12.6. Yükseköğretimde Rehberlik ve Danışmanlık
12.6.1. Akademik Rehberlik
Yükseköğretim kurumlarında öğrencilere sunulan diğer rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri de akademik ve meslekî olmak üzere iki grupta ele alınabilir. Lisans ve önlisans programlarına kayıt yaptıran öğrenciler için sınıf ya da şube düzeyinde bir danışman görevlendirilir. Akademik danışmanlar öğrencilerin ders alma, ders bırakma, seçmeli derslere yönlendirilmesi, eğitim etkinlikleri gibi akademik konularda yardım ve rehberlik sağlarlar. Bu danışmanlar ayrıca öğrencilere kredi, burs, barınma vb. konularda da yardım ve rehberlik sağlarlar. Lisansüstü öğrencilere de programlarına kayıt yaptırdıktan sonra bir ders danışmanı, tezli programlarda teze geçmeden önce bir tez danışmanı atanır.
12.6.2. Psikolojik Danışma
Yükseköğretim öğrencileri, üniversitelerde bulunan MEDİKO birimlerinde görevlendirilen psikologlardan veya mevcutsa üniversite hastanelerindeki ilgili birimlerden destek alabilirler.
12.6.3. Kariyer Rehberliği
Meslekî danışmanlık hizmetlerinin sağlanması yasal zorunluluk olmasına karşın tüm yükseköğretim kurumlarına genellenebilecek bir yapılanma söz konusu değildir. Yükseköğretim Kanunu yükseköğretim kurumlarının, özel ve kamu kuruluşları ile iş birliği yaparak mezunlarına iş bulma konusunda yardımcı olmalarını öngörmektedir. Bazı yükseköğretim kurumlarında bu hizmetleri sağlamak amacıyla kariyer danışmanlık merkezleri kurulmuştur. Bu merkezler aracılığıyla ya da çeşitli birimlerce öğrencilere yönelik meslekî tanıtım toplantıları yapılmakta, özel sektör kuruluşlarının temsilcilerinin bu etkinliklere katılımı sağlanmaktadır. Bu yolla öğrenciler ve işveren kuruluşları bir araya getirilmeye çalışılmaktadır.
Öğrencilerin mesleklerini daha iyi tanımaları, istihdam olanaklarını öğrenmeleri, işverenlerle etkileşim içine girebilmeleri daha çok programların gereği olan staj uygulamaları ile gerçekleşmektedir. İş yerinde eğitim ve staj uygulamaları lisans ve ön lisans programlarında yaygın biçimde yapılmaktadır. Birçok programda alanına göre bu uygulama bir zorunluluktur.
Ön lisans programları kapsamında yer alan meslek yüksekokullarının iş yeri eğitim ve staj uygulamalarının nasıl yapılacağı yasal bir çerçeveye bağlanmıştır. Bu konuları düzenleyen yönetmelik meslekî ve teknik eğitim bölgelerinde yer alan meslek yüksekokulu öğrencilerinin işyerlerindeki eğitim ve uygulama ve stajlarına ilişkin ilke ve uygulamaları belirlemektedir (meslekî Teknik Eğitim Bölgesi İçindeki Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İşyerlerindeki Eğitim, Uygulama ve Stajlarına İlişkin Esas e Usuller Hakkında Yönetmelik). Bu Yönetmelik’e göre öğrenciler stajlarını yarıyıl ve yaz tatillerinde yaparlar. Ancak iş yeri koşullarının uygun olmaması durumunda bu süreler dışında öğretimi aksatmamak koşuluyla staj yapılabilir. Staj süresi programın niteliğine göre 30 iş gününden (240 saat) az, 60 iş gününden (480 saat) çok olamaz. Öğrenim süresi içinde meslekî uygulama yapan yüksekokulların öğrencileri yukarıda belirtilen 30-60 günlük staj süresinin dışında değerlendirilir. Bu süreç hem iş yeri yetkilisi hem de ilgili öğretim elemanı tarafından değerlendirilir.
Lisans programlarının staj uygulamaları ise fakülte/yüksekokul veya bölüm düzeyinde düzenlenir, sürecin izlenmesi ve değerlendirilmesi ilgili dersin öğretim elemanı tarafından yapılır.
Staj programları hem iş yerleri ile yükseköğretim kurumları arasındaki bağların güçlenmesine hem de öğrencilerin istihdam fırsatlarından yararlanmalarını kolaylaştırıcı bir süreç niteliği taşımaktadır.
Üniversite-endüstri ilişkilerinin gelişmesi daha çok üniversiteler bünyesinde yer alan teknoparklar ya da teknoloji geliştirme bölgeleri/merkezleri aracılığı ile gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu bölgelerde çeşitli firmalar yer alabilmekte ve çeşitli düzeylerdeki araştırmacılar bu bölgelerde yer alan firmalarda yarı ya da tam zamanlı olarak çalışabilmektedirler. Böylece hem endüstri kuruluşlarının üniversiteyi daha iyi tanıması hem de ilişkilerin geliştirilmesi sağlanmaktadır.
1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışında lisansüstü eğitimlerine devam eden öğrencilerin de yurt içinde bağlı bulundukları kurum ya da üniversitelerle yurt dışında bulunan eğitim müşavirliklerinde yer alan birer danışmanı bulunmaktadır. Bu danışman ülkenin yerel şartlarına yönelik temel ihtiyaçların karşılanmasında öğrenciye destek olur. Bununla birlikte öğrencinin bulunduğu ülkede devam ettiği üniversitedeki durumu (ders devamı, notlar, tez aşamaları vs.) hakkında Bakanlığa raporlar sunar. Yurt dışında bulunan öğrencinin Bakanlıkla olan iletişimini ve koordinasyonunu sağlar.