6.4. Genel Ortaöğretimde Ölçme ve Değerlendirme
6.4.1. Öğrenci Değerlendirmesi
Ortaöğretim okullarında ölçme ve değerlendirmenin nasıl yapılacağı Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Öğretmenler, sınav sorularını düzenlerken öğretim programlarında belirtilen özel ve genel amaçları ve hedeflenen becerileri, açıklamaları ve konuları esas alır. Sınav, performans çalışması, proje ve uygulamalar 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Puan değerleri ve dereceleri Tablo 4’te gösterilmiştir:
Bir dönemde her dersten iki yazılı sınav yapılır. Ancak haftalık ders saati sayısı altı ve üzeri olan derslerde il sınıf/alan zümrelerince karar alınması durumunda üçüncü sınav yapılabilir. Türk dili ve edebiyatı ile yabancı dil derslerinin her bir sınavı; dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini ölçecek şekilde yazılı ve uygulamalı olarak yapılır (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
İlçe, il veya ülke genelinde ortak yazılı sınavlar yapılabilir. Okul düzeyinde uygulamalı sınavlar hariç, birden fazla şubede okutulan derslerin sınavlarının ortak yapılması esastır. Okullarda yapılacak ortak yazılı sınavlarının soruları ve cevap anahtarları konu soru dağılım tablosuna göre hazırlanır ve sınav sonunda ilan edilir. Bu sınavların analizleri yapılır. Konu ve kazanım eksikliğini gidermeye yönelik çalışmalar planlanır (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Madde 45/1- b). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde Bireyselleştirilmiş Eğitim Programında (BEP) yer alan amaçlar esas alınır (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
Öğrenciler okulların özelliklerine göre yazılı sınavların dışında proje ve performans çalışması ile topluma hizmet etkinliklerine yönelik seminer, konferans ve benzeri çalışmalar yaparlar. Öğrenciler, her dönemde tüm derslerden en az bir performans çalışması ile her ders yılında en az bir dersten proje hazırlama görevini yerine getirirler. Dönem sonunda öğrencilerin başarı durumlarını bildiren bir karne düzenlenir.
Dönem puanı, yıl sonu puanı, yıl sonu başarı puanı ve mezuniyet (diploma) puanı 100 üzerinden belirlenir. Öğrencinin, ders yılı sonunda herhangi bir dersten başarılı sayılabilmesi için; iki dönem puanının aritmetik ortalamasının en az 50 veya birinci dönem puanı ne olursa olsun ikinci dönem puanının en az 70 olması gerekir (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
6.4.2. Öğrencilerin Sınıf Geçmesi
Öğrencilerin başarısı; öğretim programı öğrenme çıktıları esas alınarak dersin özelliğine göre yazılı sınavlar, uygulamalı sınavlar, performans çalışmaları ve projelerden alınan puanlara göre belirlenir. Ders yılı sonunda her bir dersten iki dönem puanı bulunmak kaydıyla; tüm derslerden başarılı olan, en fazla 1 dersten başarısız olup yıl sonu başarı puanı en az 50 olan öğrenciler doğrudan sınıf geçer (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
Ders yılı sonunda her bir dersten iki dönem puanı bulunmak kaydıyla doğrudan sınıfını geçemeyen öğrencilerden; yıl sonu başarı puanı en az 50 olanlar, bulunduğu sınıfta başarısız oldukları en fazla 3 dersten sorumlu olarak sınıflarını geçer. Ancak alt sınıflar da dâhil toplam 6 dersten fazla başarısız dersi bulunanlar sınıf tekrar eder (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
Devamsızlık süresini aşan öğrenciler, ders puanları ne olursa olsun başarısız sayılırlar. Doğrudan, yıl sonu başarı puanıyla veya sorumlu olarak sınıf geçemeyenlerle devamsızlık nedeniyle başarısız sayılanlar sınıf tekrar eder. Sınıf tekrarı hazırlık sınıfı hariç, orta öğrenim süresince en fazla bir defa yapılır. Öğrenim süresi içinde ikinci defa sınıf tekrarı durumuna düşen öğrencilerin ders yılı sonunda okulla ilişiği kesilerek veli ve öğrenci talebi de dikkate alınarak Meslekî Eğitim Merkezine, Açık Öğretim Lisesine, Meslekî Açık Öğretim Lisesine veya Açık Öğretim İmam Hatip Lisesine kayıtları yapılır (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
Evde veya hastanede eğitim hizmeti verilen öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi sorumlu olduğu eğitim programının uygulandığı okullardaki değerlendirme ölçütlerine göre yapılır. Öğrenci okutulmayan derslerden muaf tutulur (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği). Olağanüstü durumlarda sınıf geçme ve öğrenci başarısının değerlendirilmesi ilçe, il veya ülke genelinde genel hayatı etkileyen salgın hastalık, doğal afet, elverişsiz hava koşulları gibi nedenlerle Bakanlıkça veya il/ilçe hıfzıssıhha kurulunun kararına istinaden mahalli mülkî idare amirince ortaöğretim kurumlarının tamamında ya da bir kısmında eğitim ve öğretime ara verilmesi, öğrencilerin sadece bir dönem puanının bulunması ve ara vermeye sebep olan şartların devam etmesi nedeniyle telafi programının uygulanamayacak olması durumunda öğrencilerin yıl sonu puanı, bir dönem puanı ile belirlenir (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).
6.4.3. Sertifikasyon
Ortaöğretim kurumlarından mezun olanlara, e-Okul/e-Mesem sistemindeki kayıtlar esas alınarak bitirdikleri okul türüne göre Millî Eğitim Bakanlığınca diploma verilir (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği).