Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση περιλαμβάνει την προσχολική εκπαίδευση, δηλαδή το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό Σχολείο. Συνεπώς, η υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα ξεκινά στην ηλικία των 4 ετών με την προσχολική εκπαίδευση, η οποία αποτελεί μέρος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

1) Προσχολική Εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο)

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η προσχολική εκπαίδευση στην Ελλάδα ταυτίζεται με την έναρξη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Συνεπώς, η φοίτηση στο νηπιαγωγείο είναι υποχρεωτική και διαρκεί δύο χρόνια, από την ηλικία των 4 έως την ηλικία των 5 ετών. 

2) Δημοτικό Σχολείο 

Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται στο δημοτικό σχολείο, το οποίο στην Ελλάδα διαρκεί 6 χρόνια. Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 6 έως 12 ετών. Τα δημοτικά σχολεία είναι ενιαίου τύπου. Ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών, σε απομακρυσμένα νησιά, διαφορετικές τάξεις μπορεί να λειτουργούν στην ίδια αίθουσα υπό την καθοδήγηση ενός και μόνο δασκάλου.

Για όλα τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία υπάρχει δυνατότητα προαιρετικού ολοήμερου προγράμματος με εξωσχολικές δραστηριότητες που διαρκεί έως τις 5 μ.μ. Άλλοι τύποι δημοτικών σχολείων είναι: τα Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία, τα Δημοτικά Σχολεία Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και τα Δημοτικά Σχολεία Ειδικής Αγωγής.

Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 

Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο κύκλους σπουδών:

1) Γυμνάσιο

Ο πρώτος κύκλος είναι υποχρεωτικός και αντιστοιχεί στο γυμνάσιο. Η φοίτηση στο γυμνάσιο διαρκεί τρία χρόνια και παρέχει γενική εκπαίδευση, καλύπτοντας την ηλικιακή ομάδα από 12 έως 15 ετών. Αποτελεί προϋπόθεση για την εγγραφή στο γενικό ή επαγγελματικό λύκειο. 

Επίσης, λειτουργούν Μουσικά, Καλλιτεχνικά και Ειδικά γυμνάσια καθώς και Πρότυπα γυμνάσια. Η εισαγωγή του μαθητικού δυναμικού στην Α΄ τάξη ενός Πρότυπου γυμνασίου γίνεται μέσω εξετάσεων, που διενεργούνται κάθε σχολική χρονιά. 

• Μεταγυμνασιακή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, Επίπεδο 3 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων

Εκτός από τα σχολεία δευτεροβάθμιας γενικής τυπικής εκπαίδευσης, υπάρχουν και τα σχολεία μεταγυμνασιακής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, επιπέδου 3 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων. Πρόκειται για επίσημο εκπαιδευτικό μονοπάτι που απευθύνεται σε μαθητές, οι οποίοι δεν επιθυμούν να συνεχίσουν τη φοίτησή τους στο γενικό ή επαγγελματικό λύκειο. 

Τυπική μη-υποχρεωτική εκπαίδευση για ηλικίες μεταξύ 16-23 ετών παρέχεται σε: 

• Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΣΚ)

• Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας (ΕΠΑΣ) της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλης (ΔΥΠΑ), ενός φορέα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο οποίος εμπλέκεται στον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών απασχόλησης και στην καταπολέμηση της ανεργίας (ν. 4921/2022).

2) Λύκειο 

Ο δεύτερος κύκλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης περιλαμβάνει το προαιρετικό γενικό ή επαγγελματικό λύκειο (ΓΕΛ/ΕΠΑΛ). Η φοίτηση διαρκεί τρία (3) έτη και οι μαθητές εγγράφονται στην Α΄ τάξη στην ηλικία των 15 ετών.

Υπάρχουν δύο τύποι λυκείων:

1. Το Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ), που διαρκεί τρία χρόνια και περιλαμβάνει μαθήματα Γενικής Παιδείας και τρεις Ομάδες μαθημάτων Προσανατολισμού.

2.Το Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ). Η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται σε: 

• Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), ημερήσια ή εσπερινά
• Πρότυπα Επαγγελματικά Λύκεια (ΠΕΠΑΛ)
• Εργαστηριακά Κέντρα (ΕΚ) – Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης
• Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Λύκεια (Γυμνάσιο – Λύκειο)

Η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο κύκλους σπουδών, οι οποίοι ανήκουν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα:

α) Τον Δευτεροβάθμιο Κύκλο σπουδών, ο οποίος περιλαμβάνει την Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξη.

β) Το Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας (Πρακτική Άσκηση), που παρέχει αρχική επαγγελματική κατάρτιση σε απόφοιτους επαγγελματικών λυκείων ή κατόχους ισοδύναμων πιστοποιητικών ή τίτλων σπουδών, οι οποίοι διαθέτουν βασικό επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Το Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας διαρκεί 11 μήνες και απονέμει Δίπλωμα Ειδικότητας Επιπέδου 5 σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ).

Οι μαθητές με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες λαμβάνουν Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και στη δυνατότητα συμμετοχής τους, όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα, στην οικογενειακή, επαγγελματική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή.

• Μεταλυκειακή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, Επίπεδο 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ)

Οι μαθητές που δεν επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση μπορούν να φοιτήσουν στη μεταλυκειακή τυπική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, Επιπέδου 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ). Αυτή η μορφή εκπαίδευσης παρέχεται σε: 

• Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ)
• Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας

Οι ΣΑΕΚ παρέχουν αρχική επαγγελματική κατάρτιση σε αποφοίτους Λυκείων, δηλαδή Γενικών (ΓΕΛ) και Επαγγελματικών (ΕΠΑΛ) Λυκείων, καθώς και σε κατόχους ισότιμων πιστοποιητικών/πτυχίων. Η επαγγελματική κατάρτιση διαρκεί 4-5 εξάμηνα. Για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ και τους κατόχους ισότιμων επαγγελματικών τίτλων ή πτυχίων, η επαγγελματική κατάρτιση μπορεί να διαρκέσει 2-3 εξάμηνα. Οι ΣΑΕΚ μπορεί να είναι Πειραματικές, Θεματικές αρμοδιότητας Υ.ΠΑΙ.Θ.Α, ή δημόσιες στα καταστήματα κράτησης.

Οι ΣΑΕΚ διακρίνονται σε δύο Τομείς:

 α) Τομέα Επαγγελματικής Κατάρτισης και

 β) Τομέα Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Συμβουλευτικής.

Άλλοι τύποι σχολείων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εκτός από τα ειδικά, τα μειονοτικά και τα πειραματικά, όπως περιγράφηκαν παραπάνω για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, είναι τα Καλλιτεχνικά και Μουσικά σχολεία, τα Πρότυπα και τα Εκκλησιαστικά.

Επιπλέον, τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) είναι δημόσια σχολεία για ενήλικες, τα οποία λειτουργούν στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη διά βίου μάθηση. Απευθύνονται σε εκπαιδευόμενους ηλικίας 18 ετών και άνω, που δεν έχουν ολοκληρώσει την ενδεκαετή υποχρεωτική εκπαίδευση και κατέχουν απολυτήριο Δημοτικού Σχολείου.

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί το τελευταίο επίπεδο του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος. Τα περισσότερα προγράμματα προπτυχιακών σπουδών διαρκούν 4 ακαδημαϊκά έτη πλήρους φοίτησης, ενώ οι προπτυχιακές σπουδές στις Πολυτεχνικές και Ιατρικές Σχολές απαιτούν 5 έως 6 έτη.

Τα μεταπτυχιακά προγράμματα διαρκούν από ένα 1 έως 2 έτη, ενώ τα διδακτορικά τουλάχιστον 3 έτη.

Η δομή της ανώτατης εκπαίδευσης περιλαμβάνει:

• Πανεπιστήμια (ΑΕΙ)
• Τεχνικά Πανεπιστήμια (Πολυτεχνεία και Ιδρύματα Εφαρμοσμένων Επιστημών)
• Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) 

Επιπλέον, ο ν. 5094/2024 για την ενδυνάμωση των δημόσιων ΑΕΙ προβλέπει τη λειτουργία παραρτημάτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ξένων πανεπιστημίων.

Δια Βίου Μάθηση 

Η πολιτική για τη Διά Βίου Μάθηση στην Ελλάδα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου ανάπτυξης για ένα Εθνικό Σύστημα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, που εισήχθη με τον ν. 4763/2020 και ενισχύθηκε αργότερα με τον ν. 5082/2024. Οι δομές διά βίου μάθησης προσφέρουν τυπική και μη τυπική εκπαίδευση που μπορεί να οδηγήσει σε πιστοποιήσεις αναγνωρισμένες σε εθνικό επίπεδο, αναπτυγμένες σύμφωνα με τα επίπεδα 3, 4 και 5 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων. 

Η Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης σχεδιάζει την δημόσια πολιτική για τη διά βίου μάθηση. Η μη τυπική εκπαίδευση μπορεί να οδηγήσει σε πιστοποιήσεις αναγνωρισμένες σε εθνικό επίπεδο. 

Η διά βίου μάθηση και η συνεχής επαγγελματική κατάρτιση προσφέρονται από φορείς όπως:

• Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)
• Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ)
• Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (ΕΣΚ) και Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας (ΕΠΑΣ) της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ)
• Δημόσια Κέντρα Διά Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ)
• Κέντρα Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ)
• Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
• Κολλέγια
• Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) (μη τυπική μάθηση για το ανθρώπινο δυναμικό του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα)

Τα Δημόσια Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) και τα Kολλέγια αποτελούν μέρος του συστήματος μη τυπικής εκπαίδευσης.

Η περιγραφή των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων του δικτύου Ευρυδίκη παρέχει ολοκληρωμένες και συγκρίσιμες πληροφορίες. Οι ακόλουθοι δικτυακοί τόποι μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν:

• Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού
• Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής
• Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (ΠΣΔ)
• Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ)
• Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού
• Ελληνική Στατιστική Αρχή, στο τμήμα «Πληθυσμός και Κοινωνικές Συνθήκες»
• Εκπαιδευτικό Προφίλ Πολιτικής της Ελλάδας του ΟΟΣΑ 

Παρακαλείστε να ανατρέξετε στα στοιχεία και τα διαγράμματα της Ευρυδίκης για τη δομή του Εθνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος. 

Κοινά ευρωπαϊκά εργαλεία αναφοράς που παρέχονται από το δίκτυο Ευρυδίκη 

• Εθνικά Συστήματα Διδάκτρων και Υποστήριξης Φοιτητών

• Η οργάνωση του ακαδημαϊκού έτους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

• Η οργάνωση του σχολικού χρόνου στην Ευρώπη (πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση)

• Συνιστώμενος Ετήσιος Χρόνος Διδασκαλίας στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Πλήρους Φοίτησης στην Ευρώπη (παρουσιάζεται ανά τάξεις/στάδια για την πλήρη υποχρεωτική εκπαίδευση καθώς και ανά θέμα και χώρα)

• Μισθοί και επιδόματα εκπαιδευτικών και διευθυντών σχολείων στην Ευρώπη (μισθοί και επιδόματα εκπαιδευτικών και διευθυντών σχολείων προσχολικής, πρωτοβάθμιας, κατώτερης δευτεροβάθμιας και ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).