5.1. Türkiye’de İlköğretimin Teşkilatlanması 

5.1.1. Coğrafi Erişebilirlik 

Devlet okulları, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından kamu bütçesinden finanse edilmektedir.  Coğrafi ve bölgesel farklılıklara bakılmaksızın tüm çocuklar eşit şekilde eğitim öğretim hakkından yararlanmaktadır. 

İlköğretimden herkesin eşit şekilde yararlanması amacı ile MEB Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda Öğrenci Taşıma Uygulaması yürütülmektedir. Bu kapsamda, toplu taşıma hizmeti sunulmamakla birlikte okulu bulunmayan veya kapalı olan yerleşim yerlerinde ikamet eden dezavantajlı öğrenciler kayıtlı oldukları resmi okul/kurumlara ücretsiz olarak taşınmaktadır. Bununla birlikte, öğrencileri taşıma kapsamında olmayan yerleşim birimlerindeki okulların/pansiyonların; güçlendirmeye alınması, yıkılıp yeniden yapılması, yangın, sel, deprem gibi doğal afete uğraması durumlarında, bu yerleşim yerlerinde ikamet eden öğrenciler de Öğrenci Taşıma Uygulaması kapsamında ücretsiz olarak taşınabilmektedir. 

MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre, okulu bulunmayan veya öğrenci yetersizliği nedeniyle okulu kapatılan yerleşim birimlerindeki öğrenciler ile birleştirilmiş sınıfları bulunan ilkokullarda dördüncü sınıfı tamamlayan ve taşımalı eğitim kapsamına alınamayan mecburi ilköğretim çağındaki öğrenciler yatılı bölge ortaokullarına alınırlar. Bulunduğu ilde yatılı bölge ortaokulu bulunmayan öğrenciler, diğer illerdeki yatılı bölge ortaokullarına yerleştirilir. Olağanüstü durumlarda ve özel durumu olan öğrencilerin kayıtları ise il millî eğitim müdürlüğü tarafından belirlenen yatılı bölge ortaokullarına yapılır. 

5.1.2. Giriş Şartları ve Okul Seçimi

İlköğretim kurumlarında yeni kayıtlar, temmuz ayının ilk iş gününde başlar. Kayıt işlemi, Nüfus Hizmetleri Kanunu hükümlerince oluşturulan ulusal adres veri tabanındaki adres bilgileri esas alınarak, Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre e-okul sistemi üzerinden otomatik yapılır.

İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 69 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Ayrıca 66, 67 ve 68 aylık çocuklardan velisinin yazılı isteği bulunanlar da ilkokul birinci sınıfa kaydedilir. Okul müdürlükleri, yaşça kayıt hakkını elde eden çocuklardan 69, 70 ve 71 aylık olanları velisinin yazılı talebi bulunması halinde okul öncesi eğitime yönlendirir veya kayıtlarını bir yıl erteleyebilir. 

Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği kapsamında ilkokul öğrenimini tamamlayan ve kayıtların yapıldığı eylül ayı sonu itibarıyla zorunlu öğrenim çağı dışına çıkmamış öğrencilerin kayıtları, ulusal adres veri tabanındaki yerleşim yeri adres bilgileri esas alınarak e-Okul sistemi üzerinden ortaokula yapılır. Farklı program uygulayan müzik ortaokulu, spor ortaokulu ve meslek ortaokulu ile imam hatip ortaokuluna kayıtlar velinin başvurusu üzerine ilgili okul yönetimince yapılır. 

Yabancı ülkede öğrenim görmekte iken yurdumuza gelen ilkokul çağındaki öğrencilerden öğrenim belgesi olanlar, MEB Denklik Yönetmeliği hükümlerine göre denkliği yapılarak belirlenen sınıfa alınırlar.  

Öğrenim belgesi bulunmayan ilkokul çağındaki öğrencilerin sınıf seviyesi ise yaşı ve velisinin beyanı dikkate alınarak il/ilçe Millî eğitim müdürlüğünde bir şube müdürü, bir ilkokul müdürü, iki sınıf öğretmeni ve bir rehber öğretmenden oluşan komisyon tarafından belirlenir. İlkokul öğrencileri için seviye tespit sınavı yapılmaz. Yabancı ülkede öğrenim görmekte iken yurdumuza gelen ortaokul çağındaki öğrencilerin denklik işlemleri MEB Denklik Yönetmeliği hükümlerine göre e-Denklik modülü üzerinden yapılır.

5.1.3. Yaş Seviyeleri ve Öğrencilerin Gruplandırılması

İlköğretim çağı, 6-14 yaş grubundaki çocukları kapsar. İlkokulların birinci sınıflarına o yılın 31 Aralık tarihinde 72 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır.  İlkokullar (1-4.sınıflar) 6-10 yaş aralığından ve ortaokullar (5-8. sınıflar) 10-14 yaş aralığından oluşmaktadır. Okul öncesi eğitim ve ilköğretim çağında özel eğitim ihtiyacı olduğu tespit edilen veya tanısı konulmamış ve yerleştirme kararı alınmamış her bireyin okul ve kurumlara kaydı, yıllık çalışma takviminde belirlenen süreye bakılmaksızın yapılır. 

5.1.4. Ders Yılının Düzenlenmesi 

Eğitim kurumlarında ders yılı süresinin 180 iş gününden az olmaması esastır. Ders yılı, ara tatil, yarıyıl ve yaz tatilinin başlama ve bitiş tarihleri Bakanlık tarafından her yıl düzenlenen çalışma takviminde belirtilir.  Bu tarihler göz önünde bulundurularak hazırlanan il çalışma takvimi, il millî eğitim müdürlüklerinin önerisi ve valilik onayı ile yürürlüğe girer. Ders saatleri ilkokul ve ortaokullarda uygulanan haftalık ders çizelgesine göre ilkokullarda 30, ortaokullarda ise 35 saat olarak belirlenmiştir.  

5.1.5. Okul Gün ve Haftaların Düzenlenmesi 

İlköğretim kurumlarında; ilk dersin başlama saati okulların tekli ya da ikili eğitim yapma, güne başlama, coğrafi ve iklim özellikleri göz önünde bulundurularak valilikler tarafından belirlenmektedir. Okullarda eğitim ve öğretim haftada beş iş günü olarak verilmektedir.  MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre bir ders saati süresi 40 dakikadır. Okul yönetimince teneffüsler için tekli eğitim yapılan okullarda en az 15 dakika (bir teneffüs beslenme amaçlı en az 20 dakika), ikili eğitim yapılan okullarda en az 10 dakika ayrılır. Tekli eğitim yapılan okullarda öğle arası yemek ve dinlenme için en az 30, en çok 90 dakika süre verilir. Bu süre okul yönetimince okul çevresinin şartlarına göre düzenlenir, il/ilçe millî eğitim müdürlüğüne bilgi verilir. İkili eğitim yapılan ilköğretim kurumlarında öğle arasında en fazla 30 dakikalık süre ayrılır.