Актуелна политичка ситуација

По промената на власта во 2017 година и потпишувањето на Договорот од Преспа , започна ново поглавје за развој на Северна Македонија , особено за прашањето за членство во НАТО и ЕУ. Земјата станува 30 ^-та членка на НАТО во март 2020 година, а во моментов ја очекуваме конечната одлука на Европскиот совет за отворање на преговорите за членство во ЕУ.

За жал, неуспехот да се добие датум за почеток на преговорите во октомври 2019 година директно влијаеше на одлуката за распишување предвремени парламентарни избори да се одржат во април 2020 година. Сепак, политичката стабилност е на високо ниво и Северна Македонија е единствената функционална демократија на Западен Балкан. каде сите парламентарни партии учествуваат во работата на парламентот и го поддржуваат патот кон ЕУ. Имајќи ги предвид сериозните политички случувања и позитивните критики од Брисел и другите центри на моќ, Северна Македонија постигна значително зголемување не само на економските параметри, туку и на политичката стабилност и зајакнувањето на владеењето на правото.

Актуелниот состав на Владата на Република Северна Македонија беше потврден на гласање во Собранието на 16 јануари 2022 година, со 62 гласа за и 46 против, откако претседателот Стево Пендаровски му го додели мандатот за нова Влада на претседателот на СДСМ, Димитар Ковачевски 

Мандатот за работа на Владата се заснова на волјата на граѓаните изразена на последните парламентарни избори кои се одржаа на 15 јули 2020 година, парламентарната и политичката поддршка претставена од повеќето пратеници и довербата за спроведување на политиката дефинирана во Програмата за работа на Владата во периодот 2020-2024 година, како и стратешките документи за нејзино спроведување донесени во последниот период.

Мандатот на Владата е да ги реализира политичките определби предвидени во Програмата за работа на Владата 2022-2024 година .

На 19 јули 2022 година на Меѓувладината конференција со Северна Македонија, ЕК ги отвора пристапните преговори во Европската Унија. Скринингот на правото на ЕУ започнува како прв чекор во процесот. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/news/speech-commissioner-oliver-varhelyi-19-july-2022-inaugural-meeting-screening-process-albania-and-2022-07-20_en

Процесот на скрининг заврши во декември 2023 година по 15 месеци динамичен и посветен процес. Следната фаза е доставување на клучните документи кои произлегуваат од преговарачката рамка за пристапување на Република Северна Македонија кон членство во Европската Унија на 19 јули 2022 година. https://www.sep.gov.mk/ пост/?id=13609

Фактограф: https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2022-09/factograph_north_macedonia.pdf

Моментална економска состојба

Бруто домашниот производ (БДП) во Македонија во 2019 година вредел 13,20 милијарди американски долари, покажуваат официјалните податоци на Светска банка и проекциите на Трејдинг Економикс. Вредноста на БДП на Македонија претставува 0,01 отсто од светската економија. [1] БДП на Македонија - вредности, историски податоци и графикони - последен пат е ажуриран на март 2020 година.

Економскиот раст зајакна во првата половина на 2019 година на 3,6 отсто, што е најбрза стапка од 2016 година. Трговијата на големо и на мало беа главниот двигател на растот, со 1,5 п.п. Земјоделството придонесе со 0,5 п.п. преработувачката индустрија, евидентно во К-2 2019 година. Градежништвото исто така додаде 0,1 п.п., но ова се очекува да биде привремено бидејќи истражувањата за секторот укажуваат на позитивни очекувања од компаниите во однос на договорите, цените и вработеноста. На страната на побарувачката, главни придонесувачи за растот беа инвестициите, како и приватната потрошувачка, последната поттикната од зголемувањето на платите, пензиите и кредитирањето на домаќинствата. Нето извозот е одземен од растот, бидејќи зголемениот извоз не го компензира растечкиот увоз на капитал и стоки за широка потрошувачка.

Табела 1 Раст на северномакедонскиот БДП годишно во САД $ [2]

Примарни интереси на државата, врз основа на Стратегијата на ЕУ за економски развој Европа 2020 се развој на економијата и зголемување на економскиот раст и домашните и странските инвестиции, како предуслов за отворање нови работни места и подобар живот на граѓаните. Ваквиот економски развој бара конкурентна и интегрирана економија, која ја олеснува реализацијата на клучните економски цели: макроекономска стабилност, брз економски раст и нови вработувања и реформски политики и мерки во пет основни групи: стабилни макроекономски и фискални политики; даночни и царински политики; подобрување на деловната клима и конкурентноста; поттикнување на инвестиции; и поддршка на малите и средни претпријатија. МСП се столбот на економскиот развој на земјата обезбедувајќи удел од 60% од БДП и 75% од сите вработувања.

Економските перформанси на македонската економија се изразуваат преку стабилен раст на БДП, ниска стапка на инфлација од < 2 % во просек во изминатите 10 години, фискална дисциплина потврдена од меѓународните финансиски институции и добро функционална координација меѓу фискалната и монетарната политика.

Финансирање на образованието

Што се однесува до трошоците за образование, Северна Македонија е далеку од бројките што ги бара ОЕЦД, но со новиот развој на општествените и политичките околности ќе очекуваме зголемени бројки за трошоците во образованието. Образованието има важна функција и е двигател на развојот на општеството. Влијанието на образованието и неговите последици може да се види врз економијата, културата, науката, технологијата и државата во целина. Затоа, секоја земја се стреми кон квалитетно образование, а со тоа и кон квалитет и благосостојба на поединецот.

Според Државниот завод за статистика [3] Северна Македонија за образование издвоила 3,7% од БДП, што е за 1,3 процентни поени пониско од просекот на ОЕЦД од 5,0% од БДП [4] .

Табела 2 БДП / Образование годишно [5]

Трошоци по ученик/студент

Табела 3 Трошоци по ученик/студент [6]

Нивото на образовно достигнување на возрасната популација во 2018 година [7]

[1] https://tradingeconomics.com/macedonia/gdp

[2] Исто;

[3] БДП, 2016, http://www.stat.gov.mk/Publikacii/3.4.18.01.pdf

[4] Светска банка, „Подобрување на ефикасноста на трошоците за образование за подобрување на развојот на вештини“ и ОЕЦД, Образованието на прв поглед 2017: Индикатори на ОЕЦД

[5] http://www.mchamber.org.mk/default.aspx?mId=3&evid=37301&lng=1

[6] Изменување и дополнување на Буџетот на Република Македонија за 2018 година , Службен весник на Република Македонија бр . 207 од 14 ноември 2018 година , 297-314

[7] Државен завод за статистика