Osnovni principi finansiranja

Jedan od osnovnih ciljeva obrazovanja odraslih je obezbjeđivanje osnovnog obrazovanja svim građanima i sticanje prve kvalifikacije. Shodno  Zakonu o obrazovanju odraslih za sticanje osnovnog obrazovanja, odnosno osposobljavanja za prvu kvalifikaciju odrasli polaznik ne plaća troškove obrazovanja.

Za programe obrazovanja koji se finansiraju iz javnih prihoda (programi prekvalifikacije, dokvalifikacije, specijalizacije, stručnog usavršavanja, odnosno sticanja ključne vještine i dr.), koji su obuhvaćeni godišnjim planom obrazovanja, odrasli ne učestvuju u troškovima obrazovanja.

Zavod za zapošljavanje finansira ukupne troškove realizacije programa obrazovanja i osposobljavanja nezaposlenih lica u cilju sticanja stručne kvalifikacije i ključne vještine koje im omogućavaju brže zapošljavanje.

U cilju omogućavanja bržeg prelaska nezaposlenih lica iz obrazovnog sistema na tržište rada, i imajući u vidu nedovoljnu usklađenost ponude obrazovnih ustanova sa potrebama tržišta, Zavod za zapošljavanje je usvojio programe usmjerene na razvoj kvalifikovane radne snage, i to: program „Obrazovanje i osposobljavanje“, program „Obuka kod poslodavca“ i program „Obuka za samostalan rad“.

Tokom 2024. godine, Zavod za zapošljavanje je realizovao navedene programe za 626 učesnika, i to: program obrazovanja i osposobljavanja za sticanje stručnih kvalifikacija i ključnih vještina završilo je 213 učesnika, program obuke kod poslodavca 248 učesnika, a program obuke za samostalan rad 165 učesnika.

Privredna komora Crne Gore i nadležno udruženje organizuju i finansiraju različite oblike obuka i stručnog usavršavanja (savjetovanja, konferencije, sajmovi itd.) za zaposlene kod svojih članica.

Privredna komora Crne Gore sprovodi obrazovne aktivnosti za odrasle, a izbor tema zasniva se na zahtjevima članica i na osnovu istraživanja tržišta o potrebama članica. Od januara do decembra 2024. godine, Komora je organizovala 66 obrazovnih aktivnosti sa 2.850 učesnika. Komora je, u saradnji sa srednjim stručnim školama, obezbijedila 70 stipendija za prekvalifikaciju, gdje mladi imaju priliku da se prekvalifikuju pohađanjem obrazovnih programa koje sprovode licencirani izvođači i na taj način pronađu zaposlenje u oblastima sa nedostatkom kadra.

Uprava za kadrove za zaposlene u državnoj upravi organizuje i finansira različite oblike osposobljavanja i stručnog usavršavanja.

Naknade koje plaćaju polaznici

Odrasli polaznik plaća troškove obrazovanja koje pohađa prema individualnom ugovoru koji zaključuje sa organizatorom obrazovanja odraslih.

Finansijska pomoć za odrasle polaznike

Osposobljavanje za samostalan rad je program kojim se nezaposlenom licu, bez radnog iskustva u određenom nivou obrazovanja, pruža mogućnost da se osposobi za samostalan rad u tom nivou obrazovanja. Učesnik sa poslodavcem kao izvođačem programa zaključuje ugovor o radu na vrijeme izvođenja programa ( u trajanju od devet mjeseci za lica sa stečenim visokom,odnosno u trajanju od šest mjeseci za lica sa stečenim srednjim obrazovanjem). Zavod za zapošljavanje učestvuje u finansiranju programa osposobljavanja za samostalan rad, tako što finansira zarade učesnika programa, u neto iznosu, utvrđene saglasno koeficijentu složenosti poslova Opštim kolektivnim ugovorom, kao i troškove mentorstva. Izvođač programa finansira doprinose za obavezno socijalno osiguranje i pripadajuće poreze i prireze na zarade učesnika programa, kao i ostale opravdane troškove realizacije programa.

Za lica s invaliditetom uključena u program, Zavod za zapošljavanje iz sredstava Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje ovih lica, finansira ukupno opravdane troškove realizacije programa osposobljavanja za samostalan rad. Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica s invaliditetom je osnovan 2008. godine. Fond se organizaciono nalazi u sklopu Zavoda za zapošljavanje. Sredstva Fonda se obezbjeđuju iz posebnog doprinosa koji uplaćuju poslodavci, budžeta Crne Gore, budžeta jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji lice s invaliditetom ima prebivalište, od donacija i pomoći od strane domaćih i stranih pravnih i fizičkih lica, kao i drugih izvoda u skladu sa zakonom.

Sredstva Fonda koriste se za: mjere i aktivnosti profesionalne rehabilitacije za nezaposlena i zaposlena lica s invaliditetom, sufinansiranje posebnih organizacija za zapošljavanje, programe aktivne politike zapošljavanja u kojima učestvuju lica s invaliditetom, subvencije na koje poslodavac koji zaposli lice sa invaliditetom ima pravo, a to su: bespovratna sredstva za prilagođavanje radnog mjesta i uslova rada za zapošljavanje lica s invaliditetom, kreditna sredstva pod povoljnim uslovima za kupovinu mašina, opreme i alata potrebnog za zapošljavanje lica s invaliditetom, učešće u finansiranju ličnih troškova asistenta (pomagača u radu) lica s invaliditetom i subvencije zarade lica sa invaliditetom koje zaposli. Takođe, od sredstava iz Fonda obezbjeđuju se sredstva za finansiranje grant šema i novčane pomoći za nezaposlena lica s invaliditetom za vrijeme trajanja profesionalne rehabilitacije i uključivanja u mjeru aktivne politike zapošljavanja, obrazovanja i osposobljavanja odraslih.

U skladu sa Zakonom o posredovanju pri zapošljavanju i pravima za vrijeme nezaposlenosti, Zavod za zapošljavanje dodjeljuje grantove za finansiranje projekata zapošljavanja lica sa invaliditetom. Prema podacima Zavoda za zapošljavanje, tokom 2024. godine, 19 lica sa invaliditetom i šest kandidata iz RE populacije završilo je programe aktivne politike zapošljavanja, i to: program obrazovanja i osposobljavanja za sticanje stručnih kvalifikacija i ključnih vještina za 17 lica sa invaliditetom i tri lica iz RE populacije, program obuke kod poslodavca jedno lice sa invaliditetom i tri lica iz RE populacije, dok je program obuke za samostalan rad završilo jedno lice sa invaliditetom.

Subvencije za privatne provajdere

Učesnici programa osposobljavanja za rad kod poslodavca mogu biti nezaposlena lica iz evidencije Zavoda za zapošljavanje. Izvođač programa je poslodavac koji je prioritetno, iz privatnog sektora i koji ima odgovarujuće prostorne, tehničko – tehnološke, kadrovske i finansijske uslove, neophodne za realizaciju programa, ili zaključen predugovor sa podizvođačem programa (organizatorom obrazovanja odraslih). Program se realizuje, u najkraćem trajanju od jednog mjeseca, a nakon realizacije programa poslodavac zaključuje ugovor o radu sa učesnikom programa, u najkraćem trajanju od tri mjeseca. Zavod za zapošljavanje učestvuje u finansiranju troškova realizacije programa u visini ukupnih troškova za dvije do četiri minimalne zarade po učesniku programa, a zavisno od dužine rada zaposlenog nakon realizacije programa. Opravdani troškovi realizacije programa su troškovi zarada instruktora koji može biti ili zaposleni kod poslodavca i/ili angažovan kao spoljni saradnik i materijalni troškovi realizacije programa.