13.4. Okul Öncesi, İlköğretim ve Ortaöğretimde Uluslararasılaşmanın Diğer Boyutları
13.4.1. Öğretim Programı Geliştirmede Avrupa Boyutu, Küresel ve Kültürlerarası Boyut
2012-2013 eğitim öğretim yılından itibaren uygulamaya giren 12 yıllık zorunlu eğitimin hedefi; Türkiye’nin ortalama eğitim düzeyini yükseltmek ve öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini keşfetmelerini ve geliştirmelerini sağlayacak fırsat ve seçenekler oluşturmaktır. Bu amaçla güncellenen İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesi’nde 17 zorunlu ders ve öğrencilerin kendi ilgi ve yetenekleri doğrultusunda seçecekleri İnsan, Toplum ve Bilim; Din, Ahlak ve Değer; Kültür, Sanat ve Spor olmak üzere 3 alan altında toplam 30 seçmeli derse yer verilmiştir.
Bununla birlikte seçmeli dersler arasında yer alan yabancı dil dersi altında Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilen diller: İngilizce, Almanca, Fransızca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca, Japonca, Rusça, Çince vb. dersler; “Yaşayan Diller ve Lehçeler” dersi altında Adığece (Latin Alfabesine göre), Abazaca, Kürtçe, Lazca, Gürcüce, Arnavutça ve Boşnakça dersleridir.
Ayrıca öğrencilere yazılı ve sözlü iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil öğretimine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Yabancı dil ağırlıklı eğitim uygulaması yapılan 5. sınıflarla birlikte 6, 7 ve 8. sınıflarda da uygulanmak üzere İngilizce Yabancı Dil Ağırlıklı Öğretim Programı geliştirilmiştir. 5 ve 6. sınıflar için alternatifli destek materyalleri hazırlanmıştır. İngilizce 4 temel dil becerilerine (okuma, yazma, konuşma, dinleme) yönelik 2-8. sınıflar için toplamda 70 fasikül, 1.642 sayfa olmak üzere 7 adet etkinlik kılavuz kitabı, dinleme metinleri ve ses dosyaları hazırlanmıştır. İngilizce alanında 2-8. sınıflar için 34 temada 817 kelimeden oluşan resimli İngilizce kelime kartları hazırlanmıştır. Yabancı Dil Ağırlıklı Eğitim kapsamında 5. sınıflara yönelik otuz altışar üniteden, 6. sınıflara yönelik onar üniteden oluşan ve ikişer alternatif olarak kullanılabilen toplamda 7 kitap hazırlanmıştır.
Bununla birlikte 2024-2025 eğitim öğretim yılında pilot uygulama yapılan 32 okulun 5 ve 6. sınıflarında uygulamaya yeni dâhil edilen 268 okulun ise 5. sınıflarında olmak üzere 81 ilde 299 okulda Çoklu Yabancı Dil Eğitim Modeli uygulanmaktadır. Çoklu Yabancı Dil Eğitim Modeli MEB 2024-2028 stratejik planında yer almakta olup ortaokulda 5. sınıftan başlayarak kademeli olarak 6, 7 ve 8. sınıflarda da uygulanması planlanmaktadır.
Ayrıca ilkokul ve ortaokullarda uygulanan çevre eğitimi dersinin adı; Paris İklim Anlaşması kararları, MEB’in Stratejik Planı, çeşitli kurum ve kuruluşların eylem planları, şura kararları dikkate alınarak “çevre eğitimi ve iklim değişikliği” olarak değiştirilmiştir. Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin müfredatı, 2022-2023 eğitim öğretim yılından beri ortaokul 6, 7 veya 8. sınıflarda, haftada 2 ders saati olmak üzere toplam 72 saat seçmeli okutulmaktadır. Meslekî ve Teknik Ortaöğretimde Avrupa Yeterlilik Çerçevesi ile uyumlu meslekî ve Teknik Eğitimde Kredi Transfer Sistemi (MKTS) kapsamında öğretimini başarı ile tamamlayan her öğrenciye program türüne göre diploma, iş yeri açma belgesi, ustalık belgesi, kalfalık belgesi, EUROPASS sertifika eki ve aldıkları ve başardıkları ders, modül ve kredilerini gösteren belge düzenlenmektedir. Hâlihazırda, meslekî ve Teknik Ortaöğretimde Anadolu Teknik/Anadolu Meslek programlarında 53 alan 114 dalda, meslekî Eğitim Merkezinde programlarında ise 39 alan 193 dalda eğitim öğretim yapılmaktadır.
13.4.2. Ortaklık ve Ağlar
Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde eğitim ile ilgili hususlar 26 No.lu Eğitim ve Kültür Faslı çerçevesinde takip edilmektedir. 26 No.lu Eğitim ve Kültür Faslı’na ilişkin Tanıtıcı Tarama Toplantısı 26 Ekim 2005 tarihinde yapılmıştır. Ayrıntılı Tarama Toplantısı ise 16 Kasım 2005 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Komisyon tarafından hazırlanan ve Konsey tarafından onaylanan Tarama Sonu Raporu çerçevesinde Türkiye’nin uyum düzeyi yeterli bulunmuştur. Türkiye, Müzakere Pozisyon Belgesi’ni 25 Mayıs 2006 tarihinde sunmuş olmasına rağmen fasıl müzakerelere açılamamıştır. Nitekim 2006 yılından bu yana Avrupa Komisyonunca yayımlanan İlerleme Raporlarında genellikle Türkiye’nin eğitim ve kültür alanında orta düzeyde ilerlemiş olduğu belirtilmektedir. Türkiye, AB ile entegrasyonu güçlendiren Eğitim ve Kültür Faslı kapsamındaki Birlik Programlarına katılım sağlamaktadır. Ülkemizde Avrupa Birliği’nin eğitim ve gençlik programları 2004 yılından bu yana Türkiye Ulusal Ajansı tarafından yürütülmektedir.
Uluslararası Kardeş Okul Uygulaması kapsamında Bakanlığımıza bağlı yurt içinde faaliyet gösteren resmi/özel okullar ile aynı seviyede ve öncelikle aynı türde olan yurt dışında bulunan yabancı ülke okulları arasında kardeş okul eşleştirilmesi yapılmaktadır. Bu çerçevedeaynı hedeflere sahip ve ortak ilgi alanlarında önceliklerini belirlemiş okulların bir araya gelmeleri, öğrenci/kursiyer, öğretmen ve yöneticilerin bilgi ve tecrübelerini aktarmaları, eğitim alanında güncel gelişmeleri takip etmeleri, okullardaki örnek uygulamaları paylaşabilmeleri sağlanmaktadır. Uygulama kapsamında 2024 yılı sonu itibarıyla 65 ülkeden 992 okul ile kardeş okul ilişkisi kurulmuştur.
Uluslararası Kardeş Okul Uygulaması, eğitimde uluslararası iş birlikleri çerçevesinde çok yönlü bireyler yetiştirilmesine, kültürlerarası farkındalık ve iletişim becerilerinin geliştirilmesine, ayrıca öğrenciler ve öğretmenlerin küresel dinamiklerin çok boyutlu yapısına uyum sağlamasına katkıda bulunmak amacıyla 1994 yılında başlatılmıştır.