Aanstellingsvoorwaarden voor een instellingshoofd hoger onderwijs
Hogescholen
Aan de hogescholen moet er een onderscheid gemaakt worden tussen de autonome en de gesubsidieerde hogescholen.
Voor de autonome hogescholen is bij decreet van 13 juli 1994 vastgelegd dat de algemeen directeur en de departementshoofden deel uitmaken van de bestuursorganen. De algemeen directeur wordt na een openbare oproep in het Belgisch Staatsblad aangesteld door de raad van bestuur van de hogeschool. De algemeen directeur is verantwoordelijk voor het goed functioneren van de hogeschool op administratief, technisch en financieel vlak. Hij coördineert de werking van de administratieve diensten. De algemeen directeur zetelt in het bestuurscollege van de hogeschool en neemt van ambtswege met raadgevende stem deel aan de vergaderingen van de raad van bestuur. Het departementshoofd is de voorzitter van de departementsraad van een departement in een hogeschool. Hij wordt, na advies van de departementsraad, voor een hernieuwbare termijn van 4 academiejaren aangesteld door de raad van bestuur. De departementsraad kan bepaalde bevoegdheden delegeren aan het departementshoofd.
Een gesubsidieerde vrije hogeschool is een privaatrechtelijke rechtspersoon. De aanstelling van een algemeen directeur en de invulling van de opdracht behoort tot de autonomie van de hogeschool. Een hogeschool die meer dan één departement telt, richt per departement een departementale raad op, die wordt voorgezeten door een departementshoofd. Het departementshoofd is belast met de dagelijkse leiding van het departement. Het wordt door het hogeschoolbestuur aangesteld onder de personeelsleden die verbonden zijn aan het departement.
De functie van algemeen directeur wordt ofwel opgenomen door een personeelslid van de hogeschool dat met een mandaat van onbepaalde duur belast wordt, ofwel door een personeelslid dat via externe werving een contract van onbepaalde duur heeft. De bezoldiging van de algemeen directeur bestaat uit ofwel het verschil tussen het salaris in de huidige functie en het salaris van gewoon hoogleraar, ofwel uit het salaris van gewoon hoogleraar. Als een personeelslid na een mandaat van meer dan 10 jaar zijn oude betrekking op personeelsformatie terug opneemt, behoudt het de salarisschaal die het genoot als algemeen directeur.
Het mandaat van departementshoofd kan ingenomen worden door een lid van het onderwijzend personeel uit de groep van lectoren, hoofdlectoren, docenten, hoofddocenten, hoogleraren en gewoon hoogleraren of een lid van het administratief en technisch personeel en dit voor hernieuwbare periodes van 4 jaar. In de studiegebieden Audiovisuele en beeldende kunst, Muziek en podiumkunsten, Productontwikkeling of Architectuur kunnen ook personeelsleden uit de groep van assistenten en werkleiders het mandaat van departementshoofd uitoefenen. Het departementshoofd kan voor het uitoefenen van het mandaat een vergoeding van maximaal 20% van het salaris van het personeelslid.
Universiteiten
De indeling van de bestuursstructuur en het managementpersoneel in de vrije universiteiten behoort tot de autonomie van deze universiteiten.
Voor de universiteiten met een publiekrechtelijk karakter (de Universiteit Gent, Universiteit Antwerpen en Universiteit Hasselt) worden deze aangelegenheden geregeld in een aparte wetgeving nl. het bijzonder decreet van 26 juni 1991, het decreet van 22 december 1995 en het decreet van 20 juni 2008.
Aan de Universiteit Gent is er een rector en een vice-rector (bijzonder decreet van 26 juni 1991). Deze worden benoemd door de Vlaamse Regering op voordracht van een speciaal kiescollege in de universiteit. De functie van rector en vice-rector is een mandaat voor 4 jaar dat tweemaal kan hernieuwd worden. De kandidaten moeten ten minste hoogleraar zijn en mogen tijdens hun mandaat niet de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. De rector heeft de algemene leiding over de universiteit. Hij is voorzitter van het bestuurscollege en de raad van bestuur en vertegenwoordigt de universiteit in rechte. De vice-rector staat de rector bij en vervangt hem indien nodig. In iedere faculteit is er een decaan. De decaan wordt verkozen door de faculteitsraad onder de gewoon hoogleraren en de voltijdse hoogleraren van de faculteit voor een hernieuwbare termijn van 2 jaar. Daarnaast zijn er aan de Universiteit Gent ook nog 2 beheerders en 3 opdrachthouders. Zij vormen samen met de rector en de vice-rector het directiecollege dat belast is met het dagelijks beheer van de universiteit op administratief, technisch en financieel vlak en dat de werking van de administratieve diensten coördineert. Het bijzonder decreet van 13 juli 2012 wijzigt, met ingang van 1 oktober 2013, de fundamentele regelen betreffende de organisatie van aanwijzingen en verkiezingen om te voorzien in afdoende waarborgen opdat beide geslachten in de schoot van de raad van bestuur, de verschillende bestuursorganen, adviesraden en selectiecommissies gelijkwaardig zijn vertegenwoordigd. Daarbij geldt ten minste dat ten hoogste 2/3 van de leden van de raad van bestuur en de bestuursorganen, raden en commissies bestaat uit personen van hetzelfde geslacht. Voor de benoeming van rector en vice-rector moet het kiescollege dat beraadslaagt over de ingediende kandidaturen bij geheime stemming voor elke functie twee kandidaten voordragen, daarbij rekening houdende met de voorschriften inzake evenredige vertegenwoordiging van de beide geslachten.
De rector van de Universiteit Antwerpen wordt door de raad van bestuur voor een termijn van 4 jaar benoemd (decreet van 22 december 1995). De kandidaten worden voorgedragen door een kiescollege waarin alle geledingen van het personeel en de studenten vertegenwoordigd zijn. De voorgedragen kandidaten moeten gewoon hoogleraar zijn. De rector heeft de academische leiding van de universiteit en vertegenwoordigt de universiteit op academisch vlak. De Universiteit Antwerpen heeft ook één algemeen beheerder en twee beheerders. Zij worden door de raad van bestuur aangesteld met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur. De algemeen beheerder moet over een doctoraat op proefschrift en over een duidelijk academisch profiel beschikken. Voor de functie van beheerder is een masterdiploma vereist. Personeelsleden van een universiteit, hogeschool, ministerie of instelling van de Vlaamse overheid die het mandaat van beheerder of algemeen beheerder uitoefenen krijgen hiervoor een onbezoldigd verlof dat wordt gelijkgesteld met dienstactiviteit. De algemeen beheerder en de beheerders vormen een college van beheer dat belast is met de coördinatie en de uitvoering van het dagelijks beheer van de universiteit op administratief, technisch, financieel en sociaal vlak. Een eigen intern reglement van de universiteit regelt de verkiezing van de decanen en vice-decanen. Het decreet bepaalt dat de decanen van de universiteit een college van decanen vormen dat – onder voorzitterschap van de rector – het universiteitsbestuur over alle strategische academische aangelegenheden adviseert. Het decreet van 13 juli 2012 wijzigt de bestuurlijke inrichting van de Universiteit Antwerpen en de Universiteit Hasselt met ingang van 1 oktober 2013 als volgt: "De raad van bestuur legt in het organiek reglement of bestuursreglement de fundamentele regelen betreffende de organisatie van de aanwijzingen en verkiezingen vast. Deze fundamentele regelen voorzien in afdoende waarborgen opdat beide geslachten in de schoot van de raad van bestuur, de verschillende bestuursorganen van de universiteit die uitvoerbare beslissingen kunnen nemen, in de verschillende adviesraden waarin het organiek reglement voorziet en in selectiecommissies gelijkwaardig zijn vertegenwoordigd. Ten minste geldt dat ten hoogste twee derde van de leden van de hiervoor genoemde organen, raden en commissies bestaat uit personen van hetzelfde geslacht."
De Universiteit Hasselt heeft een rector en twee vice-rectoren (decreet van 20 juni 2008). Zij worden door de raad van bestuur aangesteld voor een termijn van 4 jaar en gekozen uit de voltijdse gewoon hoogleraren van de universiteit. Het mandaat is tweemaal verlengbaar. De rector heeft de academische leiding en vertegenwoordigt de universiteit voor academische aangelegenheden. De vice-rectoren staan de rector bij en vervangen hem indien nodig. De raad van bestuur van de Universiteit Hasselt stelt ook een voorzitter en een ondervoorzitter van de universiteit aan. De voorzitter leidt de vergaderingen van de raad van bestuur en van het bestuurscollege. Hij heeft de algemene leiding van de universiteit, inzonderheid het academisch, budgettair en financieel beheer, en vertegenwoordigt de universiteit in en buiten rechte. De ondervoorzitter staat de voorzitter bij en vervangt hem indien nodig. De voorzitter en ondervoorzitter worden aangesteld voor een termijn van 4 jaar, die eenmaal verlengbaar is. Zij worden gekozen uit de leden van de raad van bestuur die aangesteld zijn door de provincieraad van Limburg, of die de sociale of economische sector vertegenwoordigen. Zij krijgen een salaris uit de salarisschaal van gewoon hoogleraar. De Universiteit Hasselt heeft ook één beheerder. De beheerder heeft een verlengbaar mandaat van 6 jaar en moet ten minste houder zijn van een masterdiploma. De beheerder coördineert de dagelijkse werking van de administratieve, financiële en technische diensten en is verantwoordelijk voor het administratief en technisch personeel. Hij is tevens belast met het opstellen van de werkdocumenten en de notulen van de raad van bestuur en het bestuurscollege. Hij krijgt een salaris uit de salarisschaal van het zelfstandig academisch personeel. Het decreet van 13 juli 2012 wijzigt de bestuurlijke inrichting van de Universiteit Antwerpen en de Universiteit Hasselt met ingang van 1 oktober 2013 (zie hoger bij Universiteit Antwerpen).
De vrije universiteiten leggen zelf de bestuursstructuur en de bestuursmandaten vast. Zoals de publiekrechtelijke universiteiten hebben ook zij een rector.
Op grond van artikel 100 van het universiteitendecreet kunnen de universiteiten een vergoeding toekennen aan de personen die een bestuursmandaat bekleden.