11.1 Okul Öncesi, İlköğretim ve Ortaöğretimde Kalite Güvencesi
11.1.1. Sorumlu Kurumlar
MEB’e bağlı okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında iç ve dış değerlendirme yapılmaktadır. Dış değerlendirme; rehberlik, işbaşında yetiştirme, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma hizmetleri Bakanlık ve eğitim müfettişleri aracılığıyla yürütülmektedir. Bu denetimlerde okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında (resmî ve özel) kurum faaliyetleri değerlendirilir ve rehberlik faaliyetlerinde bulunulur. Kurum denetimi sonunda kurum faaliyetlerinin değerlendirilmesine yönelik müfettişlerce raporlar hazırlanır. Hazırlanan denetim raporlarında tespit edilen sorunların çözümüne yönelik kurumlarca gelişim planları yapılır. Gelişim planlarının uygulanma durumuna ilişkin izleme ve değerlendirme çalışmaları il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılır. Kurumun değerlendirilmesinde Teftiş Kurulu Başkanlığınca hazırlanan denetim rehberleri kullanılır.
Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında kalite güvencesinin sağlanması için iç değerlendirme sürecine okul yöneticileriyle birlikte öğretmenler de katılmaktadır. Okul/kurum müdürünün başkanlığında okulun tüm öğretmenlerinin katıldığı öğretmenler kurulu toplantıları ve zümre öğretmenler kurulu toplantılarında kurumun iç değerlendirmesi yapılmakta, kurumu geliştirmeye yönelik planlamalara yer verilmektedir. Zorunlu olan bu toplantılarda yapılacak görüşmelere ilişkin başlıklar, kurumların ilgili mevzuatında yer almaktadır.
Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin performanslarını arttırmak amacıyla, okul müdürü ve zümre başkanı tarafından sınıf içi etkinlikleri ve öğretim faaliyetleri her öğretim yılında en az bir defa izlenir, değerlendirilir ve mesleki gelişimlerine yönelik rehberlikte bulunulur. Okul müdürleri ihtiyaç duyulması halinde bu süreçte öğretmenin bir müfettiş tarafından izlenmesi ve değerlendirilmesi için il/ilçe millî eğitim müdürlüğüne başvuruda bulunabilmektedir. Ayrıca, müfettişler tarafından da öğretmenlerin sınıf içi etkinliklerinin ve öğretim faaliyetlerinin izlenmesi, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için düzenli aralıklarla çalışmalar yürütülmektedir. Bunun yanı sıra müfettişlerce okul yöneticilerinin yönetimsel faaliyetleri ile rehber öğretmenlerin rehberlik çalışmaları da düzenli aralıklarla değerlendirilmektedir. Yapılan izleme ve değerlendirmeler sonucunda, müfettişler ve/veya okul/kurum tarafından çalışmalarında başarılı bulunan yönetici ve öğretmenlere başarı belgesi verilmesi yönünde teklif getirilebilmektedir.
11.1.2. Kalite Güvencesi Yöntem ve Yaklaşımları
Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okul/kurumları, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda diğer çalışanlarla birlikte müdür tarafından yönetilir. Okul/kurumun müdürü; okul/kurumun yönetilmesinden, değerlendirilmesinden ve geliştirilmesinden sorumludur. Bu kurumlarda verilen eğitim öğretimin kalitesi, Teftiş Kurulu Başkanlığınca yapılan yıllık planlamalar çerçevesinde müfettişler tarafından denetlenir ve değerlendirilir. Gerekli durumlarda kurumların geliştirilmesine yönelik rehberlik faaliyetlerinde bulunulur. Bu denetimlerde Teftiş Kurulu Başkanlığınca hazırlanan ve internet sayfasında yayımlanan denetim rehberleri kullanılır. Denetim rehberleri ile müfettişlere denetimlerde yol göstermek, kurum denetimlerinde ülke genelinde uygulama birliği sağlamak, sorunlu alanların önceliklendirilerek denetim yapılmasını gerçekleştirmek ve iyi uygulamaların yaygınlaştırılmasını sağlamak amaçlanmıştır. Denetimlerde, yürürlükteki hukuki düzenlemeler dikkate alınmaktadır. Ayrıca denetim rehberinde yer almayan hususlar için ilgili mevzuat hükümlerine göre rehberlik ve denetim yapılmaktadır.
Okul/kurum; denetim rehberlerinde yer alan eğitim öğretim ortamları, eğitim öğretim faaliyetleri, yönetim faaliyetleri ile malî iş ve işlemler olmak üzere dört ana başlık altında değerlendirilir. Okul/kuruma yönelik tespitlerde bulunulur ve okulun/kurumun gelişimine dönük öneriler geliştirilir. Sonuçlar denetlenen okul/kurum yönetimi ve gerektiğinde çalışanlarıyla paylaşılır.
Denetim raporlarında, tespit edilen sorunlara ilişkin tanımlamalara yer verilir ve tanımlanan sorunlara yönelik öneriler geliştirilir. Yapılan tespitler doğrultusunda kurumlarca gelişim planları hazırlanır. Kurumlarca hazırlanan gelişim planlarında tanımlanan her bir sorun için Şekil 16’da yer alan maddelere benzer başlıklar yer verilir. Gelişim planı doğrultusunda okul/kurumun gelişimi il/ilçe millî eğitim müdürlükleri tarafından izlenir.
Mesleki ve teknik eğitimde iş dünyasının ihtiyaç duyduğu nitelikli iş gücünün yetiştirilmesine katkı sağlamak için kalite güvence sistemi kurulmuş olup; söz konusu çalışmaların etkin ve etkili bir şekilde yürütülmesi amacıyla 2019’da Meslekive Teknik Eğitim Kurumları Kalite Güvencesi Yönergesi yayımlanmıştır. Bu yönerge doğrultusunda MTEGM’ye bağlı okul/kurumlarda kalite güvencesi sisteminin bileşenleri öz değerlendirme ve dış değerlendirme olarak tanımlanmıştır.
Öz değerlendirme, MTEGM tarafından belirlenen takvim doğrultusunda yılda bir defa gerçekleştirilir. Dış değerlendirme ise eğitim kurumlarının eğitim öğretim süreçlerine ilişkin faaliyetlerin hazırlanan rehber doğrultusunda bilgi, belge ve kanıtlar üzerinden yerinde incelenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması sürecini içermektedir.
Bununla birlikte; MEB merkez ve taşra teşkilatı ile okul/kurumlarında, ulusal/uluslararası standartlar/kılavuzlar/normatif dokümanlar/yasal ve diğer şartlar dâhilinde uygunluk değerlendirme ve faaliyetleri ile belgelendirme programlarının yönetilmesi amacıyla MEB Belgelendirme Hizmetleri Yönergesi yayımlanmıştır.
Bu kapsamda uluslararası ISO 9001 kalite yönetim sistemi, ISO 45001 İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi, ISO 14001 çevre yönetim sistemi standartları ve ulusal okulum temiz belgelendirme programı doğrultusunda uygunluk değerlendirme ve belgelendirme faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
MEB Belgelendirme Hizmetleri Yönergesi doğrultusuna gerçekleştirilen uygunluk değerlendirme ve belgelendirme faaliyetleri uluslararası “TS EN ISO/IEC 17021-1 uygunluk değerlendirmesi yönetim sistemlerinin tetkikini ve belgelendirilmesini sağlayan kuruluşlar İçin şartlar standardı” şartlarına uygun olarak yürütülmektedir. Uygunluk değerlendirme ve belgelendirme faaliyetleri, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve Avrupa Kalite Teşkilatı (EOQ) programlarına uygun olarak yetkilendirilen tetkik görevlileri ile sürdürülmektedir.