2025
ECEC algemeen
Met betrekking tot de vroeg- en kleuteronderwijs (ECEC) benadrukt de Vlaamse Regering in haar Beleidsnota 2024-2029 dat zij de nodige middelen wil investeren om de klasgrootte in het (pre)primair onderwijs werkbaar te houden voor leerkrachten en voldoende capaciteit te voorzien. Op deze manier wil zij ervoor zorgen dat taalkundige interacties en de onderwijskwaliteit worden versterkt.
Nieuwe expertise zal worden ingebracht door de introductie van personeel met een masterdiploma in het (pre)primair onderwijs en door extra ruimte te creëren voor directeurs van het (pre)primair onderwijs om ook andere geschikte profielen aan te trekken die leerkrachten kunnen ondersteunen en versterken.
Flanders heeft recent een onderzoeksrapport gepubliceerd over ‘Kwaliteit Inspirerend KleuterOnderwijs’ (KIKO) en er is een nieuwe wetenschappelijke studie gestart naar een ‘Kennisrijk curriculum in het kleuteronderwijs’.
KOALA-screening
Studenten die niet over voldoende vaardigheid in het Nederlands beschikken, hebben baat bij intensieve taalondersteuning. Sinds het schooljaar 2021-2022 moeten leerlingen die, op basis van een taal screening op vijfjarige leeftijd (de KOALA-screening), onvoldoende beheersing van het Nederlands hebben, een actief taal( integratie)programma volgen om hun Nederlandse taalvaardigheden te verbeteren. In het regeerakkoord 2024-2029 werd besloten om de KOALA-screening te actualiseren.
Op 1 december 2024 is een nieuw wetenschappelijk onderzoek gestart naar de implementatie van de KOALA-screening en taal integratieprogramma's in Vlaamse scholen. Het onderzoek zal een wetenschappelijk onderbouwde inspiratiegids ontwikkelen voor het effectieve gebruik van de KOALA-screening en de succesvolle implementatie van taal integratieprogramma's voor leerlingen met taalachterstand en anderstaligen.
Een ambitieus curriculum in het basisonderwijs
Vlaanderen ontwikkelt ambitieuze, kennisrijke en evalueerbare minimumdoelen in het basisonderwijs. Naast een focus op Nederlands en wiskunde besteedt Vlaanderen bij de uitwerking van de nieuwe minimumdoelen ook voldoende aandacht aan STEM, persoonsvormende en socialiserende vaardigheden.
De minimumdoelen voor Nederlands worden opgesteld om op individueel niveau te bereiken. De aandacht voor Nederlands begint al in het kleuteronderwijs. De aandacht voor Nederlands begint al in het kleuteronderwijs, met te bereiken minimumdoelen voor woordenschat en luistervaardigheden, en na te streven minimumdoelen voor spreekvaardigheden en beginnende lees- en schrijfvaardigheden. De KOALA-testen, die de beheersing van het Nederlands screenen, worden verder geactualiseerd.
2024
De maatregelen die in 2023 zijn ingevoerd, zijn in 2024 verder uitgerold. Alle updates en aanpassingen zijn te vinden in de tekst van 2023. Daarnaast worden nieuwe initiatieven die eind 2024 zijn gestart, behandeld onder de kop 2025.
Voor de meest actuele informatie verwijzen we je naar de relevante secties.
2023
Taaltesten
Vanaf schooljaar 2021-2022 is een taaltest bij alle kinderen in de derde kleuterklas verplicht. Bedoeling is dat kleuters een eventuele taalachterstand in de rest van het schooljaar kunnen inhalen. Kinderen die aan de lagere school beginnen met een taalachterstand, lopen vaak ook achterstand op andere gebieden op. Nu de leerplichtleeftijd verlaagd is naar vijf jaar, moeten alle kinderen naar de derde kleuterklas. En dat is een opportuniteit om met een screening de taalachterstand bij alle kinderen tijdig te detecteren én te remediëren.
De taaltest, de KOALA-test vindt tussen 10 oktober en 30 november plaats. Blijkt de achterstand op het einde van de kleuterklas alsnog te groot, dan kan de klassenraad adviseren om de overstap naar de lagere school uit te stellen Als ouders dat advies naast zich neerleggen, dan krijgt het kind in het eerste leerjaar een taalintegratietraject opgelegd. Dit kan onder meer in de vorm van een taalbadklas, of een ander volwaardig alternatief.
Voor de taalintegratietrajecten die volgen op de taalscreening ontvangen scholen voor gewoon basisonderwijs in het schooljaar 2021-2022 12 miljoen euro, onder de vorm van zorgpunten. De verdeling van deze middelen gebeurt op basis van het aantal 4-jarige kleuters met een thuistaal die niet Nederlands is.
Leesoffensief
Lezen is één van de fundamenten van onderwijs. Lezen is essentieel voor alle andere vakken, cruciaal voor levenslang leren en voor zowat alle aspecten van het leven. Echter, PISA en PIRLS houden al lang de rode kaart omhoog voor begrijpend lezen. Vlaanderen mag niet nog verder te zakken: ondertussen bereikt 20 % van de 10- en 15-jarigen het minimumniveau voor lezen niet. Het Leesoffensief (LOF) gaat hier op alle fronten tegelijk tegenaan (onderwijs-vrije tijd-vroege geletterdheid…) sinds het najaar 2021 tot 2030. De problematiek is diepgeworteld. De aanpak is daarom onvermijdelijk breed geschakeerd, op lange termijn uitgetekend en van hoog niveau.
De Vlaamse Regering wil het tij nu keren met een groot Leesoffensief. Vanaf september 2022 worden diverse acties uitgerold in het kader van het Leesoffensief. Ze zullen inzetten op het versterken van leesvaardigheden (technisch lezen, begrijpend lezen én leesmotivatie). Bij de acties die vanuit onderwijs opgestart worden, is er speciale aandacht voor de kinderen van de 3e kleuterklas – 1e leerjaar en voor TSO/BSO leerlingen.
De Vlaams minister van Cultuur en de Vlaams minister van Onderwijs maken hiervoor alleen volgend jaar alvast zo’n twee miljoen euro vrij.
Er is een actieplan klaargestoomd met tientallen nieuwe initiatieven. Enkele blikvangers:
- Boekstart in het kleuteronderwijs
Het Leesoffensief wil de allerjongsten bereiken, nog vóór ze naar school gaan en vóór ze zelf leren lezen. Dat zal onder meer gebeuren in de kleuterklas met het project ‘Boekstart’, dat ouders boekenpakketten aanreikt op maat van hun kinderen. - Golf van (voor)leesprojecten in nieuwe en onverwachte plaatsen
Er zullen zoveel mogelijk mensen gemobiliseerd worden om massaal voor te lezen, ook op plaatsen waar dat nu niet of nog te weinig gebeurt. Zo komen er ook na de schooluren maar binnen de schoolmuren voorleesprojecten, met specifieke aandacht voor niet-lezers en zwakke lezers. - Auteursresidenties in scholen van het technisch en het beroepsonderwijs
Auteurs gaan weken of zelfs maandenlang samenwerken met scholen van het tso en (d)bso met veel leerlingen uit kansengroepen. - Oprichting van een Leesfonds
De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren coördineert in samenwerking met verschillende Vlaamse fondsen en Iedereen Leest een fonds dat ook private middelen kan aantrekken, waarmee extra leesacties gefinancierd kunnen worden.
Er komt eveneens een brede en aantrekkelijke promotiecampagne voor lezen, naar analogie met de STEM-campagnes. Vlaanderen wil ook afstappen van kortstondige acties zonder langetermijneffect: voortaan wordt er gemikt op programma’s van minimaal drie jaar en wordt er gewerkt met doelstellingen die negen jaar vooruit kijken. Goede leespraktijken moeten veel breder verspreid worden via zogenaamd lerende netwerken. Het is ook de bedoeling om kinderbegeleiders, kleuteronderwijzers en leerkrachten veel meer handvaten te geven om te lezen met en voor kinderen en jongeren. Er zal daarom in de opleidingen meer aandacht komen voor taal en lezen.
Taalstimulerende activiteiten
De taalstimulerende activiteiten Nederlands die tijdens de zomervakantie van 2020 voor het eerst werden ingericht op verschillende locaties in Vlaanderen en Brussel lopen verder tot en met de zomer van 2022. Hiertoe worden subsidies toegekend aan de organiserende instanties. Deze taalstimulerende activiteiten zijn bedoeld voor kinderen en jongeren tot 18 jaar.