2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre yükseköğretim kurumları bünyesinde ortaöğretime dayalı en az dört yarı yıl veya daha fazla süreli her kademedeki eğitimin tümü yükseköğretim olarak kabul edilmektedir (Madde 3/a). Yükseköğretim kurumları, üniversiteler ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarından oluşmaktadır (Madde 3/b).
Yükseköğretim kurumları, statüleri ve finansmanı bakımından ele alındığında devlet ve vakıf üniversiteleri olarak ikiye ayrılır. Devlet üniversitelerinde öğrenci katkısı da (öğrenci katkılarının payı genel olarak %10’nun altında kalmaktadır) ( olmakla birlikte finansmanı büyük ölçüde kamusal kaynaklardan sağlanmaktadır. Vakıf üniversiteleri temel olarak ücretlidir (17 Nisan 2020 tarih ve 31102 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 14. maddesi). Türkiye’de gelirlerinin %50’sinden fazlasını devletten sağlayan yükseköğretim kurumu bulunmadığından devlete bağımlı özel yükseköğretim kurumu bulunmamaktadır. Vakıf Üniversiteleri bazı yönetsel ve mali konular dışında devlet üniversiteleri ile aynı yasal mevzuata tabidirler.
Türkiye’de Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile emniyet teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumları ve vakıflar tarafından kurulan bazı meslek yüksekokulları dışında önlisans, lisans ve lisansüstü (yüksek lisans, doktora) düzeydeki tüm yükseköğretim kurumları üniversite (ve yüksek teknoloji enstitüsü) çatısı altında toplanmıştır. Bu nedenle hem doğrudan bir mesleğe yönelik okullar hem de akademik amaçlı yükseköğretim kurumları büyük ölçüde aynı çatı altında yer almaktadır. Genel anlamda, beş vakıf meslek yüksekokulu istisna olmak üzere üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü dışında bağımsız yükseköğretim kurumu bulunmamaktadır. Bu bağlamda 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda üniversite “Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzelkişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim - öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan; fakülte, enstitü, yüksekokul ve benzeri kuruluş ve birimlerden oluşan bir yükseköğretim kurumu” (Madde 3/d) olarak tanımlanmıştır. Mevcut yasa ve güncel uygulamalara göre lisans eğitimine yönelik fakülteler, lisansüstü eğitime yönelik enstitüler, belirli bir mesleğe yönelik dört yıllık yüksekokullar, müzik ve sahne sanatları alanlarında sanatçı yetiştiren konservatuarlar, belirli mesleklere yönelik ara insan gücü yetiştiren meslek yüksekokulları üniversite bünyesinde yer alabilmektedir. Bu çeşitlilik gereği ülkedeki tüm üniversiteler tüm akademik ve mesleki derecelere yönelik diplomaları verme yetkisine sahiptirler. Geleneksel üniversitelerin (farklı alanlardaki fakülte ve yüksekokullardan oluşan üniversiteler) yanında, yalnızca fen ve mühendislik, güzel sanatlar gibi belirli alanlara yönelik üniversiteler de (örneğin: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) bulunmaktadır.