Evropska, globalna i interkulturalna dimenzija u razvoju kurikuluma

Sadržaj obrazovanja za održivi razvoj  i globalno građanstvo kako ga definiše UN Agenda 2030 (obrazovanje za održivi razvoj i održive stilove života, ljudska prava, jednakost polova, promovisanje kulture mira i nenasilja, globalno građanstvo i poštovanje kulturne različitosti)   inkorporiran je u  obaveznim predmetima, izbornim predmetima, kros-kurikularnim temama i vannastavnim aktivnostima na svim nivoima obrazovanja (predškolskom, osnovnom, opštem srednjem i stručnom obrazovanju).

U opštem obrazovanju globalna dimenzija u kurikulumu sadržana je u izbornom predmetu Građansko obrazovanje i kros-kurikularnoj temi Obrazovanje o ljudskim pravima, na svim nivoima obrazovanja.

Pored opšteg obrazovanja na osnovnom i nivou srednje škole, ali i u stručnom obrazovanju, u novim modularizovanim obrazovnim programima, inkorporirane su osam ključnih kompetencija shodno preporukama dokumenta „Ključne kompetencije za cjeloživotno učenje – Evropski okvir“. Ključne kompetencije se nalaze u svakom modulu kurikuluma, bez obzira da li se radi o opštem ili stručnom obrazovanju. Poseban naglasak se stavlja na građanske i socijalne ključne kompetencije, kulturološku svijest i ekspresiju i preduzetništvo. Nastavnici se obučavaju za implementaciju stručnih modula u kojima treba da steknu ključne kompetencije.

U srednjem stručnom obrazovanju u Crnoj Gori, ključne kompetencije se dostižu na tri načina: kroz opšteobrazovne predmete, kroz stručne/izborne module i kroz vannastavne aktivnosti. Prvi dokument za razvoj kvalifikacija u kom se pojavljuju ključne kompetencije je Standard stručne kvalifikacije koji sadrži listu ključnih kompetencija koje se dostižu u svakoj jedinici kvalifikacije posebno. Sljedeći dokument u kom se ključne kompetencije pojavljuju je obrazovni program koji na početku dokumenta, kao obaveznu tačku, sadrži opis kvalifikacije nivoa obrazovanja tj. ishode učenja koji se odnose na dostizanje stručnih i ključnih kompetencija.

Programi za sve strane jezike urađeni su u skladu sa Zajedničkim evropskim okvirom za žive jezike, koji je kao projekat Savjeta Evrope doživio najveću primjenu u Evropi. Okvir predstavlja zajedničku bazu za izradu programa, udžbenika i provjeru znanja u nastavi stranih jezika u Evropi. U saradnji sa Evropskim centrom za moderne jezike Savjeta Evrope izrađen je model Evropskog jezičkog portfolija i sprovedena obuka nastavnika stranih jezika za pripremu testova u nastavi stranih jezika u skladu sa Zajedničkim evropskim okvirom za žive jezike. 

Partnerstva i mreže

Crna Gora je članica EUROPEN mreže od 2017. godine - evropske mreže koja povezuje virtuelna preduzeća za vježbu. Mreža, između ostalog, omogućava održavanje internacionalnih sajmova preduzeća za vježbu u nekoj od država članica. Predstavnici Crne Gore  učestvuju već 10 godina na ovim sajmovima koji takođe sadrže i takmičarsku komponentu.

Zavod za školstvo koordinira saradnju sa Evropskim centrom za moderne jezike iz Graca koji funkcioniše kao jedna od aktivnosti Sektora za jezičko obrazovanje i politiku Savjeta Evrope s ciljem unapređenje nastave jezika u Evropi. Crna Gora je članica ove institucije od 7. avgusta 2008. godine. Rad Evropskog centra za moderne jezike ima konkretne rezultate, osmišljene tako da budu od praktične koristi nastavnicima jezika, onima koji kreiraju jezičku politiku i autorima nastavnih programa. Glavni cilj projekata Centra je da omogući unapređivanje nastave jezika (maternji, jezik nastave i strani jezici) i uspostavljanje mreže saradnje među stručnjacima u toj oblasti. Unapređenje nastave jezika Centar podstiče razmjenom primjera dobre prakse, promovisanjem inovativnih promjena i obukom trenera na tematskim seminarima. 

ERI SEE (Education Reform Initiative for South Eastern Europe) – Inicijativa za reformu obrazovanja u Jugoistočnoj Evropi je regionalna platforma za saradnju u oblasti obrazovanja i obuke. Podržava nacionalne reformske procese u obrazovanju i obuci kroz izgradnju kapaciteta, transfer znanja i povezivanjem ovih procesa sa evropskim okvirima za razvoj obrazovanja (EU „Obrazovanje i obuka 2020“, Bolonjski i Kopenhaški procesi, Berlinski proces). Unapređenje saradnje u navedenim oblastima u Jugoistočnoj Evropi je takođe prioritet ove mreže, a aktivnosti se fokusiraju na prioritete definisane višegodišnjim strateškim dokumentima zemalja učesnica, kao i na nalazima Programa ekonomskih reformi.

ERI SEE trenutno podržava sljedeće mreže i platforme u oblasti obrazovanja i obuke:

• Savez zemalja Zapadnog Balkana za učenje kroz rad - WBA 4 WBL  (Western Balkans Alliance for Work based Learning) iniciran je u okviru Berlinskog procesa u saradnji sa mrežom SEEVET NET (South East Europe Vocational Education and Training Network) koja okuplja regionalne VET centre kao i regionalnim privrednim komorama. Osnovni cilj WBA 4 WBL  je jačanje elemenata dualnog sistema obrazovanja i drugih formi učenja kroz rad i jačanje ukupne saradnje između javnog i privatnog sektora u oblasti VET-a. Planirana WBA 4 WBL  Platforma treba da predstavlja biblioteku postojećih dokumenata na temu učenja kroz rad u regionu, centar za razmjenu znanja o okvirima, formatima, mehanizmima za implementaciju učenja kroz rad u regionu, izvor informacija za korisnike i kanal za komunikaciju članova ovog saveza.
• Regionalna grupa eksperata u oblasti obezbjeđenja kvaliteta u opštem obrazovanju osnovana je u aprilu 2018. godine, a čine je predstavnici nadležnih ministarstava i agencija nadležnih za eksternu evaluaciju znanja i ustanova. Prepoznati prioriteti u radu grupe su menadžment kvaliteta svih institucija uključenih u sistem obezbjeđenja kvaliteta, škola takođe, i eksterna evaluacija ustanova.
• SEE TET Network (Teacher Education and Training Network for South East Europe) – mreža za obrazovanje i obuku nastavnika za Jugoistočnu Evropu, je takođe osnovana od strane ERI SEE u saradnji sa Evropskom fondacijom za obuku - ETF-om (European Training Foundation) u junu  2018. Okuplja predstavnike regionalnih zavoda zaduženih za obrazovanje i obuku nastavnika na sistemskom nivou. Svrha Mreže je da omogući razmjenu postojećih praksi i identifikuje oblasti od zajedničkog interesa u kojima regionalna saradnja može doprinijeti razvoju u ovoj oblasti na nacionalnom nivou.