitim amaçlı araç, gereç ve atölye desteği

• Yabancı uyruklu öğrenciler için sınav sisteminin geliştirilmesi

• Yabancı uyruklu ve Türk çocuklara yönelik sosyal uyum faaliyetleri

• Yabancı uyruklu ve Türk ailelere yönelik sosyal uyum faaliyetleri 

• Ailelere yönelik farkındalık ve bilinçlendirme faaliyetleri

2023

Dijital Benim İşim Projesi

Halk eğitimi merkezlerinde öğrenim gören kadınlara dijital okuryazarlık ve meslekî alanlarda eğitimler verilerek dijital becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlanmasının amaçlandığı proje Türkiye Vodafone Vakfı ile işbirliğinde yürütülmektedir. Proje dâhilinde 2 farklı kurs programı (Dijital Okuryazarlık ve Dijital Pazarlama) hazırlanarak MEB müfredatına dâhil edilmiştir.

Projenin 1.fazında 5117 ve 2. fazında ise 9365 kadın kursiyere “Dijital Okuryazarlık” ve “Dijital Pazarlama” eğitimleri verilmiş, 86 kursiyer istihdam edilmiştir. Projenin hali hazırda yürütülen III. fazında ise; üçü deprem felaketinden etkilenen 20 ilde (Adıyaman, Kahramanmaraş, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Elazığ, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Manisa, Mersin, Samsun, Sivas, Tekirdağ, Trabzon, Van) “Dijital Okuryazarlık” ve “Dijital Pazarlama” eğitimleri verilmeye devam etmektedir. Depremden etkilenen Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay illerine toplamda 15 konteyner sınıf kurulmuş olup donatımları yapılmıştır. 2024 yılı Ocak ayı itibariyle 294 kurs (D.O ve D.P.) açılmış olup 5.899 kursiyere ulaşılmıştır. Kursiyer sayıları; Dijital Okuryazarlık: 3.975 ve Dijital Pazarlama:1.924 kişidir. Deprem bölgesindeki illerde (Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay) ise Dijital Dünyaya Giriş eğitimiyle 3.390 kişiye ulaşılmıştır. Yürütülen 3. Fazın sonunda toplamda 15.000 kursiyere ulaşılması hedeflenmektedir. 

Renovasyon ve Tadilat Yoluyla Halk Eğitimi Merkezlerinin Döner Sermayesinin Desteklenmesi

Bakanlığımız ile Araştırma ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) işbirliğinde 2021 yılından bu yana, Suriyelilerin yoğunlukta bulunduğu illerdeki, özellikle döner sermayeri olan Halk Eğitimi Merkezlerinin üretime yönelik atölyelerini yenileme çalışmaları yapılmaktadır. Böylece mesleki eğitim alan Suriyeli ve ihtiyaç sahibi Türklerin ürettikleri ürünlerin kazanca dönüşümünün sağlanması, böylece hem halk eğitimi merkezlerinin döner sermayelerine katkıda bulunulması hem de kursiyerlerin bu proje gelir elde ederek aile bütçesine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Bu çalışmayla BMMYK birlikte şimdiye kadar 10 ilde, 20 Halk Eğitimi Merkezinde 59 Mesleki Atölyenin yenilemesi yapılmıştır.

2023 yılı için UNHCR tarafından sunulan bütçe doğrultusunda Gaziantep, Şanlıurfa, Eskişehir, İstanbul ve Mersin’de bulunan 10 Halk Eğitimi Merkezine saha ziyaretleri düzenlenmiş, atölye kurulumları için ihtiyaçlar tespit edilmiştir. Yapılacak çalışmaların ayrıntılarını içeren Uygulama Esasları Kılavuzu imzalanmış ve ihale süreci başlatılmıştır. İhale sürecinin tamamlanmasının ardından inşaat ve renovasyon işlemleri tamamlanmıştır. Ayrıca yürütülen çalışmaların öncesi ve sonrası görüntülerinin yer aldığı videoların hazırlanması amacıyla iletişim ve görünürlük çalışmaları başlatılmıştır.

Halk Eğitimi Merkezlerinin Kapasitesinin Artırılması Projesi

Hayat boyu öğrenmeye katılım ve halk eğitimi merkezlerinde açılan kurs çeşitliliğinin artırılması, hayat boyu öğrenme sisteminde işgücü piyasasının talep ettiği becerilerin kazandırılması ve bu becerilerin iş ve sosyal yaşamda etkin kullanımının artırılması yoluyla kişisel, çevresel ve meslekî anlamda farkındalık oluşturmak amaçlanmaktadır.  Proje 2023-2024 eğitim öğretim yılında tüm halk eğitimi merkezlerinde ilk kez uygulanmıştır. 17-18 Nisan 2024 tarihlerinde Brüksel’de Yaşam Boyu Öğrenme Konferansına HEMKAP Projesi ile katılım sağlanmıştır. Konferans süresince fuaye alanında Bakanlığımız adına yürütülen Halk Eğitimi Merkezlerinin Kapasitesinin Artırılması Projesinin standı kurularak konferans katılımcılarına proje ve ülkemizdeki halk eğitimi merkezleri ile ilgili bilgilendirme yapılmıştır.   

Proje ile sosyal, kültürel ve sportif etkinlikler düzenlenmesi yoluyla hayat boyu öğrenme kurumlarının kapasitelerinin geliştirilmesine, kültürel değerlerimizin ve kurumlarımızın tanıtımına katkı sağlaması amacıyla yarışma, sergi, ödül töreni vb. faaliyetler organize edilmesine teşvik etmek amaçlanmaktadır. Bu bağlamda halk eğitimi merkezlerinin, “Mesleki”, “Kültürel, Sanatsal ve Toplumsal”, “Spor”, “Ar-Ge/Proje”, “HEMBA”, “Fiziki/Kurumsal Kapasite”, “Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi”, Kurumun/Bölümlerin Düzeni, Temizliği ve Diğer” faaliyetleri kapsamında belli standartlar getirmeyi amaçlayan kriterler ile değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda Türkiye geneli ilk 10 halk eğitimi merkezi belirlenerek Hayat Boyu Öğrenme Haftasında ödül töreni gerçekleştirilmiştir. Proje 2024-2025 eğitim öğretim yılında yeniden başlamıştır.

Öğretim Materyali ve Dijital İçerik Çalışmaları 

İlkokul ve ortaokullarda gerek yüz yüze gerekse uzaktan eğitim faaliyetlerinde uygulanmak üzere hazırlanan basılı ve dijital tüm içeriklerin incelenip öğrenci ve öğretmenlerimizin kullanımına sunulması ve çalışmaların daha sistematik ve kontrol edilebilir bir şekilde yürütülebilmesi için Temel Eğitim Genel Müdürlüğü bünyesinde “Materyal Takip Sistemi” oluşturulmuştur. Buna göre okullarda uygulanmak üzere hazırlanan tüm içeriklerin sistem üzerinden inceleme ve değerlendirmesi yapılmaktadır. Okul öncesi, ilkokul ve ortaokullarda kullanılan ders kitapları ve öğretim materyalleri ile öğrencilerimizi akademik olarak desteklemek amacıyla bunların dışında hazırlanan tüm materyal ve içeriklere daha kolay erişimi sağlayabilmek amacıyla EBA Platformu üzerinden tegmmateryal.eba.gov.tr materyal platformu oluşturulmuştur.  

Platforma yaklaşık 3400 adet içerik yüklenmiş olup çalışmalar devam etmektedir. Öğrencilerimizin yaş grubu ve seviyelerine uygun görsellerin birleştirilmesiyle 2-8. sınıflar için 34 temada 817 kelimeden oluşan resimli İngilizce kelime kartları hazırlanmış ve elektronik ortamda yayınlanmıştır. İlkokul ve ortaokul öğrencilerimize yönelik pedagojik yaklaşımı kuvvetli, kavramsal derinliği önde tutan, konu bütünlüğü taşıyan, yüksek etkileşimli dijital içeriklerin oluşturulmasına yönelik Türkçe, Matematik, İngilizce ve Müzik alanında geliştirilen yaklaşık 173 dijital içerik hazırlanmış ve onaylanan 112 adet içerik eğitim ve öğretim açısından uzaktan öğretim ve harmanlanmış öğretimde kullanılmak üzere EBA’da ve tegmmateryal.eba.gov.tr internet adresinde yayınlanmıştır.

Öğrencilerimizi akademik anlamda desteklemek ve onların yardımcı materyal ihtiyacını önemli ölçüde karşılamak amacıyla 50 il millî eğitim müdürlüğünde oluşturulan çalışma kitabı ve dijital içerik çalışmaları devam etmektedir. Çalışma sürecinde ilkokul ve ortaokullarda her sınıf seviyesinde olmak üzere 121 farklı alanda çalışma kitabı ve 56 farklı alanda dijital içerik hazırlanacaktır.

Bakanlığımız ve genel müdürlüklere bağlı tüm EBA uzantılı eğitim platformlarının içeriklerinin eba.gov.tr adresine taşınarak kapatılması kararı alınmıştır. Bu doğrultuda içeriklerin EBA platformuna taşınması sağlanmaktadır. Öğrencilere yönelik içeriklerin tek adresten yayımlanması sağlanmakta ve öğrenci içerik kullanım verilerine dayalı içerik yönetimi sağlanmaktadır. EBA’ya Göç kapsamında değerlendirilen çalışmada yaklaşık 10.000 içerik EBA’ya taşınmıştır.  Kasım ve Aralık 2023 Öğretim materyali üretim sürecine başlanmıştır. 1-8 zorunlu derslere yönelik üretim çalışması ve 9-12.Sınıflara yönelik içerik üretimleri için personel planlama çalışması başlatılmıştır. 

2023 yılı içinde Türkçe ve İngilizce portalleri açılmış, bu portallere yönelik olarak 2.266 turkce.eba.gov.tr ve 1.144 adet içerik ingilizce.eba.gov.tr adreslerine yüklenmiş ve portalin içerik sunum tasnif çalışmaları yapılmıştır.  Bu platformlar EBA’ya göç kapsamında içerikleri yeniden değerlendirilmiş ve EBA’da olmayan içerikler EBA’ya taşınarak kapatılmıştır. 394 adet (video, görsel, etkileşimli içerik ve flipbook üretimleri) 2023 içyapım olarak EBA’ya eklenmiştir.  Bakanlığımıza ait içeriklerin senaryolarının yazıldığı, üretildiği ve her aşamasında moderasyonun (denetlemenin) yapıldığı İçerik Ekosistemi içerik.eba.gov.tr platformu Sistem Yönetimi ile iş birliği yapılarak kurulmuştur.  Bu sistem üzerinden yaklaşık 500 adet içeriğin takibi yapılmıştır. İçerik üretim takip sistemin 2024 yılında revize edilmesi planlanmaktadır.

T.C. Cumhurbaşkanlığı Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi Eylem Planı hedefleri kapsamında EBA platformundan sunulmak üzere "Dijital Teknolojileri Alanı" hazırlanmıştır. https://eba.gov.tr/dijital-teknolojiler adresinden ulaşılan bu alanda Dijital Güvenlik, Dijital Okuryazarlık ve Dijital Ürün Tasarımı ve Yazılım ana başlıklarında toplam 270 adet içerik tasnif edilmiş, üretilmiş, öğretmen ve öğrencilerimizin kullanımına sunulmuştur. 2023 yılı içinde EBA’nın içeriğini zenginleştirmek amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarla iş birliği çerçevesinde gelen içerikler incelenerek 266 adet yayımlanmaya uygun bulunmuştur.

Öğretim Materyali ve Dijital İçerik Çalışmaları Yenilenebilir Enerji Sektöründe Suriyeliler ve Ev Sahibi Topluluklar için İstihdam Edilebilirliğin Artırılması Projesi

Proje, yenilenebilir enerji sektöründe verilecek mesleki eğitimler ve beceri sertifikaları yoluyla 18 yaş üstündeki geçici koruma altındaki 1800 Suriyeli ve ev sahibi topluluk üyesinin istihdam edilebilirliklerini artırarak yarar sağlamayı amaçlamaktadır. Yenilenebilir enerji sektörü, proje kapsamında verilen modelde yerel ve sürdürülebilir ekonomik büyüme, yeşil altyapı yatırımları, düşük vasıflı iş gücünden eğitimli iş gücüne geçiş, kapsayıcılık ve enerji sektörüne erişilebilirlik, yerel aktörlerin kapasitelerinin güçlendirilmesi, toplum gelişimi, uyum ve entegrasyon gibi önemli konulara bir cevap olabilmektedir. Bakanlığımız ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliği ile yürütülmektedir.

KALFA Programı

Savunma Sanayii Başkanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Arasında KALFA Programı Kapsamında Mesleki Eğitim Kursu Düzenlenmesi̇ ve Yürütülmesine İlişkin İşbirliği Protokolü 2023 yılında imzalanmıştır. Bu kapsamda Savunma Sanayi Başkanlığı ve İŞKUR arasında nitelikli işgücü yetiştirmeye yönelik olarak iş birliği yapılmıştır. Ülkemizin savunma sanayii ekosisteminin ihtiyaç duyduğu yetkin insan kaynağını yetiştirmeye katkı sağlamak amacıyla savunma sanayii alanında yetişmiş nitelikli insan gücünün artırılmasına yönelik işbirliği yöntemiyle mesleki eğitim kurslarını düzenlenmiştir. Mesleki eğitim kursları; yapısal analiz ve tasarım uzmanı, gömülü sistemler uzmanı, radar ve haberleşme sistemleri uzmanı, itki ve motor sistemleri uzmanı ve siber güvenlik uzmanı mesleklerindedir. Başarıyla mezun olan gençler arasından Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından bir istihdam havuzu oluşturulmuş olup bu kişilerin savunma sanayi firmalarında istihdam edilmesi sağlanmaktadır.

Üniversitelerle Mesleki Eğitim İşbirliği 

Nitelikli işgücü yetiştirmek amacıyla İŞKUR, Üniversiteler ve Teknokent yönetimleri ile işbirliğinde mesleki eğitim işbirliği modeli geliştirilmiştir. Üniversitelerle işbirliği içerisinde mesleki eğitim kursları düzenlenmektedir. 

Sektörel Mükemmeliyet Merkezlerinin Kurulması Yoluyla Mesleki ve Teknik Eğitimin Kalitesinin Artırılması (METEK III) Projesi

Mesleki Eğitim ve Sektör İş Birliği, Açılacak Olan "15 Mükemmeliyet Merkezi" ile Güçlendirilecektir. Açılacak mükemmeliyet merkezleriyle, öğretmen ve idarecilerin eğitimine odaklanılarak sosyal ortaklar ve özel sektör arasındaki iş birliği artırılacaktır.  İş başı öğrenme ve uzaktan öğrenme metotlarıyla mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin özel alan yeterliliklerin geliştirilmesi sağlanacaktır. Bu merkezler, mesleki alan, mesleki yabancı dil, mesleki eğitime yönelik matematik ve fen alanlarında öğretmenlerin sürekli gelişimini sağlayacaktır. Sektörel mükemmeliyet merkezlerinden 14'ü 25 mesleki alanını, 1'i ise mesleki yabancı dil, mesleki eğitime yönelik matematik ve fen bilimleri alanlarını kapsamaktadır.