Academisch gerichte bacheloropleidingen
Academisch gerichte bacheloropleidingen zijn opleidingen die aansluiten bij het secundair onderwijs of volgen op een andere bacheloropleiding (bachelor-na-bachelor). Ze leggen de nadruk op een brede academische vorming of vorming in de kunsten. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en hebben als doelstelling doorstroming naar een masteropleiding of uitstroming naar de arbeidsmarkt.
Associatie
Een associatie is een vzw waaraan hogescholen en universiteiten, sinds de herstructurering van het hoger onderwijs, bepaalde beslissingsbevoegdheden kunnen overdragen. Een associatie bestaat uit enerzijds één universiteit, die de bevoegdheid heeft tot het autonoom aanbieden van zowel bachelor- als masteropleidingen, en anderzijds ten minste één hogeschool. Geen enkele universiteit of hogeschool kan deel uitmaken van meer dan één associatie.
Basiseducatie
Basiseducatie biedt opleidingen aan volwassenen met een tekort aan basiscompetenties en volwassenen met een beperkte of onafgewerkte schoolloopbaan. Er zijn 13 Centra voor Basiseducatie die verschillende opleidingen en modules aanbieden op het niveau basisonderwijs en eerste graad secundair onderwijs.
Basisonderwijs
Het basisonderwijs in Vlaanderen omvat het kleuteronderwijs en het lager onderwijs.
Centrum voor leerlingenbegeleiding
Het centrum voor leerlingenbegeleiding of CLB is een dienst die door de overheid gefinancierd of gesubsidieerd wordt waar leerlingen, ouders, leraren en schooldirecties terecht kunnen met een vraag naar begeleiding, informatie en advies.
De dienstverlening van het CLB is gratis en situeert zich binnen 4 domeinen: • het leren en studeren • de schoolloopbaan • de preventieve gezondheidszorg • de sociaal-emotionele ontwikkeling
Het CLB werkt multidisciplinair en werkt samen met andere externe diensten binnen hun netwerk: welzijns- en gezondheidsinstellingen. In een CLB werken artsen, maatschappelijk werkers, pedagogen, psychologen, psychologisch assistenten en verpleegkundigen. Afhankelijk van de plaatselijke behoeften en omstandigheden, werken er ook logopedisten, kinesisten, … Elk teamlid heeft een aantal specifieke opdrachten, maar werkt steeds samen met de andere teamleden. Het CLB organiseert ook medische onderzoeken die in sommige leerjaren verplicht zijn.
Contactonderwijs
Bij contactonderwijs worden alle lessen in de klas gegeven.
Deeltijds kunstonderwijs
Het deeltijds kunstonderwijs (DKO) is aanvullend onderwijs en richt zich zowel tot kinderen, jongeren als volwassenen. Deelnemers schrijven zich op vrijwillige basis in en betalen hiervoor inschrijvingsgeld. Het DKO beoogt de kunstzinnige vorming van kinderen en volwassenen en draagt op die manier bij tot hun persoonlijkheidsvorming. Leerlingen maken kennis met kunst in al zijn uitingsvormen, ze leren om deze kritisch te benaderen en te beleven en ze kunnen deze kunstvormen ook zélf beoefenen. Dit gebeurt individueel of in groep. Het deeltijds kunstonderwijs bereidt sommige jongeren grondig voor op een professionele artistieke loopbaan in het hoger kunstonderwijs en de overgrote meerderheid op kunstbeoefening in de vrije tijd. Bovendien bevordert het de kwaliteit van het sociaal-cultureel leven in Vlaanderen.
Eenheidsstructuur
Het voltijds secundair onderwijs is sinds 1989 volgens de eenheidsstructuur georganiseerd. Deze omvat graden, onderwijsvormen, studiegebieden en studierichtingen. De eerste en tweede graad omvat 2 leerjaren, de derde graad kan 3 leerjaren omvatten. Leerlingen maken pas in de tweede graad een studiekeuze zodat ze eerst met zoveel mogelijk vakken kennismaken.
Eindtermen
Eindtermen zijn minimumdoelen die de overheid noodzakelijk en bereikbaar acht voor leerlingen in een bepaald onderwijsniveau.
Gecombineerd onderwijs
Bij gecombineerd onderwijs wordt een deel van de opleiding in de klas gegeven en een deel van de opleiding kan zelfstandig verwerkt worden, thuis of in een open leercentrum.
Geïntegreerd onderwijs
Het geïntegreerd onderwijs (GON) is een samenwerking tussen gewoon en buitengewoon onderwijs. Kinderen met een handicap volgen de lessen of activiteiten in een school voor gewoon onderwijs en krijgen hierbij hulp vanuit het buitengewoon onderwijs. Dit kan tijdelijk of permanent zijn voor een gedeelte van de lessen of voor alle lessen. GON is net zoals de initiatieven van zorgverbreding en speciale onderwijsleermiddelen bedoeld om zoveel mogelijk leerlingen de kans te geven gewoon onderwijs te volgen.
Geïntegreerde lerarenopleiding
Dit zijn de professionele bacheloropleidingen tot leraar kleuteronderwijs, leraar lager onderwijs en leraar secundair onderwijs. Deze opleidingen worden enkel georganiseerd door de hogescholen. Van de 180 studiepunten van de opleidingen moet minstens 45 studiepunten aan praktijk worden gespendeerd. In de geïntegreerde lerarenopleiding voor het secundair onderwijs kiest een student twee onderwijsvakken. Deze zal hij of zij later mogen onderwijzen.
Gestandardiseerde proeven
Gestandardiseerde proeven gevalideerde en genormeerde toetsen zijn proeven die zullen worden afgenomen op 4 momenten in de onderwijsloopbaan van leerlingen. Deze instrumenten moeten drie zaken meten: de mate dat de leerlingen de eindtermen bereiken, de leerwinst van individuele leerlingen, en de leerwinst op schoolniveau. Het doel van deze proeven is niet een rangschikking van scholen op te stellen, wel om de leerwinst te vergroten.
GO! onderwijs
Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap is het officieel onderwijs dat door de openbare instelling ‘het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap’ georganiseerd wordt in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap. Het GO! is door de grondwet verplicht tot neutraliteit. De religieuze, filosofische of ideologische overtuiging van de ouders en de leerlingen moet gerespecteerd worden.
Hoger beroepsonderwijs
Het hoger beroepsonderwijs (HBO5) werd op 1 september 2009 ingevoerd in het Vlaams onderwijsbestel. HBO5 behoort tot het niveau hoger onderwijs. De opleidingen zijn beroepsgericht en situeren zich tussen het secundair onderwijs en de professionele bacheloropleidingen. De opleidingen worden vanaf 1 september 2014 ingericht door een samenwerkingsverband bestaande uit een hogeschool, één of meerdere centra voor volwassenenonderwijs en/of één of meerdere scholen voor voltijds secundair onderwijs (voor de HBO5-opleiding verpleegkunde).
Huizen van het Nederlands
De Huizen van het Nederlands zijn een samenwerking tussen alle aanbodverstrekkers Nederlands Tweede Taal (NT2). Ze helpen anderstaligen die Nederlandse taalles willen volgen op weg. Het Huis van het Nederlands organiseert zelf geen cursussen, maar beschikt wel over een volledig overzicht van alle cursussen NT2 die worden georganiseerd. Er wordt niet doorverwezen naar één specifieke school, maar de kandidaat-cursist wordt geïnformeerd over alle mogelijkheden die aansluiten bij zijn/haar profiel.
In Vlaanderen en Brussel zijn er 8 Huizen van het Nederlands: 1 in elke provincie en 3 stedelijke: Antwerpen, Gent en Brussel.
Inclusief Onderwijs (ION)
Inclusief onderwijs laat kinderen met speciale noden les volgen in het gewone onderwijs. Daar volgen ze een aangepast traject en krijgen ze extra begeleiding. Er gaat, naast het leren en participeren in de klas, ook veel aandacht naar sociale integratie. Zo kan de leerling zich aanvaard voelen en groeien de andere leerlingen op met het besef dat alle mensen verschillend zijn. De nadruk ligt dus op het aanvaarden van verscheidenheid.
Koepel
Binnen een onderwijsnet kunnen schoolbesturen aansluiten bij een representatieve vereniging van schoolbesturen, ook koepel genoemd. Een koepel vertegenwoordigt het schoolbestuur ten aanzien van de overheid, maar doet ook aan dienstverlening voor de scholen, door bijvoorbeeld leerplannen en lesroosters op te stellen.
Leerplicht
In de Belgische grondwet staat dat elk kind recht heeft op onderwijs. Om dit leerrecht te garanderen, is er leerplicht. De leerplicht begint op 1 september van het jaar waarin een kind zes jaar wordt. Een leerling is voltijds leerplichtig tot vijftien of zestien jaar. Nadien geldt enkel nog de deeltijdse leerplicht. De meeste jongeren blijven echter voltijds secundair onderwijs volgen. De leerplicht eindigt op de achttiende verjaardag of op 30 juni van het kalenderjaar waarin de jongere achttien wordt. Voor jongeren die vóór hun achttiende het diploma secundair onderwijs behalen, stopt de leerplicht op dat ogenblik.
Masteropleidingen
Masteropleidingen zijn opleidingen die aansluiten bij een (academische) bacheloropleiding of volgen op een andere masteropleiding (master-na-master). Ze leggen de nadruk op gevorderde wetenschappelijke of artistieke kennis en competenties die nodig zijn voor de zelfstandige beoefening van wetenschap of kunst, of voor de uitoefening van een beroep. Ze worden afgesloten met een masterproef. Masteropleidingen kunnen ook toegankelijk zijn voor professioneel gerichte bachelors na het succesvol afronden van een schakelprogramma.
Officieel gesubsidieerd onderwijs
Het officieel gesubsidieerd onderwijs (OGO) omvat het gemeentelijk onderwijs (georganiseerd door de gemeentebesturen) en het provinciaal onderwijs (georganiseerd door de provinciebesturen). De schoolbesturen van dit onderwijs zijn verenigd in twee koepels: het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG) en het Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV).
Officieel onderwijs
Het onderwijs dat voor en door de overheid wordt georganiseerd (het GO! en het gemeentelijk en provinciaal onderwijs), wordt officieel onderwijs genoemd.
Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers
De term anderstalige nieuwkomers wordt gebruikt om te verwijzen naar leerlingen die heel recent uit het buitenland zijn gekomen en in het Nederlandstalige onderwijs terechtkomen. Deze anderstalige jongeren kunnen in België beroep doen op het onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers. Dit onthaalonderwijs heeft tot doel Nederlandsonkundige leerlingen, die onlangs in België zijn aangekomen, op te vangen, hen zo snel mogelijk Nederlands te leren en hen te integreren voor het basisonderwijs in de reguliere klaspraktijk en voor het secundair onderwijs in de onderwijsvorm en studierichting die het nauwst aansluit bij de individuele capaciteiten van de anderstalige nieuwkomer, en zo ook tot een betere integratie in de samenleving te komen.
Professioneel gerichte bacheloropleidingen
Professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn opleidingen die aansluiten bij het secundair onderwijs of volgen op een andere bacheloropleiding (bachelor-na-bachelor). Ze zijn in de eerste plaats gericht op de beroepspraktijk. Ze hebben tot doel de studenten te brengen tot een niveau van algemene en specifieke kennis en van competenties nodig voor de zelfstandige uitoefening van een beroep of groep van beroepen. Zo bieden ze een directe uitstroommogelijkheid naar de arbeidsmarkt. Deze opleidingen alsook de bachelor-na-bacheloropleidingen worden enkel binnen de hogescholen ingericht.
Schakelprogramma
Een schakelprogramma is bedoeld voor studenten die een professioneel bachelordiploma behaald hebben en hiermee een masteropleiding willen starten. Het omvat ten hoogste 90 studiepunten. Een schakelprogramma leidt tot een specifiek getuigschrift, niet tot een academische graad of diploma.
Scholengemeenschap
Een scholengemeenschap is een verzameling van verschillende scholen van eenzelfde onderwijsniveau (basis- of secundair onderwijs) die samenwerken op diverse vlakken (logistiek, studieaanbod, …). Het kan hierbij gaan om scholen met eenzelfde of met een verschillend schoolbestuur en ze behoren tot eenzelfde of een verschillend onderwijsnet.
Schoolbestuur
Het schoolbestuur is een sleutelbegrip voor de organisatie van het Vlaams onderwijs. Het schoolbestuur is verantwoordelijk voor één of meerdere scholen en is vergelijkbaar met een raad van bestuur in een bedrijf. Het schoolbestuur neemt de vorm aan van een overheid, een natuurlijke persoon of een rechtspersoon/rechtspersonen. De schoolbesturen beschikken over een ruime autonomie. Ze kiezen vrij hun onderwijsmethoden en kunnen hun onderwijs op een bepaalde levensbeschouwing of pedagogische opvatting baseren. Ze mogen ook hun eigen leerplannen en lesroosters vastleggen en stellen zelf hun personeel aan. Voor erkenning of financiering door de overheid moeten ze echter wel aan een reeks voorwaarden voldoen.
Secundair-na-secundair
Het secundair-na-secundair (afgekort Se-n-Se) omvat sinds 2009-2010 de opleidingen in het derde leerjaar van de derde graad TSO en KSO. In deze arbeidsmarktgerichte opleidingen kunnen leerlingen zich specialiseren gedurende één tot drie semesters. De Se-n-Se opleidingen worden georganiseerd door scholen secundair onderwijs. Wie een opleiding afwerkt, behaalt een certificaat.
Specifieke lerarenopleiding
De specifieke lerarenopleiding (SLO) leidt tot het diploma van leraar en geeft je de mogelijkheid om les te geven in de vakken die aansluiten bij je hoofddiploma van het secundair of hoger onderwijs. De opleiding kent verschillende organisatievormen (contact- en afstandsonderwijs, avond- en/of weekendonderwijs, voltijds dagsysteem). De opleiding kan georganiseerd worden door centra voor volwassenenonderwijs, hogescholen en universiteiten. De meeste hogescholen en universiteiten organiseren voor hun masteropleidingen een specifieke lerarenopleiding. Alle lerarenopleidingen zijn gebaseerd op dezelfde set van basiscompetenties die een leraar moet bezitten en leiden tot hetzelfde diploma van leraar.
Vrij gesubsidieerd onderwijs
Het vrij gesubsidieerd onderwijs (VGO) wordt door een privépersoon of privé-organisatie ingericht. Het schoolbestuur is vaak een vereniging zonder winstoogmerk (vzw). Het vrij onderwijs bestaat hoofdzakelijk uit katholieke scholen. Zij zijn verenigd in de koepel Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO). Er zijn ook protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische, … scholen. Naast de confessionele scholen bestaan er scholen die niet aan een godsdienst gebonden zijn. Voorbeelden zijn de methodescholen (op basis van de inzichten van Freinet, Montessori of Steiner) die specifieke pedagogische methodes toepassen.
Vrij onderwijs
Erkend onderwijs uit privé-initiatief wordt vrij onderwijs genoemd.
Vrijheid van onderwijs
Vrijheid van onderwijs is een grondwettelijk recht in België. Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon mag onderwijs organiseren en kan daarvoor scholen oprichten. De overheid mag niet preventief optreden tegen de oprichting van vrije scholen.