Население: демографска ситуација, јазици и религии

1.Политичка, социјална и економска позадина и трендови

1.3Население: демографска ситуација, јазици и религии

Last update: 14 December 2023

ПОПИС 2021 https://popis2021.stat.gov.mk

Резултатите од Пописот 2021 година беа објавени на 30.03.2022 година.

Резултатите покажуваат дека населението е 1.836.713, што е за 185.834 лица помалку од бројот на претходниот попис во 2002 година. Од нив, 50,4% се жени, а 49,6% се мажи.

Заедно со 260.606 преброени нерезиденти, чие учество на пописот не е задолжително, бројката се искачува на вкупно 2.097.319.

132.269 лица одбиле да учествуваат на пописот, но се вброени во конечниот број на жители. Нивните податоци се земени од постојните национални бази на податоци, но без никаква етничка или вероисповест, бидејќи тие податоци се прашање на лична идентификација, се вели во образложението на Државниот завод за статистика.

Од резидентното население, 58,44 отсто се етнички Македонци, 24,3 отсто етнички Албанци, 3,86 отсто етнички Турци, 2,53 отсто Роми, 1,3 отсто Срби, 0, 87 отсто се Бошњаци , а 0,47 отсто Власи.

Земајќи го предвид нерезидентното население, Македонците сочинуваат 54,21 отсто од вкупниот број граѓани, додека Албанците сочинуваат 29,52 отсто.

Според старосната структура, најголем дел од населението 7% - се во возрасната група од 40-44 години. Интересен податок е дека во Северна Македонија се попишани 51 лице на возраст над 100 години.

Според нивната етничка припадност, 58,44% од населението се изјасниле како Македонци, 24,30% како Албанци, 3,86% како Турци, 2,53% како Роми, 0,47% како Власи, 1,30% како Срби, 0,87% како Бошњаци и други . .

Според нивната верска припадност, 46,14% се изјасниле како православни, 32,17% како муслимани (ислам), 0,37% како католици, како и голем број други верски заедници кои не биле присутни на претходните пописи, како што се: Евангелистички протестантски христијани , агностици, будисти и други.

61,38% од поброеното население изјавиле дека мајчин јазик им е македонскиот, 24,34% албански мајчин јазик, 3,41% турски, 1,73% ромски, 0,17%, влашки, 0,61% српски и 0,85% босански.

Бројот на домаќинства е 598 632, а просечниот број на членови на домаќинствата е 3,06.

Со Пописот 2021, македонските граѓани кои живеат и престојуваат во странство повеќе од една година добија можност за самопопишување преку веб-апликација која беше достапна на веб-страницата на Пописот. Оваа можност ја искористиле 258 932 наши сограѓани, од кои 24,55% се изјасниле како Македонци, 66,42% како Албанци, 4,78% како Турци и други. Оваа категорија граѓани не е дел од вкупното резидентно население на Република Северна Македонија.

https://popis2021.stat.gov.mk/Активности/Вкупното-резидентно-население-на-Република-Северна-Македонија-изнесува-1-836-713-жители/

ПОПИС 2002

Северна Македонија е земја без излез на море со околу 2,02 милиони жители (Попис од 2002 година). Географски се наоѓа на Балканскиот Полуостров, на север се граничи со Србија и Косово, на исток со Бугарија, на југ со Грција и на запад со Албанија. Територијата опфаќа 25.713 квадратни километри. [1] Поради ваквата географска локација, Република Северна Македонија е и била важен крстопат на многу различни цивилизации, религии и култури низ историјата.

Според податоците од последниот попис на населението, домаќинствата и становите во 2002 година [2] , Република Северна Македонија имала 2.022.547 жители, што е за 3,9% повеќе во споредба со Пописот од 1994 година и за 43% повеќе во споредба со пописот. Во 1948 г. Етничката структура во Македонија е следна: 64,17% се Македонци, 25,17% Албанци, 3,5% Турци, 2,66% Роми, 0,48% Власи, 1,78% Срби, 0,84% Босанци и 1,04% припаѓаат на другите етнички групи.

ДРУГИ ПОДАТОЦИ ОД ПРЕТХОДНИ ГОДИНИ

Според проценките на населението (на 30.06.2012 година), Република Македонија има 2 061 044 жители, а густината на населеност е 80,2 жители на км2. Што се однесува до стареењето на населението, во 2012 година, учеството на младата популација (возрасна група 0-14 години) во вкупното население изнесува 17,1%, а учеството на старото население (возрасна група од 65 и повеќе години) изнесува 11,9%.

Во 2018 година имало 21.333 живородени и 151 мртвородено, а во однос на претходната 2017 година бројот на живородени е намален за 1,9%. [3]

Речиси една третина од населението на земјата живее на само 7% од нејзината територија. Растот на населението се должи на природниот прираст и имиграцијата во регионот. Околу 35% од вкупните внатрешни миграциски движења во земјата се случиле само кон Скопскиот регион и во регионот во периодот 2005-2015 година. Оваа интензивна имиграција има одредени специфичности. Најочигледен е правецот на движење на мигрантите од други региони кон одредени делови од скопскиот регион, поточно кон место каде веќе се преселил некој од нивното претходно место на живеење или простор што им е просторно поблиску. Најатрактивна локација за имиграција се градските општини. 60% од сите доселеници во скопскиот регион се иселиле само во четири општини во градот Скопје. [4] Анализата на мигрантите, според нивното место на потекло покажува дека најголем дел од имигрантите од 2005 до 2015 година се од североисточниот регион, додека најмалиот удел од само 8,2% е од југоисточниот регион. Варијацијата во однос на процентуалното учество е директно поврзана со интензивните миграциски движења во странство.

Меѓународната миграција ја опфаќа миграцијата на државјаните на Република Северна Македонија од земјата во друга земја и обратно, како и миграцијата на странци. За жал, фактот што не е спроведен попис од 2002 година ги прави неверодостојни податоците за македонските иселеници. Имајќи предвид дека голем број македонски граѓани живеат надвор од границите на државата, свесни за потребата од зајакната соработка со нив, но и отворени за секаква помош и поддршка од нивна страна, Владата во март 2019 година ја усвои Националната стратегија на Република Север. Македонија за соработка со дијаспората 2019-2023. [5] Националната стратегија се заснова на четири столба:

Прв столб - политичко-правни и конзуларни прашања;
Втор столб - дијаспората и економскиот развој;
Трет столб - образование, наука и млади;
Четврт столб - културни односи, културен идентитет и културно наследство.

Како стратешки цели на Националната стратегија се препознаваат:

Подобрување на капацитетите на регулаторната и институционалната рамка насочена кон поголема политичка вклученост и остварување на граѓанството и социјалните права на дијаспората, со цел градење доверба и воспоставување нејзина ефикасна соработка со државата;
Воспоставување економска соработка меѓу државата и дијаспората во различни области, заснована на партнерства, еднакви можности и взаемна корист;
Проширување на соработката со дијаспората во областа на образованието, науката и младите;
Воспоставување и проширување на културните врски со дијаспората во различни области за зачувување на културниот идентитет и културното наследство;

Новороденчиња во Северна Македонија годишно

Табела 1. Новороденчиња во Северна Македонија годишно, Државен завод за статистика [6]

1994 година	2002 година	2012 година	2017 година	2018 година
33487	27761	23568	21754	21333

Може да се забележи дека населението во Северна Македонија се намалува од година во година, факт е дека во последните неколку години се намалува бројот на луѓе кои се иселуваат од државата.

Возрасна распределба на населението

Македонското население од деценија во деценија старее. Според проценката за 2004 година, податоците за старосната дистрибуција се следните:

0-14 години: 19,5% (машки 210.078; женски 203.106)

15-64 години: 67,8% (машки 707.298; женски 696.830)

65 години и повеќе: 12,7% (машки 97.437; жени 124.661) (2004 est )

Очекуваниот животен век при раѓање

Вкупно население: 74,73 години

Машко: 72,45 години

Жена: 77,2 години (проценка 2004 година)

Податоците за очекуваниот животен век при раѓање се во однос на другите јужноевропски земји, вклучувајќи ги речиси сите балкански земји . [7]

Стапки на вработеност и невработеност

Заклучно со 31 декември 2019 година, стапката на вработеност во Северна Македонија е 47,4%, а стапката на невработеност ако е 17,7%. Вкупниот број на вработени е 806244, а вкупниот број на невработени 148122. Просечната месечна нето-плата е 26836 МКД, што е еднакво на 437 евра. [8] Растот на вработеноста се забрза на 5,2 отсто на годишно ниво во првиот H1 2019 година, во споредба со просечните 2,1 отсто во 2018 година. Најголем дел од новите отворени работни места беа во производството, транспортот и складирањето, административните услуги и забавата. Стапката на вработеност се подобри на 47,4 проценти – зголемување за 2,7 п.п. на годишна основа. Невработеноста се намали на историски најниско ниво од 17,7 проценти во H1 2019 година. [9]

Јазик

На целата територија на Република Северна Македонија и во нејзините меѓународни односи, службен јазик е македонскиот јазик и неговото кирилско писмо. Друг јазик што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните (албанскиот јазик) е исто така службен јазик и неговото писмо. Во единиците на локалната самоуправа, јазикот и писмото што го користат најмалку 20% од граѓаните се службен јазик, покрај македонскиот јазик и неговото кирилско писмо. За употребата на јазиците и писмата што ги зборуваат помалку од 20% од граѓаните во единиците на локалната самоуправа одлучуваат органите на единиците на локалната самоуправа.

Уставот гарантира мноштво права поврзани со образованието и употребата на јазикот во општините населени со значителен број припадници на националните малцинства.

По правило, наставниот јазик во високото образование е македонски. Некои универзитети може да понудат и студиска програма на албански јазик. За диплома и магистерска диплома може да се испорача на странски јазик доколку тоа им служи на целите на курсот на студирање. Високообразовните институции сè повеќе ја користат оваа можност. Ова особено се однесува на меѓународните курсеви за дипломи. Како по правило, главниот елемент на овие студиски курсеви е фактот што странскиот јазик – претежно англискиот – се користи како јазик на настава и како работен јазик. Овој развој е поддржан од зголемената интернационализација на високообразовните институции и понатамошната еволуција на Болоњскиот процес за реализација на европска област за високо образование.

Религија

Граѓаните на Република Северна Македонија се еднакви во нивните слободи и права, без разлика на пол, раса, боја на кожа, национално и социјално потекло, политичко и верско убедување, имотна и општествена положба. Сите граѓани се еднакви пред Уставот и законот.

Христијанството е главната религија во Северна Македонија, но има и неколку други верски заедници кои развиваат односи на меѓусебно почитување и толеранција. Главно луѓето се од православна припадност, потоа припадниците на исламот, потоа католицизмот и други. Распределбата на религиозните групи е како што следува:

Православно христијанство – Македонска православна црква: 1.300.000 или 61,6%
Ислам: 771.672 или 36,6%
Католицизам (Римокатоличка епархија во Скопје и Македонска грчко-католичка црква): 8.229 или 0,4%
Друго: 28.801 или 1,4% (2010)